Bireyin özgür seçimi

Çünkü birinde gelenek ve görenekler, dinsel referanslar arkada, ikincisinde ise karşıdadır. Referansları ve gelenekleri arkasına alan kişinin yaptığı seçime özgür seçim denilemez. O aslında sürüye, çoğunluğa katılmıştır.

ADANALIYA ÇİN YEMEĞİ

Cemaatin seçimi = Geleneğin ve göreneğin seçimi! Ama bireyin değil! Bireyin, cemaatin seçimine uymasını bir özgür seçim olarak tanımlamamız olanaksız. Birey ancak cemaatin, gelenek ve göreneğin hazır modelini reddederse özgür bir seçim yapmış olur.

Seçimin özgür olması için tercih ile ekolojik ortam arasında bir uyuşmazlık, bir çelişki, bir zıtlık olması gerekir. Örneğin bir genç kızın, görücü usulü evliliklerin egemen olduğu bir cemaatte eşini kendisinin seçmesi özgür seçimdir.

Üç kuşaktır doktor ya da avukatlar üreten bir aileden gelen bir delikanlının aile geleneğine karşın matematikçi ya da davulcu olmayı seçmesi de özgür seçimdir.

Ülker İnce bu günler Slavoj Zizek okuyor. Zizek’e pek kanım ısınmasa da söyledikleri bana ilginç ve zekice geliyor. Örneğin "Bir Çin köylüsünün Çin yemeği yemesi özgür seçim değildir" diyormuş. "Ama bir Adanalının New York’ta bir Çin lokantasına gidip ender bilinen bir Çin yemeği ısmarlaması Adanalı deyişiyle "Özgür Seçimin Allahı’dır!"

BALIĞIN KAVAĞA ÇIKMASI

Örneğin Cumhurbaşkanı ya da Başbakan’ın muhterem refikalarından birinin 2009 yılında başını açması geç kalmış bir özgür seçim sayılabilir.

Cumhurbaşkanı’nın oğullarından birinin başını örtmeyen, mini etekli bir Cumhuriyet kızı ile evlenmesi özgür seçimdir. Ama ekolojik tutsaklık nedeniyle onların böyle bir şey yapması balığın kavağa çıkması gibi bir şey olur. Çünkü oğlan tarafı mini eteğin uzamasını, başın sıkı sıkı örtülmesini, kayınvalidenin örnek alınmasını isteyecektir.

Tanıdığım bir Alevi kızı var, tiyatro ve sinema oyuncusu. Ailesine karşın mı tiyatro ve sinema oyuncusu oldu sormadım. Ama Ankara Devlet Konservatuvarı’nda okuduğuna göre bir aile baskısı söz konusu değil.

Şöyle bir örnek düşünelim: Annesi ve babası hacca gitmiş, annesinin başı türbanlı bir kızın balerin, buz patencisi, jimnastikçi, tenasül hastalıkları uzmanı, hekim ya da pilot olma şansı yüzde kaçtır?

4 YIL SONRA TAK

Çağdaşlaşma ve çağcıllaşmanın lokomotifi, motoru gelenek ve göreneği reddeden, geri püskürten özgür seçimdir. İnsanların, gelenek ve göreneğin düdüksüz "düdüklü tenceresi"nden kendiliğinden kurtulması olanaksız. Bir devrim gerekir. Cumhuriyet Devrimi gibi. Düdüklü tencere patlamadan olmaz böyle şeyler!

Üniversite kapısına türbanla dayanan hanım kızlarımızın başındaki türbanın özgür seçim olduğunu ileri süren sosyologlarımız bile var. Ancak anlamadığım şu: 18 yaşına kadar başını açıp okula gelen bu kızların dört yıl daha sabredip daha sonra tesettüre girmeleri akıl kárı değil mi? Nasıl olsa yüzde 99’u çalışmayacak. Neden maraza çıkartıyorlar böyle?