Metabolizma nasıl bir sistemdir

Kontak anahtarı açık, çalışır halde duran ve hiç hareket etmeyen bir araba düşünün.
Vücudumuz da hiç hareket etmezken, hatta biz uykudayken bile çalışmaya devam eder, çalıştığı için de sürekli enerji tüketir. Kan dolaşımı, iç organların işleyişi gibi sistemlerinin çalışması için minimum bir enerji gerekir. İşte vücudumuzun ihtiyacı olan bu minimum enerjiye, bazal metabolizma hızı diyoruz.
Peki, bazal metabolizma hızımızı nasıl bulacağız? Kilonuzu 20 ile çarparsanız, vücudunuzun temel fonksiyonlarını yerine getirmek için harcadığı kalori miktarını bulursunuz. (Ör: 60 kg x 20 = 1200 kalori) Bu rakam, bazal metabolizma hızınızdır.
Sonra, bu sayının yüzde 30’unu hesaplayın. (Ör: 1200 x yüzde 30 = 360 kalori) Bu da, gündelik faaliyetlerde harcadığınız yaklaşık enerji miktarıdır. Bu iki rakamı topladığınızda, sıradan bir günde harcanan toplam kalori miktarını bulursunuz. (Ör: 1200 + 360 = 1560 kalori)

MİTOKONDRİ NE YAPIYOR

Metabolizmamızın “çekirdeği” yani temel belirleyicisine gelince... Hücrelerimizde bulunan ve metabolizmayı hızlandıran organcığın adı, ‘mitokondri’dir. Bu organcık, metabolizmamızı hızlandırarak kilo ayarımıza yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda uzun ömrün de sırrıdır.
Sağlıklı yaşamak, enerjik ve formda olmak, kilolarımızdan kurtulmak istiyorsak bu organcığı iyi tanımalıyız.
Mitokondrilerin en yoğun bulunduğu dokuların başında kaslarımız gelir. Kas dokusu kullanıldıkça (fiziksel aktivite arttıkça) içindeki mitokondri sayısı da artar. O kas daha fazla enerji tüketmeye başlar.
Kas dokusundaki mitokondri sayısı yağ dokusundan çok daha fazladır. Bu nedenle eğer daha çok kas dokusuna sahip olabilir ve/veya mevcut kaslarınızı yeteri kadar aktif tutabilirseniz, yiyip içtiklerinizi yakmanız kolaylaşır. Böylece yağ olarak depolanmazlar.
Biz uzmanların kilo kaybı dediğimiz şey yağ kaybıdır.
Verdiğiniz kilo yağ dokusundan ise doğru yoldasınız demektir.

MİTOKONDRİ, ENERJİ ÜRETİM MERKEZİDİR

Mitokondriler hücrelerin içinde güç santralleri gibi çalışan, hücreye giren yakıtın ne hızda, nasıl ve ne oranda yakılacağını belirleyen, kısacası hücreye enerji üreten yapılardır. Bir hücre ne kadar çok mitokondriye sahipse ve mitokondrileri ne kadar güçlüyse o kadar çok yakıt harcar, enerji üretir, kalori yakar.
Mitokondriler, yiyecek içeceklerle kazandığınız kalorilerin ne oranda yakıt olarak kullanılacağına ve ne kadarının yağ dokusuna dönüşeceğine karar verirler.
Mitokondri sayınız az ve mitokondriniz tembel ise yiyip içtiklerinizi iyi yakamaz, yağa çevirip depolar ve şişmanlarsınız.
Kısacası, kilomuzu korumak istiyorsak mitokondri sayımızı artırmamız gerekiyor. Kilo vermek için az yemek yetmez, daha çok mitokondrilere sahip olmak gerekir.

DOĞRU BİR YAKIT VE ETKİLİ BİR MOTOR ŞART!

Vücudumuzu bir araba gibi düşünürsek, bir yakıta, bir de bu yakıtı doğru yakacak motora ihtiyacımız var. Yakıt doğru ve motor güçlü ise enerji üretiminde sorun çıkmaz.
Vücudumuzda yüz trilyonun üzerinde hücre var. Bütün hücrelerin enerjilerini topladığınız zaman vücudunuz bir enerji üretme makinesi haline gelir. Bu enerjiyi üreten motorlar da mitokondridir.
Peki, yakıt ne? Yiyecekler.
Yakıtı yiyeceklerle alıyoruz ve vücudumuz onu şeker olarak kullanıyor.
Şeker, mitokondrinin kapısından girer ve yakılabilmesi için oksijene ihtiyaç duyar.
Mitokondrilerde şekerin, yağ asitlerinin oksijenle beraber yanmasıyla enerji ortaya çıkar. Canlılığımızın sırrı bu enerjidir.
O nedenle, aldığınız nefesi hemen vermeyin. Alırken de dışarı verirken de dörde kadar sayın.
Mitokondri sayısı 100 olan hücreler olduğu gibi, 2000 olan hücreler de vardır. Sadece 100 mitokondri içeren hücre tek silindirli ise, diğeri 20 silindirli bir motor gibidir.
Aldığınız kaloriler, hücrede enerjiye çevrilir. Mitokondriniz az ya da sayısı yeterli ama tembel ise kalorileri yakamaz.
Yakılmayan kaloriler de yağ olarak birikir ve kilo alır, göbeklenirsiniz.

Gücü takviye edin

Eğer motorunuzu güçlü ve çok kullanır, vitesini yüksek tutarsanız kapasitesi artar. Mitokondri, size ek motorlar kazandırır ve bu da ancak egzersizle mümkündür. Kas dokusundaki mitokondri sayısı, yağ dokusundaki mitokondri sayısından 100-200 misli fazla. 1 gram kas dokusunun yaktığı enerji, 1 gram yağ dokusunun yaktığı enerjinin 20 katıdır. Bu, daha çok kas dokusu kazanmamız gerektiği anlamına geliyor.
Araştırmalar gösteriyor ki, verilen kiloların yüzde 90’ı beş sene içinde geri alınıyor. Bunun nedeni insanların sadece diyet yaparak sorunu çözmeye çalışmaları.
Eğer kasınız yoksa, mitokondri sayınız yüksek değilse bu mümkün değil. Sadece diyetle verdiğiniz kiloları neden geri aldığınızı biliyor musunuz? Aç kalınca vücut sadece yağı değil, kası da kullanmaya başlıyor. Kas yanınca aslında mitokondri de yanıyor. Zaten iki silindir olan motor hacminiz bir silindire iniyor. Diyeti bırakınca fazlasıyla yağ biriktirmeye başlıyorsunuz. O nedenle, aktivite olmadan kilo kontrolü sağlayamazsınız.
(Yarın devam edecek...)