Metabolik ayarınız nasıl?

Bazılarının kalorileri daha kolay yakmalarına karşın diğerlerinin bu konuda ciddi sorunlar yaşamalarına neden olan metabolik ayar veya “metabolik gücü” belirleyen birden fazla faktör var. Mesela erkeklerin kadınlara, gençlerin yaşlılara göre metabolik güçleri daha fazla, metabolik hızları daha yüksektir.
Bazı hormonal hastalıklar da metabolik gücü etkiler. Örneğin tiroid bezinizde açık ya da gizli bir tembellik varsa, metabolik gücünüz azalır. Metabolik gücün mevsimlerden bile etkilendiği biliniyor. Kış aylarında metabolik ayarımız “düşük hız”da çalışmaya başlıyor. Kısacası herkesin metabolik termostatı farklı...
Çok ama çok önemli bir nokta daha var: Metabolik ayarı yavaş olanlar yalnız daha kolay kilo almıyor, aynı zamanda daha hızlı yaşlanıyor. Yani sadece sağlıklı bir kilo aralığında kalmak için değil, yaşlanma sürecinizi yavaşlatmak için de metabolizmanızı hızlandırıp metabolik gücünüzü artırmak zorundasınız.
O halde hepimizin “metabolik termostatı”mızın düğmesini kullanmayı öğrenmemizde fayda var. Eğer bu işi becerebilirsek düğmeyi çevirip termostatımızı daha yüksek metabolik ayarlara fiksler, hem daha kolay kilo verir hem de daha aktif bir bedenle daha yavaş yaşlanırız...
MİTOKONDRİLERİN SAYI VE GÜCÜ ÇOK ÖNEMLİ
Metabolik ayarın düzeyine karar veren genetik, hormonal, metabolik, hatta ruhsal birçok faktör olsa da temel belirleyiciler hücrelerimizin güç santralleri gibi çalışan, enerji üretim merkezleri görevi yapan mitokondrilerdir.
Hücreleriniz enerji üretmek için kalorileri bu hücresel organcıklarda yakar. Bu bir anlamda “daha çok mitokondriye sahipseniz daha ince olacağınız, daha fit ve güçlü kalacağınız, hatta daha uzun yaşayacağınız” anlamına geliyor.
Metabolik ayarı yükseltmenin en etkili yolu mitokondrileri çalıştırmak ve hücrelerinizin sahip olduğu mitokondri sayısını artırmaktan geçiyor.
Mitokondri sayımızı nasıl artıracağız? Bunun en etkili ve kalıcı yolu düzenli egzersiz yapmaktır. Eğer düzenli olarak egzersiz yaparsanız, kas kütlenizi artırır, dolayısıyla mitokondri sayınızı çoğaltırsınız.
Çünkü kas hücreleri mitokondrilerin sayısal olarak en yoğun bulunduğu hücrelerden biridir.
Egzersiz yaptıkça yalnız kalori yakmaz, kas kütlenizi de artırırsınız ki bu durum bedeninizdeki toplam mitokondri sayısını artırmanın ve mevcut mitokondrilerinizin her birini daha fazla enerji üreten yüksek verimli bir enerji santrali haline getirmenin en etkili yoludur.
Metabolizmayı artırmanın iyi bir sabah kahvaltısı yapmak, sık ve bol su içmek, öğün atlamamak gibi farklı birçok yolu olsa da en etkilisinin egzersizle kas kütlesini artırmak ve kasları daha çok kullanmaktan geçtiğini unutmayın.
Ayrıca mitokondrinize zarar verecek her türlü yanlıştan da uzak durun.
Mitokondrilerinizi serbest radikaller dediğimiz toksinlerden korumayı ihmal etmeyin. Kas kaybına yol açan “yo-yo diyetleri”, “şok diyetler” yapmayın. Egzersiz programınızı ayarlarken ize en uygun egzersiz planını öğrenmeye çalışın.

Kardiyometabolik test

Aklınıza şöyle bir soru gelebilir: “Mitokondrilerimin yeteri kadar güçlü olup olmadığını öğrenmem mümkün mü?”
Mitokondrilere ilişkin testler son derece zor ve pahalıdır. Bununla birlikte oksijen tüketme ve yakma hızını ölçen “kardiyometabolik test”ten ve metabolik yan ürünleri belirleyen “organik asit testi”nden yararlanmak mümkündür.
Ama her iki testin de sadece uzmanlaşmış laboratuvarlarda yapılabildiğini, yorumlanmalarının ise zor ve pahalı olduğunu hatırlatalım.

Mitokondriler neden önemli?

Vücudunuzda farklı hücrelerde farklı sayıda mitokondri bulunur. Bir hücredeki mitokondri sayısı 200-2000 arasında değişir.
Mitokondri sayısı arttıkça yiyecek-içeceklerle kazandığımız kalorilerin daha fazlası oksijenle birleştirilip enerjiye çevrilir, dolayısıyla yağ olarak depolanmaz. Ne kadar çok mitokondriniz varsa vücudunuz o kadar çok gıda ve oksijeni enerjiye çevirir, yani metabolik hızınız o oranda yükselir.
Metabolik ayarın üst değerlere çıkması hücrelerinizdeki mitokondri sayısıyla yakından ilgilidir.