AİHM’e başvuru rehberi

"Ankara’da ikamet etmekteyim. Taşrada bulunan tarlamı gasp ve tecavüzde bulunan bir şahıs hakkında dava açtım, yargılama süresi dört yıl sürdü. Sonuçta davayı kazandım. Davayla ilgili duruşma, keşif ve değer işlemler için şehirlerarası yol, iaşe ve otel konaklama masrafları yapmak zorunda kaldığımdan dolayı davalı hakkında Ankara’da maddi ve manevi tazminat davası açtım. Yerel mahkeme, doğrudan kamu davasını da ilgilendiren bu davama ait maddi ve manevi tazminat taleplerini reddetti ve ben Yargıtay’a temyiz yoluyla itirazda bulundum.

Tazminat taleplerim Yargıtay’ın ilgili dairesinde de reddedilirse ve dosya onanırsa, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurmak istiyorum. AİHM’e başvurmak için iç hukuk yollarının tükenmesi gerekmekteymiş. İç hukukun tükenmesi için en son yolarak temyiz incelemesini sonuçlandıran yargıtay’ın ilgili hukuk dairesinin olumsuz kararı yeterli midir?"

İşte yanıtlar

Davanız, için red kararı verilmiş, Yargıtay’da bu kararı onar ve karar düzeltme talebinde de bulunursanız bunun da geri çevrilmesiyle iç hukuk yolları tükenmiş olur. Ancak, mahkeme sizin lehinize kararı bozar ve yerel mahkemede direnirse o zaman dosya Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’a gelir ve Kurul kararını verdikten sonra AİHM’e gidebilirsiniz. Yıllarca süren uzun yargılama yüzünden "Adil yargılanma hakkınızın çiğnendiği" iddiasıyla AİHM’e başvurabilirsiniz. Size ve diğer dava açmayı düşünen okurlarıma yardımcı olmak üzere AİHM’e başvurunun nasıl yapabileceğini araştırdım. Bakın şöyle:

Kimler Başvurabilir?

Türkiye Cumhuriyeti tarafından yapılan haksız bir uygulama sonucu kendinizi birey olarak ve doğrudan mağdur olarak görüyorsanız, mahkemeye şahsen veya bir avukat kanalıyla başvurabilirsiniz. AİHM, özel kişi veya kuruluşlara karşı yapılan şikayete bakmaz, sadece kamuya yani devlete karşı şikayette bulunabilirsiniz.

Başvurunun kabul edilebilirlik koşulları neler?

(AİHS Madde 35)

İç hukuk yolları tüketilmeli. Örneğin idari disiplin cezası içeren kararlar için itiraz, iptal, gerekirse istinaf, temyiz yollarına; adli ve cezai kararlar için istinaf, temyiz yollarına gidilmeli. Olağanüstü kanun yollarına şartlar varsa gidilmelidir. Ancak tüm iç hukuk yolları tüketildikten sonra AİHM’ne başvurmak mümkün. * İç hukuk yollarıyla nihai kararın verilmesinden itibaren altı aylık süre içerisinde başvuru yapılmalı. * Başvuru imzalı olmalı. * Başvuru AİHM tarafından daha önceden incelenmiş bulunmamalı.

AİHM’e hangi konularda başvurulabilir?

AİHM’e, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Protokolleri kapsamındaki konularda bir ihlal sözkonusu ise başvurulabilir. (Örneğin yaşam hakkı, işkence yasağı, ifade özgürlüğü, ayrımcılık yasağı, adil yargılanma hakkı, özel hayatın ve aile hayatının korunması, düşünce, vicdan din özgürlüğü gibi) Bunun dışındaki başvurular reddedilir. (Sözleşme ve protokol metinleri için http://www.inhak-bb.adalet.gov.tr/aihs/aihs.htm linkine bakılabilir)

AİHM’e başvuru belgeleri neler?

* Başvuru formunu Adalet Bakanlığı İnsan Hakları Bilgi Bankası’nın http://www.inhak-bb.adalet.gov.tr/aihm/form.pdf linkinden edinebilirsiniz. Ayrıca başvuru formu ile ilgili açıklayıcı notlar aynı sitenin http://www.inhak-bb.adalet.gov.tr/aihm/not.pdf linkinde var. Bu formdaki bilgiler şöyle: (Başvurucunun ismi, doğum tarihi, milliyeti, cinsiyeti, mesleği, adresi,Varsa temsilcisinin ismi, mesleği, adresi, Kendisine karşı başvuru yapılan yüksek sözleşmeci taraf(devlet), Olayların özlü anlatımı, Öne sürülen ihlallere ve dayanaklarına ilişkin özlü bir açıklama, AİHS’nin 35. maddesinin 1. fıkrası ile konan kabul edilebilirlik koşullarının yerine getirildiğini gösterecek bilgiler (iç hukuk yollarinin tüketilmesi ve altı aylık süreye uygunluk), Başvurunun amacı ve başvurucunun AİHS’nin 41. maddesi uyarınca isteyebilecegi hakkaniyete uygun tatmin konusundaki talebin genel çizgileri)

* Başvurunun konusuna ilişkin belgelerin ve özellikle yargısal olsun veya olmasın ilgili kararların örnekleri. Bu belge ve kararlarının asılları gerekli değildir, örnekleri yeterli.

Türkçe başvurabilir mi?

AİHM’in resmi dilleri Fransızca ve İngilizce. Ancak başvuruların sözleşme tarafı devletlerin resmi dillerinden birinde sunulması mümkün. Yukarıda linkte verilen başvuru formu Türkçe doldurulabilir. Başvurunun kabul edilebilir olduğu açıklanınca, iki resmi dilden (ingilizce veya Fransızca) birinin kullanılması gerekiyor. Ancak bu aşamadan sonra da daire/Büyük Daire müsaade ederse başvuru yapılırken kullanılan dil kullanılmaya devam edilebilir.AİHM’de Türkçe olarak hizmet veren bir masa da var.

Başvuru için avukat gerekir mi?

Bir avukat tarafından temsil edilmeksizin başvuru yapılabilir. Ancak bir avukat tarafından temsil edilmek öneriliyor. Ayrıca başvurunun kabul edilebilir olduğu açıklandıktan sonra yada duruşmalarda avukat tarafından temsil istenebiliyor. Avrupa Konseyi’nin yeterli kaynakları bulunmayan başvurucular için bir adli yardım sistemi de var.

Başvuru nereye yapılacak?

Başvurucuların ilgili form ile birlikte belgelerini belirtilen adrese göndermeleri gerekiyor. AİHM başvuru ücreti almıyor. Ancak, posta ücreti başvurana ait.

Adres:

Monsieur le Greffier de la Cour Européenne des Droits de l’Homme

Conseil de l’Europe

F-67075 STRASBOURG CEDEX