Boşanmış anne çocuğuna soyadını nasıl verecek?

“ANNE neden benim soyadım farklı” sorusu ile karşılaşan o kadar çok boşanmış anne tanıyorum ki. Bu anneler, çocukla ilgili işlemlerde ‘anneleri’ olduğunu belgelemek için nüfus kayıt örneği ile boşanma ilamını ibraz etmek zorunda kalıyorlar. Çocuklarına bu farklılığı anlatmakta zorlanıp çaresiz kalıyorlar.

Üç yıl önce Anayasa Mahkemesi, 9 Nisan’da da Yargıtay o annelerin sesini duydu ve çare oldu. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, AYM’nin ihlal kararına uydu ve “Boşanmış anne isterse velayeti altındaki çocuğuna kendi soyadını verebilir” dedi. Daire merakla beklenen kararının gerekçesini geçen hafta açıkladı. ‘Çocuğun üstün yararı’ kriter alınan kararda, ‘velayet hakkı’ kapsamında ‘çocuğun soyadını belirleme hakkının’ da bulunduğu vurgulandı. “Erkeğe tanınan hak, kadına tanınmazsa cinsiyete dayalı farklı muamele olur” tespiti yapıldı. Bu örnek kararı isteyen ve nasıl dava açabiliriz diye soran annelere yanıtım şöyle:

Boşanmış bir anneyseniz, çocuğunuza kendi soyadınızın verilmesini, ‘velayet hakkına’ dayanarak bulunduğunuz yerdeki aile mahkemesinde dava açıp isteyebilirsiniz.

ANNENİN HUKUK ZAFERİ

Örnek karar ise (Yargıtay 2. H.D, 09.04.2018, E. 2018/1306, K. 2018/4719) İzmir’li B.K. adlı annenin davasında verildi. B.K., okula başlayan çocuğu A.E.’nin ‘İ.’ olan soyadının, kendi soyadıyla değiştirilmesini istedi. Davacı anne, soyadı farklılığı yüzünden çocuğuyla ilgili işlemlerde sorun yaşadığını, annesi olduğunu belgelemek için nüfus kayıt örneği ile boşanma ilamını ibraz etmek zorunda kaldığını, babanın ise çocuğa ilgisiz olduğunu, uzun süredir görüşmediği gibi nafaka ödemediğini ileri sürdü. Davayı önce mahkeme sonra istinaf reddetti. Temyizde Yargıtay anneyi haklı buldu ve kararı bozdu. Karar özetle şöyle:

ÇOCUĞUN ÜSTÜN YARARI KRİTER

“Tanık beyanlarından çocuğun soyadının, annenin soyadı olarak değiştirilmesinin çocuğun üstün yararına olabileceği anlaşılmaktadır. Velayet hakkı tevdi edilen annenin çocuğun soyadının kendi soyadı ile değiştirilmesi yönündeki talebinin, velayet hakkı kapsamındaki yetkilerin kullanımı ile ilgili olduğu, velayet hakkı kapsamında çocuğun soyadını belirleme hakkının da yer aldığı, aynı hukuksal konumda olan erkeğe velayet hakkı kapsamında tanınan çocuğun soyadını belirleme hakkının kadına tanınmamasının velayet hakkının kullanılması bakımından cinsiyete dayalı farklı bir muamele teşkil edeceği, evlilik birliği içinde doğan çocuğun taşıdığı ailenin soyadını, evlilik birliğinin sona ermesi ile velayet hakkı tevdi edilen annenin kendi soyadı ile değiştirmesini engelleyici yasal bir düzenlemenin bulunmadığı; somut olayda söz konusu değişikliğin çocuğun üstün yararına da aykırı bulunmadığı ve çocuğun soyadı değişmekle kişisel durumunun değişmeyeceği dikkate alındığında, Anayasa Mahkemesi’nin benzer olaylarda verdiği hak ihlaline ilişkin kararları da gözetilerek, davanın kabulüne karar vermek gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmayıp, hükmün bozulmasına karar vermek gerekmiştir.”

YARGITAY’IN ETİK İLKELERİ AB RAPORUNDA

 AVRUPA Birliği İlerleme Raporu, 17 Nisan’da açıklandı. Raporun, yargı bölümüne ‘Yargıtay’ın 2017 yılının son çeyreğinde etik ilkeleri kabul etmesi’ girdi. 2015 ve 2016 yılı raporlarında hâkim-savcılar için etik ilkeler bulunmaması eleştirilmişti. Yargıtay, BM Kalkınma Programı’yla birlikte yürüttüğü ‘Yargıtay Etik, Şeffaflık ve Güven Projesi’ kapsamında etik ilkelerini oluşturdu. Yargıtay üyeleri/hâkimleri, savcıları ve personeli yönünden ayrı etik ilkeler geçen yıl kabul edildi. Böylece, Yargıtay son iki AB raporundaki eleştirileri karşılayan kurum olarak dikkat çekti. Yargıtay, kurum içi eğitim çalışmalarının yanında, etik ilkelerin yaygınlaştırılması için hukuk kliniği çalışmaları yoluyla hukuk fakültelerindeki çalışmalara da aktif katkı sağlıyor.