Yağlarınız kahverengi mi, beyaz mı?

“Mitokondri” denilen minik hücresel organcıklar, hücrelerimize sonradan yerleşmiş “bakteriyel” yapılar. Görevleri “şekeri oksijenle birleştirip yakmak” yani enerji üretmek.�
Mitokondriler her hücrede var. Sayıları ortalama 60-80 arasında değişiyor. Bu rakam bazı hücrelerde daha az ya da daha çok olabiliyor. Prensip olarak bir hücre ne kadar aktifse o kadar çok mitokondrisi oluyor. Bedensel faaliyet arttıkça (yani egzersiz alışkanlığı süreğen hale gelip egzersiz yoğunlaştıkça) hücrenin mitokondri sayısı artıyor. Mitokondrilerin içerisinde kızıl kahverengi “demir” maddesi var. Mitokondriden zengin dokuların renginin diğerlerinden -mikroskopla incelendiğinde- daha koyu görünmesinin nedeni bu.

KAHVERENGİ YAĞ ENERJİ YAKIYOR

Kısacası beyaz ve kahverengi yağ dokusu arasındaki temel fark kahverengi pigmentle yüklü mitokondrilerin sayısından kaynaklanıyor. Kahverengi yağ dokusu, mitokondriden çok zengin. Bu nedenle beyaz yağ dokusuna göre daha çok enerji üretip daha çok kalori kullanıyor. Beyaz renkli mitokondriden fakir yağ hücreleri neredeyse “uyurgezer” durumdalar. Çok az enerji kullanıyorlar, yani istirahat ediyor, kalori harcamıyorlar.
Araştırmalar soğuk ortamlarda bırakılan bebeklerde kahverengi yağ denilen bu özel yağ hücrelerinin daha çok enerji ürettiğini göstermiş. Daha sonra aynı durumun laboratuvar ortamındaki fareler için de söz konusu olduğu anlaşılmış. Soğuk ortamda bırakılan farelerde kahverengi yağ hücrelerindeki mitokondriler hemen faaliyete geçip daha çok ısı üretmeye çalıştığı belirlenmiş. Isı üretme faaliyeti arttıkça harcanan kalori miktarı da artıyor. Enteresan nokta şu: Bu fareler soğuk ortamda kaldıkları sürece kahverengi yağ dokusunda fazla miktarda ısı üretme çabası sürdüğünden -yani kalori kaybettiklerinden- fazla yeseler bile kilo almıyor, hatta kilo veriyorlar.

SOĞUK ZAYIFLATIR MI?

Bu mekanizma, yani soğuğun zayıflatıcı etkisi insanlarda işe yarayabilir mi? Bu sorunun yanıtı henüz tam olarak bilinmiyor. Birkaç çalışmada yetişkin insanın vücudunda kalan az miktarda kahverengi yağ dokusunun soğuk ortamlarda kalındığı zaman faaliyete geçip eskiye oranla daha fazla kalori tüketimine yöneldiği gösterilmiş. Kahverengi yağ hücrelerinin soğuğa maruz kaldıklarında kalori sarfiyatlarını ciddi oranda arttırdıkları anlaşılmış. Ama bunlar henüz yeterli bulgular değil. Bunların yeni çalışmalarla desteklenmesi gerekiyor ama şimdilik şu şekilde düşünmemiz mümkün: “Soğuk hava bedenimizdeki kahverengi yağı faal hale getirebileceği için kilo kaybını hızlandırabilir”.
Peki, bu durum pratikte bir işe yarar mı? Sorunun yanıtı şimdilik -maalesef- “hayır” olmalı. Size daha iyi haberler vermek isterdim ama bugün için elimizde kilo kaybını sağlamak bakımından az yiyip çok hareket etmekten başka bir çözüm yolu yok! Kısacası bizim formül hâlâ geçerli: “Kilo vermek istiyorsanız yediklerinizi yarıya indirin ve yaptıklarınızı iki katına çıkarın”.

Doğum kontrol halkası

Doğum kontrol haplarıyla aynı etkiyi gösteren doğum kontrol halkası (Nuva Ring), hapların içerdiği sentetik östrojen ve progesteron hormonlarının ağızdan alınarak değil, vajinaya konularak buradan vücuda emilmesi esasına dayanır.
şeffaf, fleksible (elastik özellikte) plastik bir halka olan Nuva Ring, vajinaya konularak üç hafta sonra çıkarılır, bir hafta bekleme süresi içinde adet olur ve yenisi takılır.
Tampon takılması veya vajene fitil konulması gibi her kadın tarafından rahatlıkla uygulanabilir. ılk uygulamayı doktorun tarif etmesi kolaylık sağlar. Doğum kontrol hapı kullanımına engel sağlık durumu olanlar aynı şekilde Nuva Ring’i de kullanamazlar. Vajinal enfeksiyonu olanlar, enfeksiyon tedavisinden sonra Ring’i takabilirler.
Vajende genişleme veya rahim sarkması olanlar Ring’i kullanamazlar. Bunların haricinde her yapıda vajene uygulanabilir ve vajende nerede durduğu önemli değildir, ilişki sırasında rahatsızlık vermez. Düşerse, soğuk suyla yıkayıp yeniden takılabilir (en geç 3 saat içinde). Nuva Ring’in avantajları:

· Uygulaması kolaydır.
· Vajen içinde nerede olduğu önemsizdir.
· Daha az ara kanama (lekelenme) görülür.
· Kilo artışı ve ödem haplara oranla 4 kat daha azdır.
· Karaciğerde metabolize olmaz, direkt böbreklerden atılır.
· Haplardaki unutma sorunu yaşanmaz.
DR. ERHAN CANKAT