Boşanan anne bebeği göstermezse

ÖNCE öğretim üyesi olan B. L. A’nın bana e-postası ve sorusu:

“Boşanma davam devam ediyor. 26 Ocak 2019 tarihinde bir bebeğimin doğduğunu 11 gün sonra öğrendim. Eşim hiçbir şekilde çocuğumu bana göstermiyor ve bebeğim hakkında tarafıma bilgi vermiyor. Amacım çocuğumun hiç olmazsa bir resmini görebilmek. Bu konudaki mağduriyetimin giderilmesi için bana yardımcı olabilir misiniz? Ne yapabilirim?”

ÇOCUKLAR ZARAR GÖRÜYOR

Okurum B.L.A’nın bu sorusunu Yargıtay 2. Hukuk Dairesi eski üyesi Avukat Mustafa Ateş’e sordum. Bakın benzer soruları da yanıtlayacak şekilde nasıl değerlendirdi:

“Maalesef bu konu fiilen ayrı yaşayan, boşanma sürecinde olan veya boşanan çiftlerin çocukları yönünden günümüzün kanayan yarası. Psikologlar ‘Çocuklara asıl zarar veren boşanma değil, boşanma sürecinde ve sonrasında ebeveynlerin bu durumu çocuklara yansıtma şeklidir’ diyor. Ebeveynlerin birbirleri ile olan sorunlarını çocukları üzerinden sürdürmeleri çocuklara büyük zarar veriyor.

ÇOCUĞU GÖRMEK KANUNİ HAK

Türk Medeni Kanunu’na göre (TMK) her ebeveynin boşanma davası devam ederken veya eşlerin fiilen ayrı yaşadıkları dönemde diğer eşin yanında yaşayan çocuğu ile arasında kişisel ilişki kurulmasını isteme hakkı vardır.

Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, Türk Medeni Kanunu’nun 169. maddesine göre davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine ve boşanma davası devamınca çocuklarının geçici velayetinin kime verileceğine ve diğer eş ile çocuklar arasındaki kişisel ilişkinin nasıl kurulacağına ilişkin geçici önlemleri kendiliğinden veya talep üzerine alır.

BABA HÂKİMDEN TALEP EDECEK

Çocuğunun doğumunu 11 gün sonra öğrenen okuyucu baba davaya bakan aile mahkemesinden çocukla kendisi arasında kişisel ilişki kurulmasını bir dilekçe ile talep edecek. Bu talebini duruşmada sözlü olarak da bildirebilir. Hâkimin çocukla baba arasında kişisel ilişki kurması için davanın sonunu veya duruşma gününü beklemesine gerek yok. Ek bir kararla baba ile çocuk arasında kişisel ilişki kurulmasına karar verebilir.

BOŞANMA DAVASI YOKSA

TMK’nın 197. maddesine göre eşler herhangi bir sebeple ayrı yaşıyorsa ve eşlerin ergin olmayan çocukları varsa hâkim, ana ve baba ile çocuklar arasındaki ilişkileri düzenleyen hükümlere göre gereken önlemleri alır. Bu kapsamda eşler herhangi bir sebeple ayrı yaşıyor ve çocuklar yanında bulunan eş diğer eşe çocukları göstermiyorsa, çocuğu kendisine gösterilmeyen eş boşanma davası açmadan çocuğu ile kendisi arasında kişisel ilişki kurulmasını aile mahkemesinde bir dava açarak isteyebilir.

SÜRE ÇOCUĞUN YAŞINA GÖRE

Her iki durumda da aile mahkemesi hâkimi çocuğun sağlık durumunu ve yaşını dikkate alarak, babanın görebileceği süreyi belirler. Bebek çok küçük ve anne sütü ile besleniyor ise hâkim baba ile çocuk arasındaki süreyi emzirme aralığını dikkate alarak belirler.

REFAKATÇİ EŞLİĞİNDE GÖRME

11 günlük çocuğun yaşadığı evden dışarı çıkarılması sağlığı açısından risk taşıyorsa babanın bebeğini annenin evinde ya da uygun ortamda gerekirse bir refakatçi eşliğinde görmesine de karar verebilir. Bebek hastanede ise kişisel ilişki hastanede de kurulabilir. Hâkim gerekirse kişisel ilişkinin kurulması şartlarının bulunup bulunmadığı ve süresi konusunda mahkeme uzmanlarından da rapor alabilir.

ANNE ÇOCUĞU GÖSTERMEZSE

Anne mahkemenin kişisel ilişki kararına rağmen çocuğu göstermezse, baba bu kararı icraya koyar ve icra dairesi vasıtasıyla çocuğunu görebilir. Babanın yaptığı icra masraflarını daha sonra anneden isteme hakkı vardır. Diğer taraftan annenin ısrarlı ve sürekli bir şekilde babayla çocuğun kişisel ilişkisini engellemesi halinde, devam eden boşanma davasında veya ileride açılacak boşanma davasında velayetin anneye verilmemesine, bir başka deyişle velayetin babaya verilmesine neden olabilir.

ALTI AY HAPSİ VAR

İcra ve İflas Kanunu 341. maddesinde, ‘Çocuk teslimi hakkındaki ilâmın veya ara kararının gereğini yerine getirmeyen veya yerine getirilmesini engelleyen kişinin, lehine hüküm verilmiş kimsenin şikâyeti üzerine, altı aya kadar tazyik hapsine karar verilir’ düzenlemesi var. Mahkeme kararı bulunduğu halde çocuğu ile görüştürülmeyen baba, bu kararı yerine getirmeyen anneyi şikâyet edebilir. Kısacası mahkeme kararı bulunduğu halde baba ile çocuğunu görüştürmeyen anne hapis cezası tehditi altına girer.”