2’nci el otomobilde yeni dönem... Güvenli Ödeme Sistemi

DOLANDIRICILIK ÖNLENECEK

Avukat Burak Aslanpınar: Güvenli Ödeme Sistemi dolandırıcılık, ‘Kim parayı ödedi, kaporayı kim verdi, acaba satıcı gerçekten böyle bir bedel istiyor muydu, ilanı o mu verdi?’ gibi tereddütlerin önüne geçmeyi hedefleyen bir ödeme sistemi. Sistemle ikinci el motorlu kara taşıtları için ödeme güvenli bir şekilde bir emanete alınıyor. Burada alıcı ile satıcının anlaştığı bedeli satıcı sisteme giriyor. Alıcı da ödemeyi gerçekleştirdiğinde noterde devir işlemi yapılabiliyor. Noterdeki işlemle beraber emanette bekleyen para satıcının hesabına yatıyor.

- Kimler için zorunlu? Güvenli Ödeme Sistemi, 27 Ağustos tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan “Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik” ile geldi. İlk olarak oto galericiler diye bildiğimiz ikinci el motorlu taşıt ticaretiyle uğraşan kişiler için getirildi. Bir ay sonra ise ikinci el motorlu taşıt alım satımı yapacak herkes için zorunlu hale geldi. Dolayısıyla ikinci el motorlu taşıt alım satımı yapacak herkesin 27 Eylül’de hayata geçirilen Güvenli Ödeme Sistemi’ni kullanması gerekiyor.

PARA EMANETE ALINIYOR

- Tüm araçlar için kullanmak gerekiyor mu? Yönetmelikte ikinci el motorlu kara taşıtlarından bahsediliyor. Dolayısıyla sadece otomobiller ve ticari araçlar değil, ‘motorlu kara taşıtı’ tanımı içerisinde yer alan her taşıt için bu geçerli. Dolayısıyla otomobil, otobüs, minibüs, panelvan veya ticari araçların hepsi yine bu zorunluluk kapsamında.

- Herhangi bir ücret ödemek gerekiyor mu?

Güvenli Ödeme Sistemi ücretli. 2024 yılı için 105 TL olup ilerleyen dönemlerde artırılması mümkün. Bu ödenen tutarın yarısı 52.5 TL Türkiye Noterler Birliği’ne, yarısı 52.5 TL ise sistemin kullanıldığı bankaya kalıyor.

- Bedeli kim ödüyor? Alıcı aracın bedelini Güvenli Ödeme Sistemi’ne ödüyor. Ödenen para araç satışı noterde onaylanana kadar emanette bekliyor. Noterde satış gerçekleştikten sonra ise emanette bekleyen tutardan 105 TL kesinti yapılarak alıcının yaptığı ödeme satıcıya aktarılıyor. Kısacası bedeli satıcı ödemiş oluyor.

- Bankalara ödenecek toplam rakam ne kadar olabilir? Türkiye’de resmi istatistiklere göre yılda 10 milyondan fazla ikinci el kara taşıtı alım satımı yapıldığı düşünüldüğünde Güvenli Ödeme Sistemi kapsamında Türkiye Noterler Birliği’ne ve bankalara ödenecek toplam tutar 1 milyar TL’yi geçiyor.

BANKA ARACILIĞIYLA YAPILIYOR�

- Güvenli Ödeme Sistemi’ne giriş nereden yapılıyor? Güvenli Ödeme Sistemi denildiğinde akla ilk e-Devlet üzerinden giriş yapılacağı gelse de sistem bankalar aracılığıyla kullanılıyor. Türkiye Noterler Birliği tarafından belirlenmiş banka ve ödeme kuruluşlarının mobil veya internet bankacılıklarından Güvenli Ödeme Sistemi kısmı bulunarak kullanılabilir. Satıcı ile alıcı buradaki referans kodlarını kullanarak işlemleri yürütüyorlar.

- Alıcı ve satıcının yapacağı işlemler neler? Öncelikle satıcının sisteme giriş yapması gerekiyor. Kullanılan bankanın mobil veya internet bankacılığı içerisinde Güvenli Ödeme Sistemi bulunuyor. Sisteme giriş yapıldıktan sonra araç plakası, alıcının cep telefonu numarası ve satış bedelini satıcının yazması isteniyor. Satıcının istenilen bilgileri girmesinden sonra alıcının telefonuna oluşan referans kodu SMS olarak iletiliyor. Alıcı tarafından da ilgili referans kodu ödeme yapılacak banka sistemine girilerek adımlar takip edilip ödeme yapılıyor. Bu aşamalar tamamlandıktan sonra para bloke edilmiş emanet hesapta satış gerçekleşene kadar bekletiliyor. Artık iş notere gitmeye kalıyor. Noterde de satış tamamlandıktan sonra para satıcının hesabına geçiyor.

- Arabayı alan kişiden başkası parayı gönderebilir mi? Güvenli Ödeme Sistemi ile birlikte bu tip uygulamalar son buluyor. Önceden aracı alan kişi adına başkası parayı gönderebiliyordu veyahut satıcıdan başkasının hesabına araç bedeli gönderiliyordu. Ancak Güvenli Ödeme Sistemi’ni aracı alacak ve satacak kişi kullanabiliyor. Notere gidildiğinde ödemenin aracı alacak ve satacak kişi arasında tamamlanmış olması gerekli. Aksi takdirde noterde satışa izin verilmeyecek.

KREDİ ÖDEMESİ DİREKT SATICIYA

- Kredi kullanılırsa ne olacak? Normal şartlarda kredi kullanıldığında kredi kuruluşu tarafından alıcının ödemesi gereken para direkt olarak satıcıya ödeniyor. Yani alıcının adına ödeniyor. Buna karşın kredinin haricinde ayrıca bir nakit ödeme yapılacaksa da bu ödemenin Güvenli Ödeme Sistemi ile yapılması gerekli.

- Takas yapılması halinde ne olacak? Güvenli Ödeme Sistemi içerisinde bu hususların belirtilebileceği ayrıca bir alana yer verilmemiş. Bu durumda Güvenli Ödeme Sistemi’nde satıcının işlemi başlatırken belirttiği satış bedeli önem arz ediyor. Alıcı da bu parayı yatırdığında notere gidip devir yapılabiliyor ve ruhsat alınıyor. Dolayısıyla o aracın bir kısmı takasla ödenmiş, başka bir şey verilmiş olabilir veya ödeme banka sistemi üzerinden değil de başka şekilde de yapılmış olabilir. Yeter ki satıcının beyan ettiği tutarla alıcının ödediği tutarlar birbirini tutsun.

KISIM KISIM ÖDEME MÜMKÜN

- Vekalet ile yürütülen işlemlerde ne yapmak gerekiyor?

Vekaletname ile yapılan işlemlerde noter zaten o vekaletnameyi görecek ve alıcı A tarafından vekalet verilen V kişisi, alıcı A adına hareket ettiği için zaten aslında işlemi A yapıyor gibi düşünülecek. Dolayısıyla burada bir sıkıntı yaşanmayacak.

- Kaparo, Güvenli Ödeme Sistemi ile gönderilebilir mi?

Güvenli Ödeme Sistemi, kısmi ödeme yapmaya müsaade ediyor. Öncelikle satıcının araç bedeli için hangi değeri girdiği önemli. Örneğin satıcı, satış bedelini 1 milyon TL olarak girdi ise bu bedelin tamamlanması gerekiyor. Alıcı, ilk seferde 250 bin TL yatırdı ise notere gidene kadar kalan 750 bin TL’nin de alıcı tarafından gönderilerek satış bedelinin tamamlanması gerekli. Dolayısıyla ister kaparo diye düşünün ister kısmi ödeme diye düşünün hiç fark etmiyor. Güvenli Ödeme Sistemi ile kısım kısım ödeme yapmak mümkün.

- Banka limitlerine takılmadan para gönderilebiliyor mu? Bankalardaki EFT ve havale limitleriyle alakalı sorun da Güvenli Ödeme Sistemi ile ortadan kalkıyor. Alıcının satış bedelini tek seferde limitlere takılmadan gönderme şansı bulunuyor. Ayrıca alıcı tarafından referans kodu kullanılarak farklı bankalardan veya aynı banka aracılığıyla da parça parça farklı tutarlar gönderilebiliyor.