Ankara’da kadının adı yok

Devletimizin yönetim kademesi "erkekte" ondan. 550 sandalyeli Meclis’te sadece 24 kadın milletvekili var. 25 müsteşarın hepsi erkek. 139 Genel Müdürün sadece 8’i kadın.

BUGÜN Dünya Kadınlar günü. Ama, başkent Ankara’da kadının adı yok. Neden mi? Devletimizin yönetim kademesi "erkekte" ondan. 550 sandalyeli Meclis’te sadece 24 kadın milletvekili var. Ankara’daki 25 müsteşarın hepsi de erkek. 85 müsteşar yardımcılığı kadrosunun sadece ikisini kadınlar dolduruyor. 139 genel müdür koltuğunun yalnız sekizinde kadınlar oturuyor. Genel müdür yardımcılarının 327’si erkek, 36’sı kadın. Bin 211 daire başkanının da yalnız 192’si kadın.

ŞEFLİK KOLTUĞUNDA TAKILIYOR Türkiye’de kamu kuruluşlarında çalışan kadın oranı yüzde 28. Aslında kamuda çalışan kadın açısından, yüzde 28’le, yüzde 30’luk uluslararası "taahhüdü" yakalıyoruz. Ancak, terfide, yönetici kadın sayısı yüzde onlara iniyor. İş üst düzey yöneticiliğe gelince kadınlar "şeflik" koltuğunda takılıp kalıyor anlaşılan.

İRİS’TEN ÇARPICI ARAŞTIRMA Bu çarpıcı sonuçlar, İRİS Eşitlik Gözlem Grubu’nun, Michigan Üniversitesi Avrupa Araştırma Merkezi ve Birleşmiş Milletler Uluslararası Çalışma Örgütü’nün katkılarıyla gerçekleştirdiği, "Kamu Sektöründe Yönetici Kadınlar" adlı araştırmaya ait.

KAMUDAKİLERİN % 72’Sİ ERKEK 88 kamu kurum ve kuruluşundan sayısal veri talebine yanıt veren 75’inin verileri ışığında, kadın-erkek eşitsizliği personel sayısından başlıyor. 141 bin 554 personelin yüzde 72’sine denk gelen 101 bin 875’i erkek, yüzde 28’ine denk gelen 38 bin 679’u ise kadın.

ÖZEL STATÜDEKİLER DE ERKEK BDDK, EPDK, Rekabet Kurulu, RTÜK gibi "özel statülü" bağımsız başkanlıkların 86’sı erkeklerin, 13’ü kadınların. Başkan yardımcılığında ise 106 erkeğe karşın yalnızca dokuz kadın görev yapıyor.

YARGIDA İŞLER İYİYE GİDİYOR Ben de yargıdaki durumu araştırdım. Belki bir tek yargıda kadınlar için durum iyiye gidiyor. Anayasa Mahkemesi ve Danıştay’ın iki başkanı da kadın. Danıştay’daki kadın üye sayısı İzlanda ve Romanya gibi kadın nüfusun daha çok olduğu Avrupa ülkelerinin bile önüne geçmiş durumda. Danıştay’da 38 erkek üyeye karşılık tam 32 bayan üye var.

DANIŞTAY’DA KADINLAR DÖNEMİ Danıştay’ın Başkanı, Başkanvekili ve Başsavcısı kadın. Sumru Çörtoğlu, Firuzan İkincioğulları’nın ardından Danıştay’ın ilk değil ikinci kadın başkanı. Tansel Çölaşan, Danıştay’ın ilk kadın başsavcısı. Gönül Önbilgin ise Danıştay’ın diğer kadın başkanvekili.

38 ERKEĞE KARŞILIK 32 BAYAN Danıştay’da 11 erkek Daire Başkanı’nın yanısıra 2 bayan daire başkanı bulunuyor. Danıştay’ın 26 erkek savcısına karşılık 19 bayan savcısı görevde. Danıştay’da 124 erkek tektik hakimine karşılık tam 76 kadın tetkik hakimi görev yapıyor.

ANAYASA MAHKEMESİ’NDE YÖNETİM KADINLARDA Yüce Divan sıfatını da üstlenen Anayasa Mahkemesi’nin başkanı da Danıştay üyeliğinden yüksek mahkemeye üye olarak seçilen bir isim. Tülay Tuğcu, Anayasa Mahkemesi’nin ilk kadın başkanı da oldu. Anayasa Mahkemesi’nin 11 asıl üyesinden biri de Fulya Kantarcıoğlu. Kantarcıoğlu da Danıştay üyeliği yapan bir isim.

YARGITAY DA SADECE BİR DAİRE BAŞKANI KADIN 21 hukuk ve 11 ceza dairesi bulunan Yargıtay’da ise kadın hakimiyeti zayıf. Yargıtay’ın sadece bir daire başkanı kadın. Yargıtay 4. Hukuk Dairesi Başkanı Ülkü Aydın. Yargıtay’daki kadın üye sayısı ise toplam 34. Yargıtay’da bugüne kadar hiç kadın başkan, başkanvekili ve genel sekreter de seçilmedi. Anayasa Mahkemesi ve Danıştay’ın aksine Yargıtay’da erkek üyelerin ağırlığı sürüyor hala. Yargıtay’a ilk kadın üye 1954’te seçilmesine rağmen o günden bugüne kadar toplam 62 kadın üye görev yaptı.

İris’in basın açıklaması bir cümleyle bugünkü durumu özetliyor sanki:

"Cenneti emanet edenler devleti emenat etmiyorlar"

Türkiye’nin ilk kadınları

1920 İlk Türk kadın avukat Süreyya Ağaoğlu (Ahmet Ağaoğlu’nun kızı) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne kaydoldu.

11921: Dr. Safiye Ali Almanya’da tıp eğitimini tamamlayarak ilk Türk kadın hekim olarak tarihimizdeki yerini aldı.

11922: Yedi kız öğrenci, Tıbbiye’ye kayıt yaptırarak eğitime başladı.

1Haziran 1923: Nezihe Muhittin’in başkanlığında ilk kadın partisi olan Kadınlar Halk Fırkası’nın kurulması girişiminde bulunuldu. Kadınlara oy hakkı tanımayan 1909 tarihli Seçim Kanunu gereğince valilikçe partinin kuruluşuna onay verilmediğinden dernekleşmeye gidildi.

11924: İlk Türk kadın diş hekimi Ferdane Bozdoğan Erberk diploma aldı.

11930: Türkiye’de ilk kadın yargıçlar atandı.

11933: Aydın’ın bugün ilçe statüsü taşıyan Karpuzlu köyünde ilk kadın muhtar Gül Esin 500 oy alarak seçildi.

8 Şubat 1935: TBMM 5. Dönem seçimleri sonucunda 17 kadın milletvekili ilk kez meclise girdi, ara seçimlerde bu sayı 18’e ulaştı.

1936: Eskişehir Askeri Hava Okulu’ndan mezun olan Atatürk’ün manevi kızı Sabiha Gökçen dünyanın ilk kadın savaş pilotu oldu.

1950: İlk kadın belediye başkanı Müfide İlhan Mersin’den seçildi.

1957: Türk ordusunun ilk kadın doktor subayı Dr. Sema Aran teğmen rütbesiyle göreve başladı.

26 Mart 1971: İlk kadın bakan Dr. Türkan Akyol atandı.

1991: Başbakan Mesut Yılmaz’ın şahsi girişimleriyle ilk kadın vali Lale Aytaman Muğla’ya atandı.

25 Haziran 1993: Türkiye’nin ilk kadın başbakanı Tansu Çiller hükümeti kurdu.

1996: İlk kadın deniz subaylar Deniz Harp Okulu’ndan mezun oldu.

2001: Denizli Belediye Başkanı Ali Aygören tarafından işe alınan Fatma Kasapoğlu Türkiye’nin ilk kadın belediye otobüsü şoförü oldu.

15 Temmuz 2002 Dr Füsun Koroğlu vekaleten atanan ilk kadın Başbakanlık Müsteşarı oldu.

25 Temmuz 2005’te Anayasa Mahkemesi Başkanlığı’na seçilen Tülay Tuğcu, Yüksek Mahkeme’nin ilk kadın başkanı oldu.