Gut krizlerine dikkat

Eğer böbrekleriniz proteinli besinlerin yakılma ürünü ürik asidi vücudunuzdan yeteri kadar atamazsa bu hastalığa yakalanma ihtimaliniz artar. Et, süt, yoğurt, peynir, deniz ürünleri gibi protein yüklü besinleri fazla yerseniz bu hastalığa yakalanma olasılığınız yükselir. Gut hastası iseniz sorunlarınız şiddetlenir.

Selim Sesler’in genç yaşlarda yakalandığı gut hastalığının nedeni kanda fazla miktarda ürik asit birikmesidir. Vücutta fazla miktarda ürik asit bulunmasının üç nedeni olabilir:

ÜRİK ASİDİN ÜÇ NEDENİ

Yiyecekler vasıtasıyla fazla miktarda proteinli besinler almak, süt ve süt ürünleri, et ve et ürünlerine fazla yüklenmek en önemli faktördür. Özellikle beyaz peynirin, kabuklu deniz hayvanlarının ve kırmızı etin çok yenmesi en başta gelen sebeptir.

Vücutta herhangi bir hastalık nedeniyle de ürik asit üretiminin artması ikinci etkendir. Fazla protein yemeseniz bile vücudunuzda böbrekleriniz atabileceğinden fazla ürik asit imal edilir ve ürik asit birikmesi (hiperürisemi) olur.

Daha seyrek görülen üçüncü neden ise böbreklerin ürik asidi atma yeteneğinin bozulmasıdır. Herhangi bir nedenle ortaya çıkabilen bu durumda çoğu kez böbreğin görev yapma yeteneği de sınırlanmaktadır.

Vücutta ürik asit fazlası olunca bazı sağlık problemleri ortaya çıkar. Ürik asidin eklemlerde birikmesi akut gut krizlerine, uzun vadede de ürik asit artiritine yol açar. Akut gut krizinin en önemli işareti ayak başparmağında meydana gelen ve dayanılması çok güç bir ağrıya yol açan şişme ve kızarmadır.

KRİZİN BELİRTİLERİ NELER?

Vücutta dolaşan fazla miktarda ürik asidin böbreklerde, damarlarda ve daha birçok dokuda birikmesi mümkündür. Ama gut hastalığı denince ilk akla gelen klasik tablo şudur: Ağır bir akşam yemeği sonrasında (çoğu kez bol miktarda alkol de alınmıştır), gece uykudan uyandıran, başparmakta şişlik, kızarmayla birlikte şiddetli, dayanılmaz bir ağrı! Akut gut artiriti atağı veya "gut krizi" adını alan bu durumda hastalar, ağrıyan noktaya yatak örtüsünün değmesinin bile dayanılmaz ıstıraba yol açtığını belirtir. Ne iyi ki ilaçlarla bu ataklar kısa sürede tedavi edilebilir.

PROTEİNİ SINIRLAYIN

Ürik asit fazlalılığını azaltmanın iki temel yolu var. Birincisi, yiyeceklerle protein alımını sınırlamak. Bunun için özellikle süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri, kabuklu deniz hayvanları gibi yoğun hayvansal protein kaynaklarında sınırlamaya gidilir. Fazla kilonun verilmesi, alkol kullanımının terk edilmesi şarttır.

Kanda ürik asit birikimini azaltmak amacıyla "allopurinol" isimli kimyasal madde içeren ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar ürik asit yapımını engelleyerek etkili olur. Ürik asidi yüksek olanların veya gut hastalığına yakalananların yapması gereken diyet değişimlerini kliniğimiz beslenme uzmanı Nilüfer Bayram hazırladı.

DİYET YAPMADAN AZALMAZ

Selim Sesler, gut hastalığıyla mücadelede işe beslenme planında bazı değişiklikler yapmalı. Fazla süt, yoğurt ve balık tükettiği anlaşılıyor. Bu besinleri azaltmanın yollarını aramalı. Sebze ve meyveye dayalı, bakliyat ve tahıl ile zenginleştirilmiş, hayvansal besinleri sınırlı bir beslenme planı işini kolaylaştırır. Daha planlı bir beslenme programı için beslenme uzmanlarıyla işbirliği yapması yararlı olur. Selim Bey’in beslenme alışkanlıkları yönünden çok ciddi bir yanlışı yok ama hastalığına uygun bir beslenme tarzı oluşturamamış, notu kötü: 6

Gut hastalığına yakalanmış birinin yaşam seçimlerinden alkolü çıkarması şart! Alkolün gut krizlerini davet ettiği, gut ataklarını şiddetlendirdiği iyi biliniyor. Selim Bey sigara da içiyor! Bu nedenle yaşam tarzı alışkanlıkları yönünden de sınıfta kalıyor: 5

GUT VARSA ŞEKER VETANSİYONA DA ADAYSINIZ

Selim Sesler’in genetik mirası için detaylı bir yorum yapmak zor. Ama ciddi bir genetik yükünün bulunmadığı anlaşılıyor. Bununla birlikte erken yaşlarda ortaya çıkan gut hastalığının ailesel bir öyküsü olabilir. Ayrıca erken yaşlarda gut hastalığına yakalananlarda bir süre sonra hipertansiyon, şeker hastalığı, trigliserit yüksekliği gibi problemler de gelişebiliyor. Aile öyküsünde bu hastalıkların bulunup bulunmadığını araştırması iyi olacaktır diye düşünüyorum. Selim Bey’in genetik mirası için de iyi bir not veremiyorum: 6. Mevcut hastalığının kontrolü yanında, yukarıda belirttiğim muhtemel sağlık problemlerine yakalanmamak için de kilo kontrolüne önem vermesini tavsiye ediyorum.

AKTİF YAŞAM NE ANLAMA GELİYOR?

Selim Sesler’in aktivite düzeyi için de yorum yapmakta zorlanıyorum. Verdiği bilgilere bakılırsa düzenli bir egzersiz alışkanlığı yok. Hastalarımızdan çok sık işittiğimiz "Zaten çok hareketli bir hayatım var" cümlesini duyar gibiyim.

Aktif bir hayat ile hareketli bir hayat arasında çok ciddi farklar var. Aktif bir hayat öncelikle sübjektif bir yaklaşım kabul ediliyor. Böyle bakıldığında herkes kendini hareketli biri kabul edebiliyor.

"Aktif yaşam, düzenli egzersiz" yaklaşımından bizim anladığımız haftanın en az 3-4 günü 30 dakikanın üzerinde tempolu bir yürüyüş yapmaktır. Yürüyüş yerine başka aktiviteler de konulabilir. Selim Bey’e aktivite yönünden de iyi bir not veremiyoruz: 5

SOSYAL BAĞLAR ÖNEMLİ

Selim Sesler en iyi notu çevresiyle ve hayatla ilişkilerinden, sosyal bağlarına gösterdiği dikkatten, kendini rahat ifade eden birisi olabilmekten kazanıyor: 8. Sosyal ilişkileri güçlü, dost-arkadaş bağı kuvvetli, yerel kültürü yüksek, aidiyet bağları sağlam biri olduğu anlaşılıyor. Sadelik ve sıradanlık onun en büyük iki avantajı olarak ortaya çıkıyor. Bunları sakın kaybetmesin. Selim Sesler’e nefesi güçlü, sağlığı, mutluluğu, keyfi bol, huzurlu bir hayat diliyorum.

ÜRİK ASİT YÜKSEKLİĞİNDE BU BESİNLERİ TÜKETMEYİN

Tam yağlı süt ve yoğurt çeşitleri

Tam yağlı peynir çeşitleri, kızarmış yumurta

Kırmızı et çeşitleri

Tereyağı ve margarin çeşitleri

Kuruyemiş çeşitleri

Mayonez ve yağ içeren salata sosları

Salam, sosis, sucuk, pastırma ve benzeri şarküteri çeşitleri, sakatatlar

Tavuk ve et suyu, mayalı besinler

Günlük sıvıyağ alımı artırılmamalı 56 tatlı kaşığı geçirilmemeli.

Ürik asidi az derecede yükseltenler: Az yağlı süt ve türevleri, peynir, yumurta, ekmek, tahıllar, sebze ve meyveler.

Ürik asidi orta derecede yükseltenler: Et, tavuk, balık, kuru baklagiller, mantar, ıspanak, karnabahar, kuşkonmaz.

Ürik asidi fazla derecede yükseltenler: Sakatatlar, av etleri, havyar, ançüez, küçük balıklar.

Beslenme ve diyet uzmanı Nilüfer Bayram

NASIL YAŞIYORSUNUZ?

Selim Sesler (50)

Müzisyen ve klarnetçi

Bugüne kadar tek ciddi sağlık sorunum gut hastalığı oldu. Zaten bununla ilgili düzenli ilaç kullanıyorum. Ailemde de böyle bir sağlık sorunu çıktığını hatırlamıyorum. Stres nedeniyle zaman zaman sabahları yorgun uyanıyorum. Halbuki uyku kalitem genelde iyi. Bunu sağlamak için bazen akşamları yatağa erken giriyorum.

Kilom fazla değişmez. Normal zamanlarda boğazıma hakim olmayı başarıyorum. Sadece sosyal ortama girince ölçüyü biraz kaçırıyorum. Özellikle hamur işlerine, tatlılara dayanamıyorum. En sevdiğim yiyecek balık. Mümkün olduğu kadar çok balık yiyorum. Süt, yoğurt, meyve ve sebze gibi temel gıdaları eksiksiz yiyorum. Çay ve kahveyi çok içmemeye gayret ediyorum. Sıkı bir tiryaki olmamakla birlikte sigara içiyorum. Yine arada sırada alkol tüketiyorum. Yürümek dışında bir fiziksel aktivitem yok. Normal bir günüm orta düzeyde hareketli geçiyor. İşim nedeniyle çok fazla kişiyle tanışıyorum. Hem işimden çok keyif alıyorum hem de sosyal ilişkilerim son derece sağlıklı.

Selim Sesler’in not ortalaması: 6