Futbolun en iyi kitabı: On Bir Futbol Öyküsü

Alp Ulagay bütün zamanların en iyi 50 futbol kitabını İngiliz Four Four Two Dergisi’nden aktarıyor. Bu elli kitaptan sadece üçü Türkiye’de yayınlanmış: Simon Kuper, Futbol Sadece Futbol Değildir (İthaki Yay.); Eduardo Galeano, Gölgede ve Güneşte Futbol (Can Yayınları); Simon Kuper, Ajax, Hollandalılar ve Savaş (Yayınevi belirtilmemiş).

ONSUZ OLMAZ

Bence, futbol üzerine yazılmış, nesnesi futbol olan en iyi kitap, 1989 yılında Nobel Edebiyat Ödülü alan Camilo Jose Cela’nın ‘On Bir Futbol Öyküsü’ (Once Cuentos de Futbol, 1963) adlı 92 sayfalık küçücük kitabıdır. Bu, en iyi kitap İngiliz dergisinin yayınladığı listede yer almıyor. Yazılarımı taharri memuru gözüyle okuyan takım, ‘Elli kitabı okudun da öyle mi itiraz ediyorsun!’ diye çıkışabilir. Benim yanıtım şudur: Camilo Jose Cela’nın ‘On Bir Futbol Öyküsü’nün yer almadığı bir liste, adil bir seçim listesi olamaz.

Kitabın Türkçesi 1994 yılında Can Yayınları tarafından yayınlandı. O sırada Can Yayınları’nda editörlük yapıyordum. Yayınevinin sahibi Erdal Öz, yabancı kitap seçimlerinde beni özgür bırakmıştı, ama ben her kitap hakkında Erdal’a bilgi verirdim. Erdal’ı ikna etmek için ‘Adam Nobel aldı. İki kitabını biz yayınladık. Çok sattılar. Bu kitap futbol üzerine. Bu yıl Dünya (ya da Avrupa) Futbol Şampiyonası var. Kitabı yayınlanınca bütün spor yazarlarına göndeririz. Hepsi yazı yazar. Edebiyat müşterisi olmayanlara da kitap satarız!’ demiştim. Erdal gülümsemişti. Kitabın arka kapağına tanıtım olarak şunları yazdıydım:

‘Daha önce ‘Pascual Duarte ve Ailesi’ ve ‘Arı Kovanı’ adlı kitaplarını yayınladığımız, Nobel Ödüllü (1989) Camilo Jose Cela’nın boğa güreşi dünyasına olan yakınlığı pek ünlüdür. Ama bu kez konusu futbol. Nobel Ödüllü bir yazar ve futbol. Camilo Jose Cela, futbol dünyasını Rabelais’ye özgü olağanüstü mizah gücüyle ele alıyor: Göz kamaştırıcı, baş döndürücü ve çılgınca anlatılan On Bir Futbol Öyküsü. Futbolcu, antrenör ve ‘çılgın taraftar’ ve onların gizemli dünyaları, edebiyat dünyasında büyülü bir gerçeklik kazanıyor. Milyonlarca insan, futbolla yatıp futbolla kalkıyor; ulusal liglerin yanı sıra Dünya ve Avrupa kupalarında evrensel bir bayram ve bulaşıcı bir çılgınlık nöbeti yaşıyor. Futbol dünyası keşfedilmeye değer ilginç, çarpıcı, neşe ve kederin birbirine karıştığı gizemli bir dünya.’

DEPODAKİ KİTAPLAR

Kitap spor yazarlarının çoğuna ulaştırıldı. Ama kitap hakkında hiçbiri yazı yazmadı. Belki de kitabı okumadılar. Bizim gazete en iyi elli futbol kitabının listesini yayınlayınca böyle bir yazı yazmayı gerekli gördüm. Bu arada beni şaşırtan, gazetenin görüşlerine yer verdiği eleştirmen ve futbol yazarı Semih Gümüş’ün, Camilo Jose Cela’nın kitabından habersiz olması.

Kitabın üzerinde çevirmen Arzu Etensel İldem’in üniversite unvanı (Prof. Dr.) ilke olarak yazmaz. İspanyolca hocası. Hayal kırıklıklarına karşı şerbetli olan Erdal Öz’e gelince: Depoda bekleyen kitaplardan dolayı inşallah bana kızmıyordur.