Hassas kişiler kolay hastalanır

Kolay hastalanan kişilerin bazı ortak özellikleri var: Genellikle daha nahif yapılı, duygusal iniş çıkışları fazla, kılı kırk yaran, çoğu kez alıngan ama duygularını içine atan, müthiş gözlemci ve çevresinde olup bitenler karşısında ciddi med-cezirler yaşayan bir ruhsal yapıya sahipler. Buna genellikle zayıf bir bağışıklık sistemi de eşlik ediyor.

Nadide Sultan da bu şanssız kişilerden biri olmalı! Üstelik kötü bir genetik mirası var. Ailesinde özellikle damar hastalıkları yönünde önemli bir risk yoğunlaşması var. Kendisi de bunun farkında. Bu nedenle genetik mirası bakımından fazla söze gerek yok. Birinci zarı pek iyi atılmamış, genetik miras notu: 6

YAŞAMINI YENİDEN PLANLASIN!

Nadide Hanım’ın genetik miras notu kötü ama yaşam tarzı da bu mirası daha da kötüleştirecek özellikler taşıyor. Sağlık mirasında kalp-damar hastalıkları ve kanser sıklığı yüksek birinin hálá neden sigara içtiğini, bozuk uyku düzenini sürdürmeye devam ettiğini anlamak biraz güç. Nadide Sultan’ın en kısa zamanda yeni bir yol haritası oluşturması ve düzenli bir sağlık kontrolünden geçerek yaşam tarzı değişimleri yönünde radikal kararlar alması gerekiyor. Yaşam tarzı seçimleri yönünden ona iyi bir not veremiyoruz: 7. Aslında notunu daha da düşürmek mümkün ama egzersiz alışkanlığı durumu biraz kurtarıyor.

Stresle başının dertte olduğunu da kabul ediyor. Sorunlarının önemli bir kısmının (baş ağrıları, sabah yorgunlukları, odaklanma güçlükleri) stresle ilişkisinin farkında. Nadide Hanım’a reflü sorununun arkasında da bir türlü yönetemediği stresinin bulunduğunu hatırlatalım. Nadide Sultan’ın bir psikologla stres yönetimi konusunda işbirliği yapmasında fayda var. Stres yönetimi notu da kırık: 6

KAHVALTIYI ATLAMASIN

Nadide Sultan’ın bir süre önce ciddi miktarda kilo verdiğini gazetelerde okudum. Verdiği kiloları korumada başarılı olduğu anlaşılıyor. Beslenme sistemi büyük yanlışlar içermiyor. Sebze, balığın yoğun olduğu, kırmızı et ve hamurun ölçülü tutulduğu bir beslenme sistemi kötü not almaz! Kahvaltıyı atlaması ise önemli bir yanlış. Bunun nedeninin geç saatlerde uyuması ve günün ortasında uyanması olduğunu düşünüyorum. Nadide Hanım’ın beslenme yönünden notu fena değil: 7

Uyku problemleri ve özellikle çok geç saatlerde uykuya dalmak ve günün ortalarında, neredeyse akşam saatlerinde uyanmak müzisyenler arasında yaygın bir alışkanlık. Bu yanlış tutumu neredeyse tamamı ısrarla sürdürüyor, gündüz değil gece yaşıyorlar. Ne var ki insan vücudunun hormonal, metabolik ve kimyasal bütün süreçleri bu biyoritme göre planlanmıştır. Uyku hormonu melatonin hava karardıktan üç-dört saat sonra salgılanmaya, kanda yoğunlaşmaya başlar ve gece yarısından sonra üretimi dibe vurur. Bu hormon olmadan veya kanda seviyesi düşükken de uyuyabilirsiniz ama uykunuzun en dinlendirici kısmından mahrum kalırsınız. 7-8 saatlik gündüz uykularından sonra akşam üzeri yataktan yorgun, sinirli, hırçın, keyifsiz kalkan ve sonrasında unutkanlık, performans düşüklüğünden yakınan kişilerin temel sorunu budur. Sadece yeterli süre uyumanın yetmediğini, uykunun zamanında yerine getirilmesi gereken fizyolojik bir ihtiyaç olduğunu bilmelisiniz. Üçüncü bir koşul da uyku kalitesinin iyi olmasıdır. Nadide Sultan sağlığın önemli belirleyicilerinden uyku konusunda da iyi bir not alamıyor: 7

Nadide Hanım’a nihayet iyi bir not verme fırsatı yakaladık! Hareketli bir yaşamının olması, her gün düzenli olarak yürümesi yani aktivitesini orta düzeyin üzerinde tutması alkışlanacak bir davranış. Hiç olmazsa bu iyi alışkanlığını korumasını tavsiye ederim. Egzersiz aktivite notunu yüksek tutuyorum: 9

Nadide Hanım’a sağlıklı, keyifli ve mutlu bir hayat diliyorum.

BELLEĞİNİZ NE KADAR İYİ ÇALIŞIYOR? (*)

Bu anket, belleğinizin günlük performansı konusunda size bir fikir vermek üzere hazırlanmıştır. Sorular belleğinizin güçlü ve zayıf yanlarını saptamanıza yardım edecektir. Sakin bir köşeye çekilip birkaç dakikanızı buna ayırın. Her sorunun olası dört yanıtı var. Bunlar belleğinizin bu tür yanlışları hangi sıklıkta yaptığıyla ilgili. Anketi bitirdikten sonra birlikte yaşadığınız birinden ya da bir arkadaşınızdan bu anketi anımsama yeteneğiniz açısından değerlendirmesini isteyin. Kendi kendinize verdiğiniz puanlarla arkadaşınızın ya da yakınınızın size verdiği puanları karşılaştırmanız belleğinizin performansına ilişkin daha gerçekçi bir bakış açısı sunacak. Her soruda size en uygun yanıtı bir daire içine alın. Bütün soruları yanıtladıktan sonra puanlarınızı toplayınız. 1= Hiçbir zaman ya da çok ender (yılda birkaç kez ya da daha az), 2= Bazen (ayda birkaç kez), 3= Sıkça (haftada birkaç kez), 4= Çok sık (her gün)

TOPLAM PUAN YORUM

14-19: Belleğiniz gerçekten çok iyi. Kaygılanmanıza hiç gerek yok.

20- 29: Bellek performansınız ortalama düzeyde. Bellek desteğine ilişkin öneriler işinize yarayabilir.

30- 39: Bu puan belleğinizin ortalamanın altında kaldığını gösteriyor. Bu sadece, belleğinizi önemli ölçüde zorlayan çok hareketli bir yaşam sürdürdüğünüz anlamına gelebilir. Güvenilmez bir bellekle başa çıkmaya ilişkin bazı öneriler işinize yarayacaktır.

40-56: Bu puan belleğinizin çok zayıf olduğunu düşündürüyor. Sıkça görülen bellek sorunları olasılıkla günlük yaşamınızı ciddi ölçüde etkilemektedir. Bunun birçok nedeni olabilir fakat en iyisi bu bellek güçlüklerini doktorunuzla görüşmenizdir.

(*): Dr. Christopher N. Martyn, Dr. Catharine R. Gale, Unutkanlık ve Bunama, MORPA Kültür Yayınları

NASIL YAŞIYORSUNUZ?

Nadide Sultan (30)

Şarkıcı

Doğrusu ailemden pek iyi bir sağlık mirası devralmadım. Bu benim de sağlığımı etkiliyor. Öncelikle ailemde kalp-damar hastalıkları sorunu vardı. Kalp rahatsızlıklarının yanı sıra yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol sorunu yaşadılar. Ailemde kanser vakaları da vardı. Bende hem yüksek hem düşük tansiyon sorunu var. Ayrıca, midem hassas, reflüm var ve de hazımsızlıktan kurtulamıyorum. Kansızlık çekiyorum. Bir de dört-beş ağaç türüne, çeşitli otlara ve de hava değişikliğine alerjim var. Bunun dışında zaman zaman yorgunlukla karşılaşıyorum, gece uyumada da zorluk çekiyorum. Erken uyumayı asla beceremiyorum. Günde 10-12 tane sigara içiyorum. İçki içmiyorum.

Her gün koşu bandında yürüyorum. Dans etmeyi çok seviyorum. Her gün dans etmeden duramam. Son dönemde kilo verdim ve bunu muhafaza ediyorum. Kahvaltı hariç öğün saatlerim düzenli. Geceleri değil ama gün içinde atıştırma huyum var. Balık çeşitlerine, patlıcan yemeklerine ve salataya bayılıyorum. Hamur işlerini yememeye gayret ediyorum. Kırmızı etle fazla aram yok. Diğer temel gıdaları ise dengeli biçimde soframa koyuyorum. Günde 2-3 fincan kahve, bir o kadar da çay içiyorum. Düzenli olarak kullandığım iki ilaç var: Lansor ve aireus kullanıyorum. Stresle biraz başım dertte. Stres yüzünden gerilim tipi ve migren tipi başağrısı çekiyorum, sabah yorgunluğu, konsantrasyon güçlüğü de cabası. Aslında olumsuz düşünen her şeyi dert edinen birisi de değilim. Ama duygularımı rahatça dışarı vuramam, kendimi beğendiğimi söylemekten de çekinirim.