Ankara’ya, Adıyaman mucizesi

Adıyaman, üç yıldır sürdürülen "kümelenme modeli" ile Avrupa ve Ortadoğu’nun tekstil havzası olma yolunda önemli adımlar atmış. GAP, Tommy Hilfiger gibi dünya markaları artık Adıyaman’da üretiliyor. Proje kapsamında Adıyaman’da işsizlik oranı erkeklerde yüzde 11, kadınlarda yüzde 4’e inmiş. Bazı işadamları, projenin Ankara’ya uygulanması halinde işsizlik sorununa büyük oranda çözüm olabileceğini düşünüyorlar.

ADIYAMAN, Ankara’dan uzak görünüyor. Ama uygulanan Avrupa Komisyonu finansmanlı model ile dünyayı yakalamış. Adıyaman, üç yıldır sürdürülen "kümelenme modeli" ile Avrupa ve Ortadoğu’nun tekstil havzası olma yolunda önemli adımlar atmış.

GAP, Tommy Hilfiger gibi dünya markaları artık Adıyaman’da üretiliyor. Kent kıpır kıpır. Proje kapsamında Adıyaman’da işsizlik oranı erkeklerde yüzde 11, kadınlarda yüzde 4’e inmiş. Sektörde kadın işletmeciler de var. 2004’ten bu yana Adıyaman’da tekstil ve konfeksiyon sektöründe, 20 adet yeni yatırım gerçekleştilmiş ve istihdama 1700 işçi ile katkı sağlanmış.

Önce "kümelenme" kavramına ve çıkış noktasına bir bakalım.

ABD Hükümeti’nin resmi danışmanlığını yapan Harvard Üniversitesi’nden Prof. Micheal Porter’a ait bir teoriden geliştirilen ve sektörel bölgesel kalkınma için ABD, Çin, Hindistan, İrlanda, Norveç gibi ülkelerde uygulanan "kümelenme modeli" şu anda Güneydoğu Anadolu’da start almış. Proje, Adıyaman, Diyarbakır, Mardin ve Şanlıurfa’da uygulanıyor. Projenin vizyonu ise şöyle:

Türkiye’deki pamuk üretiminin yüzde 60’ını karşılayan bu bölgenin, on yıllık bir perspektifte, emek yoğun olan tekstil ve hazır giyim sektörünün merkezi haline gelmesi.

Proje kapsamında kentteki herkes elini taşın altına koymuş. Birlik ve beraberlik içinde kentin ve bölgenin kalkınması için elele vermişler. Üretim zincirindeki eksik "oyuncular" tamamlanmış. Görünen o ki, model başarılı da olmuş. Bu proje önce Güneydoğu Anadolu’nun sonra da tüm Anadolu’nun kalkınma modeli olacağa benziyor.

AVRUPA KOMİSYONUNDAN FİNANSMAN, BM’DEN DESTEK GAP-GİDEM(Girişimci Destekleme Merkezleri) Projesi Avrupa Komisyonu’nca finanse ediliyor. Birleşmiş Milletler (BM) Kalkınma Programı ve GAP Bölge Kalkınma İdaresi tarafından işbirliği içinde yürütülüyor. Adıyaman Valiliği, Belediye, Ticaret ve Sanayi Odası, Adıyaman Üniversitesi ve İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracaatçı Birlikleri (İTKİB) gibi sektörel sivil toplum örgütleri her aşamada projenin içindeler ve destekliyorlar.

ANKARA’DA UYGULANABİLİR Mİ? Ben de hafta sonu gidip yerinde gördüğüm, kadını dört duvarın arasından çıkarıp iş hayatının içine katan hayran kaldığım GAP-GİDEM projesinin, işsizliğin alarm verdiği metropoller ve özellikle varoşlar için uygulanabilir mi diye düşündüm. Acaba "Kümelenme" modeli Ankara’daki işsizliğe de çare olur mu? Yazımı Ankara’nın çarpıcı işsizlik rakamları ile noktalamak istiyorum.

ANKARA’DA DÖRT KİŞİDEN BİRİ İŞSİZ Sendika.org’daki "İşsizliğin Coğrafyası" adlı çalışmaya göre, toplam işsiz sayısı "sayılmayanlarla" birlikte 5 milyonu aşıyor. Çukurova ve İç Anadolu’da her dört kişiden biri işsiz. İzmir ve Ankara’da, işsizlik yüzde 15’i buluyor. Ankara’da 214 bin işsiz var.

Ankara’da da "kümelenmek lazım"...

Mevzuat boşluğu da var

İSTANBUL Tekstil ve Konfeksiyon İhracaatçı Birlikleri Moda ve Tekstil İş Kümesi Projesi Proje Koordinasyon Birim Direktörü Ahmet Ülgenerk "kümelenme" konusunda, mevzuat eksikliği olduğuna dikkat çekiyor. Ülgenerk, projenin doğası gereği sivil toplum örgütlerince uygulamanın daha doğru olacağını da vurguluyor. Ülgenerk bakın ne diyor:

"Bildiğimiz kadarıyla ’iş kümesi modeli’ belirli bir hukuk ve mevzuata tabi değil. Ama Türkiye bir mevzuat ülkesi. Belirli bir mevzuata uydurulması uygun olur mu diye ben de düşünüyorum. Sivil toplum kuruluşlarının da mevzuatı yok. Bize proje kapsamında Avrupa Komisyonu’nca paranın 4’te 3’ü hibe olarak verildi. Bizde ’İTKİP Şube Müdürlüğü’ kurulamayacağı için bir şirket kurmayı uygun bulduk. Şirketin sahibi de tekstil ve konfeksiyon sanayinin tüm ihracatçı birlikleri oldu. Ama şirket kar amacı ile kurulur. Avrupa’da sosyal şirket var. Türkiye’de malesef bu da yok. Biz de şöyle bir uygulama yaptık. Kar edersek, kar ortaklara dağıtılmayacak. Amacı paralelinde ’iş kümesinin’ yararına yani sosyal amaçlı kullanılacak."

Adıyaman Ortadoğu’nun moda merkezi

ADIYAMAN’da, 7 Nisan’da yapılan 12. yerel kümelenme komite toplantısına da yine ilgi büyüktü. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Tekstil ve Hazır Giyim Meclis Başkanı ve Domino Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Umut Oran, "Adıyaman, Ortadoğu’nun moda merkezi oldu" sözleriyle gelinen noktayı da özetliyor. Adıyaman Tekstil Hazır Giyim Kümelenme Derneği (ATEKS)Başkanı İsmet Nedim Açıkgöz, bakın Ankara’ya da örnek olabilecek Adıyaman mucizesini nasıl anlattı:

Æ Adıyaman il ve ilçelerinde 18 çırçır fabrikası, büyük çapta on iplik fabrikası kuruldu.

Æ Bir örme dokuma fabrikası, bir boyahane, iki adet baskı, dört adet nakış firması açıldı.

Æ Şu anda 70 firma var. Üç firma ihracat yapıyor, 40 firma ihracata fason çalışıyor. Ancak on firma daha çok rahat ihracat yapacak durumda.

Æ İldeki özel sektördeki istihdamın yüzde 70’ini artık tekstil ve konfeksiyon sektörü karşılıyor. Aylık ortalama 1 milyon 100 bin adet üretim kapasitesi var.

Programın amacı ne

ADIYAMAN Tekstil ve Hazır Giyim Kümelenme Programı’nın amacı; Adıyaman odaklı olmak üzere Gaziantep, Kilis, Mardin, Şanlıurfa ve Diyarbakır’ı içerisine alan coğrafi alanda sektörün rekabet gücünü yükseltmek üzere değer zincirinde yer alan eksik oyuncuların tamamlanarak toplam katma değerin bölgede yaratılması ve yerel ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmak şeklinde özetleniyor.