Ara sonuç

İNCİL’DE YAZANLAR

Kayserili sanayicilerin etiği ile Protestan ahlakı arasında ilişki kurmak, son derece verimli bir maden ama bu yazıda kısa keseceğim:

"Kendi adına mal biriktiren ama Tanrı önünde zengin olmayan insanın durumu budur." (Luka İncili, 12:21)

"Varını yoğunu sat, yoksullara dağıt. Böylelikle göklerde varlığın olacaktır. Sonra ardım sıra gel!" (Luka, 18:21)

"Parası bol kişilerin Tanrı hükümranlığına girmeleri ne denli güçtür! Devenin iğne deliğinden geçmesi, zengin kişinin Tanrı hükümranlığına girmesinden daha kolaydır." (Luka, 18:24)

"İmanlıların tümü bir arada bulunuyor, her şeyi ortaklaşa kullanıyorlardı. Mallarını mülklerini satıyor ve bunun parasını herkese ihtiyacına göre dağıtıyorlardı." (Elçilerin İşleri, 2:44-45)

"Aralarında yoksul olan yoktu. Çünkü toprak ya da ev sahibi olanlar bunları satar, sattıklarının bedelini getirip elçilerin buyruğuna verirlerdi; bu da herkese ihtiyacına göre dağıtılırdı." (Elçilerin İşleri, 4:34-35)

ELİ GÜÇLENDİRMEK

"Kutsallara yapılacak para yardımına gelince: ...Haftanın ilk günü herkes kazancına göre bir miktar para ayırıp biriktirsin..." (1. Korintliler, 16:1-4)

İlk Hıristiyanlar neden para biriktiriyorlar? Fabrika yatırımı yapmak için mi? Haberci (Havari, Resul) Pavlos, Korintoslulara yazdığı I. Mektup’ta "yoksullara bağış yapmak için" para biriktirmelerini söylüyor.

Luther’in, Calvin’in ve Max Weber’in iddialarının aksine ilk Hıristiyanlar bireysel yatırım yapmak için değil ama vermek, dağıtmak, paylaşmak için biriktirmektedir. Yani kendi gereksinimi, bireysel kullanımı için para biriktirmek hem Tevrat’a (Eski Sözleşme) hem de İncil’e (Yeni Sözleşme) aykırıdır.

Ama Luther ile Calvin ve onlardan türeyen Protestan-Püriten tarikatlar, papalık ve feodal düzen ile mücadele etmek için ilk kaynaklara dönmeyi tavsiye etmektedir. Ne var ki ilk kaynakların paylaşmayı öğütlediği, Luka İncili’nde ve öteki üç İncil’de yazmaktadır.

Anlayacağınız, Luther ve Calvin, burjuvazi ile prenslerin dinsel bakımdan ellerini güçlendirmek için Protestanlığı icat etmişler, Max Weber de çağdaş kapitalizmin tellallığını yaparken onları kullanmaktadır.

OYNANAN OYUN

Avrupa İstikrar Girişimi’nin (European Stability Initiative) Kayserili Protestanlar üzerine yayınladığı rapor, Türkiye üzerinde oynanan oyunların ve bazı sivil toplum örgütlerinin bu oyundaki tehlikeli ve güdümlü payının çok anlamlı bir tanığı.

Zorunlu bir Paris yolculuğu dolayısıyla, en kısa zamanda tekrar ele almak üzere, bu konuya şimdilik ara veriyorum.