Sonbahara hazır mısınız

Gelin, hiç olmazsa bu “keyifli sonbahar hafta sonu”nu yüreğimizi giderek daha çok bunaltan COVID-19 tartışmalarının dışına çıkıp sağlığımızı ilgilendiren basit ama etkili ve önemli konulara ayıralım. Süreci de aşağıdaki 5 soruya yanıt arayarak özetlemeye çalışalım. Hazırsanız buyurun...




SORU 1
İYİ UYUYOR MUSUNUZ

UYKU meselesinin önemi her gün biraz daha öne çıkan çok mühim bir konu. Bağışıklık gücünden yorgunlukla mücadeleye, depresyondan korunmaktan belleği desteklemeye, herhangi bir kansere karşı güçlenmekten şeker hastalığı ve hipertansiyonu önlemeye kadar önemli pek çok sağlık ayrıntısının “kaliteli ve yeterli bir gece uykusu” ile doğrudan bağlantılı olduğunu gösteren pek çok kanıt var. Kaliteli uykunun temel patronunun ise “melatonin” isimli hormon olduğu kesin. Melatonin marifetleri sadece iyi bir gece uykusuyla da sınırlı değil. O marifetlerin neler olduğunu merak ediyorsanız “kutu 1” ve “kutu 2”yi incelemenizde fayda var.

MELATONİN NE YAPIYOR

1- UYKU DOSTU: Uykuyu davet eden bir numaralı oyuncu melatonindir.

2- ANTİOKSİDAN: Paslanmayı, dolayısıyla kötü yaşlanmayı önleme takımının da önemli bir oyuncusudur.

3- ANTİKANSER: DNA’yı tamir etme gücü de var. Bu sayede kansere eğilimi de frenliyor.

4- ANTİSTRES: Serotonin üretimini destekleyerek mutluluğu da keyfi de huzuru da arttırıyor.

5- ANTİŞEKER: Hücrelerin -özellikle kanser hücrelerinin- aşırı şeker kullanımını önlüyor. Ayrıca insülin direnciyle mücadeleye de destek oluyor, kilo almayı ve şeker hastalığını önlüyor.




DAHA ÇOK MELATONİN İÇİN...

BİR: Erken yat, erken kalk.

İKİ: Sabah güneşle birlikte uyan.

ÜÇ: Akşam erken ve az ye.

DÖRT: Sabah saatlerinde güneş gözlüğü kullanma.

BEŞ: Akşam güneşini fazla abartma, akşam üzeri güneş gözlüğü kullan.

ALTI: Akşam ortamlarında ışık yoğunluğunu azalt, sarı ışık kullan, mavi ışıktan -tabletler, mobil telefonlar- uzak dur.

YEDİ: Horlamanı ve uyku apneni iyileştir.

SORU 2
HER GÜN YÜRÜYOR MUSUNUZ

DÜZENLİ günlük yürüyüşler “Kim ne derse desin” sağlığın da iyi yaşlanmanın da sigortasıdır. Araştırmalara bakılırsa her gün düzenli yürümek, yürüyüşe en az 30-45 dakika zaman ayırmak atacağınız adımların sayısından çok daha önemli bir ayrıntıdır. Unutmayın: Sonbahar, kış, ilkbahar, yaz fark etmiyor, her gün düzenli yürüyenlerin sağlığı daha çok güçleniyor. Ama isterseniz gelin biz yine de -Ertuğrul Özkök ve Ahmet Hakan’ı kızdırmak pahasına da olsa- size bilimsel bir günlük adım rakamı da verelim: 5 bin orta yaşlı erkek ve kadının incelendiği ciddi bir araştırmada günde 8 bin adım atanların kalp krizi veya başka hastalıklardan ölme riski 4 bin adım atanlara oranla yarı yarıya azalıyor.

SORU 3
BESLENMENİZ NE DURUMDA

ÇOĞUMUZ için “sağlıklı yaşam” denince nedense akla ilk önce “beslenme meselesi” geliyor. Ama bilelim ki beslenme herkes ve her yaş için sağlığın bir numaralı belirleyicisi değil. Bana sorarsanız özellikle 50’li yaşlardan sonra “ne yediğinizden” çok, “ne yaptığınız” hatta bir sonraki kutuda değineceğim “ne düşündüğünüz” meseleleri daha önemli hale gelebiliyor. Ama gelin siz yine de sonbahara girerken sebze ağırlıklı, antioksidan gücü yüksek, kaliteli proteinlerden zengin, güvenilir doğal yağlar içeren “tam gıdalara (sebze, meyve, tam tahıl, bakliyat, yumurta, süt ürünü, balık, et)” öncelik vermeye bakın. Bu arada bağışıklığınızı güçlü tutmak için vazgeçilmez bir güç haline gelen “mikrobiyom”unuza destek olmak için de daha çok probiyotik zengini gıda (yoğurt, kefir, turşu, tarhana) tüketmeye çalışın.

SORU 4
HUZURLU MUSUNUZ

SADECE güçlü bir bağışıklığın değil, akut ya da kronik olmaları fark etmiyor, diğer pek çok hastalıktan korunmanın da en önemli belirleyicilerinden birinin “huzur/mutluluk” olduğu yani “bedeni beslemek kadar ‘ruhu beslemek’ meselesinin daha da öne çıktığı” sıkıntılı, zor, bunaltıcı bir zaman diliminin içindeyiz. Pandemiydi, ekonomik problemlerdi, su baskınlarıydı, yangınlardı derken “İçimiz karardı” diyemeyeceğim ama fazlaca bunaldığımız kesin. İşte bu nedenle özellikle bu yıl sonbahar hazırlıklarınızın içine en güçlü ruh vitamini sayılan “VİTAMİN H”yi yani “HUZUR VİTAMİNİ”ni eklemeyi de ihmal etmeyin.

SORU 5
SAĞLIK KONTROLLERİNİZİ YAPTIRDINIZ MI

DAHA güçlü ve daha sorunsuz bir bedenle sonbahara girmek ve zor geçeceği anlaşılan önümüzdeki kışı daha rahat atlatmak istiyorsanız, gelin beni dinleyin, imkânlarınızın el verdiği ölçüde sınırlı bile olsa bir tıbbi kontrolden geçmeyi ihmal etmeyin. Mesela B12, D vitamini, demir, ferritin rezervlerinizi gözden geçirin. Kan şekeriniz, kan yağlarınız, kan basıncınız, işitme ve görme düzeyiniz, kalp, böbrek, karaciğer, akciğer sağlığınız ne durumda, basitçe gözden geçiriniz. Ve eğer bir sorun varsa en kısa sürede düzeltme çabası içine giriniz.