Hâkim-savcı eğitiminde yeni dönem

Adliyelerde ne iş yapacaklar? Türkiye Adalet Akademisi Başkanı Muhittin Özdemir ve Akademi’yi ziyaret ettim. Özdemir’e, merak edilen hâkim-savcı yardımcılığı sistemini, yeni eğitim dönemini ve Akademi’deki benim de çok ilgimi çeken TÜBİTAK’la yürütülecek yapay zekâ projesini sordum.

EĞİTİM SÜRESİ 3 YILA ÇIKTI

“1 Ocak 2023’te uygulamaya konulan sistemle hâkim ve savcı yardımcılığı geldi. Hâkim ve savcı yardımcılığının süresi adaylıktan farklı 2 değil 3 yıl olacak. Hâkim ve savcı yardımcılarının, mesleğe kabul öncesinde Türkiye Adalet Akademisi’nde 1 yıl eğitim alacaklar. Usta-çırak ilişkisi içinde 2 yıl tecrübeli hâkim ve savcıların yanında görev yapacaklar. Hâkim ve savcı yardımcılığı temel eğitim dönemi, görev dönemi ve son eğitim döneminden oluşacak. Temel eğitim ve son eğitimi, Türkiye Adalet Akademisi verecek.

270 SAAT DERS ALACAKLAR

Dört temel eğitim alanının bulunduğu TAA’da, hâkim ve savcı yardımcıları farklı konularda 270 saatlik ders alacak. Yardımcıların mesleğe uyumlarını sağlamak için vatandaşa, avukata nasıl davranacaklarından, yargı etiğine, protokole kadar 13 farklı kişisel gelişim ders programı var. Hâkim ve savcı yardımcıları Akademi’de atölye ve uygulama adliyesinde uygulamalı eğitim görecekler. Bu dersler sonrasında sınava girecek yardımcılar temel eğitim dönemi sonrasında alacakları puan ve sıralamaları hangi adliyede görev yapacağını belirleyecek. Yani her hâkim ve savcı yardımcısı istediği adliyede görev yapamayacak. Başarısına göre çalışacağı adliye belirlenecek. Teşvik ve ödüllendirme amacıyla hâkim ve savcı yardımcılığı sonunda başarılı olanlardan sıralamada ilk üçe girenler, ad çekmeden istedikleri yeri seçebilecekler.

ADLİYEDE NE YAPACAKLAR

Görev dönemi yargı mercilerinde fiilen görev yapmak suretiyle geçirilecek. Adliyeye giden savcı yardımcısı savcı gibi otopsiye gidecek, ifade alacak, olay yeri incelemesi yapacak. İddianame taslaklarını hazırlayacak. Hâkim yardımcıları ise gerekçeli karar taslağını, müzekkereleri, keşifle ilgili teknik evrakları hazırlayacaklar. Ara kararları yerine getirmek gibi ekstra müdürün, memurun yapmadığı bazı görevleri hâkimin adına yapabilir hale gelecekler. UYAP evrak akışında da müzekkere taslağının ilk halini katip girecek, yardımcının önüne düşecek. Yardımcı son halini verecek hâkimin önüne düşecek o da imzaladığında bitecek.

GEREKÇELİ KARAR YAZMAK�

Uygulamada kararların gerekçeli yazılmadığına ilişkin eleştiriler vardı. Şu an Akademi’de yardımcıların eğitim müfredatında gerekçeli karar yazma dersleri var. Geçtiğimiz yıl AB projesi kapsamında kürsüdeki 2 bin 200 hâkimimize de gerekçeli karar eğitimi verdik.

TEZ BANKASI OLUŞACAK

Hâkim savcı yardımcılığı yeni vizyonunda karar yazımını pekiştirmek amacıyla tez yazılmasını eğitim sisteminin bir parçası haline getirdik. Hedefimiz yazma kültürünü geliştirmek. Ellerine bir kalem alsınlar. Tez, anti tez bilimsel araştırma metodlarını da kullanarak bilimsel bilgi üretsinler diye bir beklentimiz var. Bununa doğal sonucu büyük bir Tez Bankamız oluşacak. Hukukla ilgili bilgilerin ileri sürülebileceği bir Tez Bankası oluşacak.

TÜBİTAK PROJESİ KASIMDA

Sayın Bakanımız Yılmaz Tunç’un destekleri ile çalışmalara devam ediyoruz. TÜBİTAK  projesi kasım ayı gibi başlayacak. Onun başlaması ile yapay zekâ noktasında bir adım atmış olacağız. Bunu destekleyen tez sistemi olacak. Tezle beraber hâkim yardımcılarının çalışma, yazı yazma, araştırma yapma kültürünü geliştireceğiz. Öteki taraftan da yapay zekâya malzeme oluşturacağız. Belirttiğim gibi hukuk içerikli sorulara “eğitim danışmanı” gibi cevap verecek internet tabanlı bir robot sistemi kurmayı düşünüyoruz. Sınav sonuçları ve tezler yardımcılarımızın not fişlerini etkileyecek. Benim başkanlığımda yapılacak sözlü sınavı da etkileyecek.

KANUNİ KÜTÜPHANESİ

Yeni açtığımız Kanuni Kütüphanesi de yargının hizmetinde. Orada 34 bin eser var. 50 bine çıkaracağız. Biri İngilizce üçü Türkçe dört veri tabanı var. Bu veri tabanları üzerinden Türkiye’nin her yerinden hâkim-savcılarımız e-kitaplara ücretsiz ulaşabiliyorlar.

EĞİTİMLER  SERTİFİKALI

İnternet sitemizden yaptığımız eğitimleri de sertifikalı hale getireceğiz. Akademi’nin 46 ders kitabının dijital versiyonunu sunacağız. İsteyen bakıp görebilecek. Soru cevapları yaparak, öğrenecekler. Genç meslektaşlarımızın İngilizce öğrenmesi için Milli Eğitim Bakanlığı’ndan öğretmenlerin geçici Akademi’de görevlendirilmesi ile ilgili bir çalışmamız var.

15 BİN KİŞİYE UZAKTAN EĞİTİM

Akademi olarak geçen yıl 15 bin kişiye uzaktan eğitim verdik. İki günde bir uzaktan eğitim yapıyoruz. Bunlar uygulama temelli eğitimler. Örneğin aile mahkemeleri uygulamaları eğitimi yapıyoruz. Genç bir aile hâkimi aile mahkemesi pratiğini oturduğu yerden adliyedeki odasından öğrenebiliyor. Genç meslektaşlarımız için son derece verimli bir sistem oldu.”

YAPAY ZEKÂ PROJESİYLE HUKUKİ ROBOT

“Yapay zekâyı eğitimde kullanmayla ilgili bir TÜBİTAK projesine başvurduk. Eğer o proje kesinleşirse, biz orada şunu yapacağız. Bizim buradaki tezleri ve üretttiğimiz ders içeriklerini yapay zekâya vereceğiz. Yapay zekâya soru sorduğunda bir eğitim danışmanı gibi hukukla ilgili cevap verecek. ChatGPT var, (Kullanıcıların sorduğu sorulara yanıt veren yapay zekâ sohbet uygulaması) buna ne gerek var denebilir. ChatGPT’nin bilgi kaynağı bütün internet olduğu için, biraz kirli. Doğru da var yanlış da var. Ama bizimki farklı olacak. Doğru bilgi ile yorum yapan bir yapay zekâ robotu üzerinde çalışıyoruz.”

ADİL YARGILANMA HAKKI EĞİTİMİ

“Yakında AB projesi kapsamında insan hakları ve adil yargılanma hakkı ile ilgili yüzyüze eğitimlere başlıyoruz. 1200 hâkim-savcıya adil yargılanma hakkı ile ilgili eğitimler vereceğiz. Bu hafta Samsun’dan başlayacak. Tüm Türkiye’de verilecek. Yeter ki meslektaşlarımız desin ki; şu konuda bilgiye ihtiyacımız var. Akademi bunun için kurulmuş. Akademi, genç hâkim-savcıların vatandaşın adalet ihtiyacını giderecek nitelikte yetiştirilmesi için var. Biz devlettene bunun için bütçe alıyoruz. Kaliteli hâkim-savcı yetiştirmek için. İnşallah bu yapmış olduğumuz eğitim programları meslektaşlarımıza fayda sağlar. Bu da adalet arayışında vatandaşa olumlu yansır.”

YÜZDE 60’I KADIN

TAA’daki en göze çarpan farklılıklardan biri de eğitim gören 1076 kişinin yüzde 60’ının kadın olması. Önümüzdeki süreçte yargıda kadın hâkim ve savcıları daha çok göreceğiz.