ABD modeli tazminat davaları gündemde

Doktor, artık hastasına haklarını, uygulanacak tedavinin risklerini anlatmak zorunda. Aksi halde tazminat yükümlülüğü ile karşı karşıya. kalabilecek. Bu tespit, doktorlar ve hastanelere karşı açılan tazminat davalarının da temyiz incelemesini yapan Yargıtay 4. Hukuk Dairesi Başkanı Mustafa Kıcalıoğlu’na ait.
Kıcalıoğlu’nun hastaların, hastane yönetimlerinin ve doktorların başucu kitabı yapacağı, bu alandaki önemli bir eksikliği dolduran, örnek kararların da yeraldığı “Doktorların ve Hastanelerin Tıbbi Müdahaleden Kaynaklanan Hukuki Sorumlulukları” adını taşıyan yeni yayımlanan kitabını konuştuk. Kıcalıoğlu, bakın sorularımı nasıl yanıtladı:

Soru: Kitapta hangi konuları ele aldınız?
Kıcalıoğlu: Yaşam hakkı, insanın en temel hakkıdır. İnsanlar, yaşamlarını sağlıklı olarak sürdürmek isterler. Evrensel hukuk kuralları, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve yasalar yaşam hakkını güvenceye almışlardır. Anayasa’nın 56. maddesine göre, devlet; kişilerin yaşamlarını beden ve ruh sağlığı içinde sürdürebilmeleri için sağlık hizmetlerini planlayıp sunmakla yükümlüdür. Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlere ait sağlık kuruluşlarından yararlanarak ve onları denetleyerek yerine getirir. Kitabın konusunu, yaşam hakkı ile doğrudan bağlantılı bulunan “tıbbi müdahale” ve “tıbbi müdahaleden kaynaklanan hukuksal sorumluluklar” oluşturmaktadır. Tıbbi müdahale; en basit tıbbi tedaviden en ağır cerrahi ameliyatlara kadar uzanan ve kişilerin sağlıklarına yönelik olan tüm tıbbi uğraşıları kapsar. Bu süreçte doktor kararları hasta ile birlikte almakla yükümlüdür. Bu yüzden tıbbi müdahale sürecinde hasta hakları büyük önem taşır.

Doktor nasıl davranmalı?
Hastanın başvuracağı doktoru seçme hakkı varsa da, doktor kendisine başvuran hastayı tedavi etmekle yükümlüdür. Hasta Hakları Yönetmeliği’ne göre, uygulanacak tedavi yönteminin seçimi, ortaya çıkabilecek risk ve gelişmeler konusunda hastanın bilgilendirilmesi, aydınlatılması, tıbbi müdahaleye başlanabilmesi için rızasının alınması zorunluluğu vardır.

Hasta hakları neler?
Hastanın doktor ve sağlık kuruluşunu seçme hakkı, hastalığı konusunda bilgilendirilme hakkı, yapılacak tedavi konusunda aydınlatılma ve rızasının alınması hakkı, tedaviyi reddetme hakkı, tedavi sırasında şevkat ve özen gösterilmesini istem hakkı, özel yaşamına-gizliliğine saygı gösterilmesini bekleme hakkı, inanç ve vicdani kanaatlerine uygun manevi yardım alma hakkı, şikayet hakkı, onuru ile ölmeyi seçme hakkı gibi temel hakları vardır.

Niçin bu alanda bir kitap yazmayı düşündünüz?
Ülkemizde 105 bin civarında doktor olup yapılan araştırmalara göre, doktorların yüzde 50’si sağlık alanındaki yasal düzenlemelerden habersiz bulunmaktadırlar. Tıbbi tedavi ve müdahaleler sırasındaki hatalı davranış ve uygulamalar nedeniyle ortaya çıkan zararlar sonucu, doktor ve özel hastane işleticileri aleyhine açılan tazminat davaları hızla artmaktadır.

Bilgilendirme zorunluluğu mu hissettiniz?
Hukukçunun görevi, varolan sorunları tespit ederek, çözüm önerilerini göstermektir. Sorun yaratacak konuları önceden görüp, koruyucu önlemlerin alınmasına yardımcı olmaktır. Doktor ve hastane işletmecilerinin, sağlık hukuku ve bu alandaki mevzuat uygulamaları konusunda bilgi sahibi olmaları gerekmektedir. Yasal düzenlemeli izlemeyen ve uygulamalarda gözetmeyen doktor ve hastane yöneticileri, kendilerini tazminat sorumluluklarından kurtaramayacaklar, büyük sıkıntılar yaşayıp, maddi zararlara uğrayacaklardır.

Doktorların hukuksal sorumluluğu nasıl ortaya çıkıyor?
Doktorların, tıbbi tedavi ve müdahaleler sırasında hastaların zarar görmemesi için tıp biliminin kabul ettiği tüm standart kurallara uyması, mesleğinin ve yaşam deneylerinin herkese yüklediği dikkat ve özeni gösterme zorunlulukları vardır. Aksinde hastaya karşı vekalet görevini yerine getirmemiş ya da haksız eylemde bulunmuş sayılacaklarından, hastanın ortaya çıkan maddi ve manevi zararlarından sorumlu olurlar. En küçük ihmal, özensizlik ve dikkatsizlik sonucu hastanın ortaya çıkacak zararlarından dolayı, doktor ve hastane işleticilerinin sorumluluğu bulunmaktadır.

Performans uygulaması doktorları nasıl etkiliyor?
Performans uygulaması nedeniyle yoğun iş temposu altında olan doktor, hastanın şikayetlerini tam olarak dinleyemeyeceği, hastayı ayrıntılı olarak muayene edemeyeceği, hastaya yeterli bilgiyi veremeyeceği için; hastanın etkin sağlık hizmeti alması, teşhis, tedavi ve yapılacak tıbbi müdahalenin riskleri konularında hastanın yeterince aydınlatılamaması gibi hasta hakları ihlalleri ortaya çıkmaktadır.