Düşmemek için yürüyün

BİR: KAS KAYBI.

İKİ: DENGE DUYGUSUNUN KÖTÜLEŞMESİ.

Her gün tekrarlayacağınız düzenli yürüyüşlerin hem kas kaybını önleyerek hem de denge duygusunu güçlü tutarak düşme problemini de engelleyebileceğini bir kenara lütfen dikkatle not edin. Yürümenin sadece kas kaybını değil denge duygusundaki yaşlanmaya bağlı kötüleşmeyi de frenleyebileceğini sakın unutmayın. Nedenine gelince...

ÖNEMLİ

DENGE İÇİN YÜRÜYÜN

Her gün tekrarlanan iyi bir yürüme planı yaşlılığa bağlı denge sorunlarının birçoğunu önleyebilir. Yürüme hele bir de güç çalışmaları ve özel egzersizlerle de desteklenirse -mesela çömelme egzersizleri- dengeyi ciddi ölçüde değiştirip güçlendirir. Yürümenin faydası her yaşta her zaman var. Ama “yürüme-denge ilişkisi” özellikle yaşlılıkta daha da önemlidir. Yürüme, dengenin en önemli belirleyicisi olan “alt beden gücü” yapılanmasına yardım eder. Bir taraftan kasları güçlendirerek -kas erimesini önleyerek- diğer taraftan kas-sinir ilişkisini ve beyindeki denge merkezlerini etkileyerek düşmeleri frenler. Bu nedenle kısa ya da uzun olmaları fark etmiyor gün içinde yapılan ve her fırsatta tekrarlanan düzenli yürümeler “en güvenli yaşlılık egzersizi” olarak kabul ediliyor.

ÖZETİ ŞUDUR

AYAKTA KAL HAYATTA KAL

“Ayakta kal hayatta kal” mottosu da bizim en az “Durma! Düşme! Üşütme!” mottomuz kadar önemli iyi yaşlanma tavsiyelerimizden biridir. Ayakta kalmanın bir numaralı belirleyicisi ise her gün ve her fırsatta tekrarlanan düzenli yürüyüşlerdir. Eğer sağlıklı yaşlanmak, düşmemek, düşüp oranızı buranızı kırmamak, hastane yataklarına, tekerlekli sandalyelere daha az muhtaç olmak, beyin embolilerinden, bellek kayıplarından hatta Alzheimer’dan bile korunmak istiyorsanız lütfen her fırsatta yürüyün. Bastonla ya da yürüteçle dahi olsa yürümeyi ihmal etmeyin.

İYİ BİLGİ

ALZHEİMER İŞARETLERİNİ HATIRLAYALIM

Yürümenin Alzheimer dahi her türlü bellek bozukluğunu frenleyebileceğini çok iyi biliyoruz ama çoğumuz hâlâ önemli bir yaşlılık sorunu olan Alzheimer hastalığının öncü belirtilerinin neler olduğunun farkında değiliz. İsterseniz gelin o belirtileri bir kez daha hatırlayalım.

KESİP SAKLAYIN

İLK BEŞ

-İLERLEYİCİ HAFIZA KAYBI: İlerleyici ve ağır bellek kaybı, en önemli ve en sık görülen işaretlerden birisidir. Yaşlandıkça randevuları, isimleri veya telefon numaralarını biraz unutmanız doğaldır. İlerleyici bellek sorunu yaşayan kişiler ise çok sık unuturlar ve bir daha hatırlayamazlar.

- GÜNLÜK OLAĞAN İŞLERİ YAPMAKTA BİLE GÜÇLÜK: Alzheimer hastaları gün içinde hatırlamak zorunda kalmadığımız ve yaşamımızın parçası olan olağan bazı aktiviteleri yaparken güçlük çekerler. Örneğin; çok iyi bildikleri bir yemeğin nasıl hazırlanacağını, hep uğraştıkları ev işlerini ya da uzun süredir yaptıkları herhangi bir hobiyi unutabilirler.

- DOĞRU SÖZCÜKLER BULMADA ZORLANMAK: Herkes bazen doğru sözcüğü bulmada güçlük çekebilir. Ancak bir Alzheimer hastası çok basit sözcükleri bile unutup bu kelimelerin yerine anlamsız sözcükler koyar. Konuştuklarını ya da yazdıklarını anlamak zordur. Örneğin; “diş fırçası” kelimesini hatırlamakta güçlük çekiyorsa, bunun yerine “ağzım için kullandığım bir eşya” diyebilir.

- ZAMAN VE YER KARMAŞASI: Haftanın hangi gününde olduğunuzu veya o anda nereye gittiğinizi unutmak bazen doğaldır. Ancak Alzheimer hastaları, yaşadıkları sokağı, nerede olduklarını, oraya nasıl geldiklerini unutup eve nasıl geri döneceklerini bilemezler.

- YARGILAMA YETENEĞİNDE BOZULMA: Hiç kimse her zaman mükemmel bir yargılama ve duruma göre davranma yetisine sahip olamaz. Fakat Alzheimer hastaları hava durumunun farkında olmadan ılık bir günde kalın giysiler giyebilir, çok soğukta ise kısa kollu bir gömlekle dolaşabilirler. Bellek karmaşası ve sorunu yaşayan çoğu kişi, para konusunda da kâfi düzeyde bir karar yeteneğine sahip değildir. Alışveriş yaparken, evdeki ufak aletlerini tamir ettirirken veya bir ürün satın alırken gerekenden çok fazla para ödeyebilirler.

UNUTMAYIN

İKiNCİ BEŞ

-ÇABUK DÜŞÜNMEDE PROBLEMLER: İşler çok karışık olduğu zaman bir not defteri kullanmak pek çok şeyi basitleştirebilir. Alzheimer hastaları ise bu deftere baktıklarında numaraların veya adreslerin, bilgilerin, notların ne anlama geldiğini ve bunlarla ne yapacaklarını bilemezler. Ani ve beklenmedik karar anlarında bu nedenle çok önemli sorunlar yaşarlar, yanlış kararlar verir ya da karar

-EŞYALARI KAYBETME: Herkes cüzdanını ya da anahtarını kaybedebilir. Alzheimer hastası olan bir kişi bu eşyaları değişik yerlere koyar ve daha sonra da nereye koyduğunu unutur. Örneğin; buzdolabına ütüyü koyabilir ya da şeker kâsesinin içinde kol saatini unutabilir. Daha ileri dönemde ise bu eşyaların ne işe yaradığını da hatırlayamaz.

-RUH HALİ VE DAVRANIŞTA DEĞİŞİKLİKLER: Hepimiz zaman zaman ruh dalgalanmaları yaşarız. Alzheimer hastalarında ise ruhsal dalgalanmalar sık sık yaşanır. Hiçbir neden olmasa bile birdenbire öfkelenebilirler.

- KİŞİLİK DEĞİŞİKLİKLERİ: İnsanların kişilikleri yaşla birlikte değişiklik gösterir. Bazı yaşlı bireyler daha depresif, sakin veya huysuz olurken; bazıları da neşeli, aktif ve dışadönük olabilir. Alzheimer hastalarında ise durum farklıdır. Aile üyelerine karşı bile daha karmaşık, şüpheci, kızgın ya da korkak bir kişilik sergileyebilirler. Bunlar sıklıkla beklenmedik ve kontrolü güç kişilik değişimleridir.

- İNİSİYATİF KAYBI: Yaşlandıkça ev işlerinden, çalışma hayatından ya da sosyal aktiviteler ve zorunluluklardan yorgun düşmek normaldir. Oysa bir Alzheimer hastası çok pasif olabilir. Televizyon karşısında saatlerce oturabilir, gereğinden çok uyuyabilir ya da yapılması gereken ve normal olan günlük aktiviteleri yapmak istemeyebilir. Bu tür olaylara karşı ani tepkiler gösterir.