Fenomenlere vergi cezası

Sosyal medya platformlarının büyümesiyle birlikte markalar ürünlerini tanıtmak için “influencer” diye bilinen sosyal medya etkileyicileri ve fenomenleriyle işbirliği yapma yoluna gitti.

Artık bir sektör olarak kabul edilen influencer, TikToker, YouTuber, vlogger, blogger gibi yeni meslek mensupları kendi web sitesi üzerinden veya Google Adsense reklamları üzerinden gelir elde ettikleri için vergi mükellefi olarak bile kabul edildiler. Bu tür işbirliklerinin açıkça belirtilmemesi yani “örtülü reklam” verilmesi, tüketicileri yanıltma potansiyeline de sahip. Ticaret Bakanlığı, marka reklamı yaparak milyonlarca lirayı bulan kazanç elde eden sosyal medya fenomenleri ile influencer’lara ceza yağdırdı. Şeyma Subaşı’na birçok markanın reklamını yapıp ‘reklam’ olduğunu belirtmediği için 550 bin lira ceza kesildi. Temizlik videolarıyla ve ‘foşur foşur’ ifadesiyle tanınan Cem Özkök’e de kendi markasını tanıttığı bir paylaşımında ‘reklam’ yazmadığı gerekçesiyle 500 bin lira ceza verildi. Avukat Dr. Burak Aslanpınar’ın bu konuda merak edilenlere yanıtları şöyle:

- Örtülü reklam ne demek

Kısaca bir ürün veya hizmetin tanıtımının reklam olduğunun açıkça belirtilmemesi durumunu oluşturuyor. Kanundaki tanımı ise “reklam olduğu açıkça belirtilmeksizin yazı, haber, yayın ve programlarda, mal veya hizmetlere ilişkin isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticari unvan veya işletme adlarının reklam yapmak amacıyla yer alması ve tanıtıcı mahiyette sunulması” olarak belirtilmiş (Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun madde 61/4). Sosyal medya etkileyicileri, genellikle ürünleri doğal bir şekilde hayatlarına entegre ederek tanıtıyor. Ancak bu tanıtımların bazen reklam olup olmadığı konusunda şüpheler ortaya çıkabiliyor. Bu şüphelerin oluşmaması adına son dönemde denetimler ve “örtülü reklam” nedeniyle kesilen cezalar sıklaştı

REKLAM OLDUĞU BELİRTİLMELİ

- Örtülü reklam yasağı örnekleri neler?

Sosyal medya etkileyicilerinin paylaşımlarında, içeriklerinde sıklıkla reklam yaptığını görüyoruz. Bu paylaşımları esnasında örneğin bir markayı, bir restoranı veya herhangi bir yeri reklam yapma amacıyla tüketiciyi harekete geçirecek şekilde tanıtım yapıyorsa ve reklam olduğunu tüketicinin açıkça anlayabileceği şekilde belirtilmezse örtülü reklam ortaya çıkıyor.

- Ne yapmak gerekiyor?

Hemen belirtelim sosyal medyada reklam yapmak yasak değil. Kurallara uyup ilgili duyuruları yaparsanız yaptırımı da yok. ‘Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz’da her bir platform ve içerik türüne göre hangi ibarelerin kullanılacağı ve hangi şekilde içerikte reklam olduğunun belirtileceği örneklerle açıklanmış. İçeriğinizde reklam olduğunu belirtebileceğiniz örnekler şu şekilde sayılabilir: #reklam, #işbirliği, #ortaklık, #sponsor vb. Bu ibareleri, paylaşımda tüketicinin görebileceği ve reklam olduğunu anlayacağı şekilde belirtilerek gerekirse konunun uzmanından da yardım almak suretiyle örtülü reklamdan ve dolayısıyla cezadan kaçınmak mümkün olabilir.

TİCARET BAKANLIĞI DENETİMİNDE

- Tespiti yapan ve cezayı kesen kim?

Ticaret Bakanlığı’nın rutin denetimleri sonucunda ya da şikâyet yoluyla yapılan incelemeyle yapılıyor. Son dönemde sıklıkla şikâyet sonucu ceza kesildiğini görüyoruz. Ticaret Bakanlığı bu tespiti yaptıktan sonra ilgilinin savunmasını alıyor. Savunma sonrasında cezayı ise Reklam Kurulu kesiyor. Reklam Kurulu’nun kararı elinize ulaşan kişi ya da avukatı bu kararın hatalı olduğunu düşünüyorsa idare mahkemesinde 30 gün içerisinde iptal davası açabilir. Dava açıldığı takdirde yürütmenin durdurulması kararı alınabilirse tahsil işlemi duruyor ve dava sürecinde ödeme yapmanıza gerek kalmıyor.

- Cezalar adil mi?

Artan denetimlerin sonucunda Şeyma Subaşı, Cem Özkök gibi birçok ünlü isme örtülü reklam sebebiyle 550.059 TL ceza kesildi. Bu ceza tutarı kimine göre düşük kimine göre ise yüksek. Cezalar gündeme geldikten sonra yüksek ve adil olup olmadığı tartışılmaya başlandı. Bu noktada belirtmek gerekir ki uygulanan ceza kişilerin takipçi sayılarına, gelirlerine veya herhangi bir kıstasa göre değişmiyor. Kaç takipçiniz olursa olsun herkese karşı aynı miktarda ceza uygulanıyor. Sosyal medya platformlarında çokça etkileyici bulunmakta ve hepsi için 550.059 TL ödenebilir bir miktar değil denilebilir. Bazı sosyal medya etkileyicilerinin bu kadar yıllık gelirlerinin dahi olmadığını düşünürsek ceza tutarının adilane olduğunu söylemek zor.

CEZA 10 KAT ARTABİLİR

- Reklam Kurulu’nun bu cezaları artırma yetkisi var mı?�

Evet var. Eğer örtülü reklam tekrarlanırsa Reklam Kurulu’nun cezayı 10 katına kadar çıkarmaya yetkisi bulunuyor. Yani 5.5 Milyon TL’ye kadar ceza ile karşı karşıya kalabilirsiniz.

- Para cezası dışında ceza verilebiliyor mu?

Sosyal medya hesapları üzerinden yapılan örtülü reklamlar nedeniyle uygulanabilecek tek yaptırım para cezası değil. Kanal ya da hesapla ilgili durdurma kararı da verilebiliyor. Hatta hesaba veya kanala ilişkin erişimin engellenmesi de söz konusu olabilir. Yani uzun yılların emeğiyle kurulmuş, geliştirilmiş sosyal medya hesapları ya da içerikleri bir anda erişilemez olabilir.

- Hatalı ceza kesilirse ne yapılabilir?

Diyelim ki bir içerik ürettiniz ve içeriğinizde reklam amacınız olmaksızın marka, restoran, logo gibi reklam izlenimi oluşturacak içerikler göründü. Bu görüntüler sebebiyle ceza kesilebilirse de hemen endişelenmeyin. Eğer gerçekten reklam amacınız yoksa ve bu konu hakkındaki itirazlarınızı delilleri ile birlikte sunarsanız cezanız iptal olabilir.