Değişin değiştirin

Söz konusu sağlığımız olunca “nasıl yaşadığımız ve yaşam tarzımızda ne gibi seçimler yaptığımız” düşündüğümüzden çok daha önemlidir. Zira o basit değişimlerden bazıları bazen hayatımızı derinden etkileyebilir. Bu köşede sık sık gündeme getirdiğim “YAŞAM TARZI TIBBI” da zaten bu nedenle son yılların en gözde sağlık konularından biridir. Diğer taraftan yaşam tarzı tıbbı aslında yeni bir alan, yeni bir yaklaşım da değildir. Yaşam tarzımızdaki değişimlerin önemini gösteren en güzel örneklerden biri 10 yıl kadar önce ünlü tıp dergisi “Lancet”te yayımlanmıştır. “Hastalıkların Küresel Yükü” adlı o araştırmada, 50 ülkedeki 300’ü aşkın kurumdan yaklaşık 500 araştırmacı 100 bine yakın veri kaynağını tek tek ve dikkatle inceledi. Sonuçlar şaşırtıcıydı. O sonuçların benim gibi sizlerin de ilgisini çekeceğinden en ufak bir kuşkum yok. “Peki, neydi o sonuçlardan bazıları?” diyorsanız buyurun...

ÖNEMLİ

DEĞİŞİME 5 ÖRNEK

DEĞİŞİM 1: İnsanlar dünya çapında “gazlı şekerli içecekler” içmekten vazgeçseler yılda en az 299 bin 521 hayat kurtarılabiliyor.

DEĞİŞİM 2: Eğer “işlenmiş et” (sucuk, salam, sosis) tüketiminden vazgeçersek her yıl en az 800 binden fazla insanın ölümünü engelleyebiliriz.

DEĞİŞİM 3: Sadece daha çok “tam tahıl” tüketmeye karar versek yılda en az 1.7 milyon insanı hayata kazandırabiliyoruz.

DEĞİŞİM 4: Daha sık ve daha fazla “sebze” tüketmemiz durumunda kurtarabileceğimiz insan hayatı ise 1.8 milyon olarak hesaplanıyor.

DEĞİŞİM 5: Eğer biraz daha değişimci olur ve beslenme sistemimize her zamankinden daha fazla “kabuklu yemişler” (badem, fındık, ceviz) veya “çekirdek/tohumlar” ekleyebilirsek hayata yeniden kazandırdığımız insan sayısı 2.5 milyonu geçebiliyor.

(Dr. Michael Greger / Ölmek Ya Da Ölmemek’ten alınmıştır.)

KISA BİLGİ

SABAH YORGUNLARINA 10 TAVSİYE

İLK BEŞ

- Yatmadan önce yoğun egzersiz çalışmaları yapmayın.

- Yatağa girmeden hemen önce herhangi bir şey yemeyin.

- Akşam yemeklerinizi daha erken saatlere alın ve hafifletin.

- Akşam tatlılarını kesin.

- Horlama, uyku apnesi ve benzeri uyku sorunlarınızı çözün.

İKİNCİ BEŞ

- Depresyon probleminiz var mı, yok mu araştırın.

- Kansızlık özellikle demir eksikliği gibi bir sorununuzun olup olmadığından emin olun.

- Gizli bir tiroid veya böbrek üstü bezi yetersizliğinin de sabah yorgunluğuna yol açabileceğini aklınızda tutun.

- Kullandığınız ilaçları (uyku ilaçları, antidepresanlar, antialerjikler) gözden geçirin.

- Uyku hijyeni hatalarınız varsa düzeltin.

YENİ BİR TEHDİT

FİBROMİYALJİ YAYGINLAŞIYOR

Sohbet ettiğim hekim arkadaşlarım da benimle aynı görüşteler: Yeni bir tehdit ile, muazzam bir yorgunluk salgını sorunu ile karşı karşıyayız. Hatta bazıları için bu sorun kalıcı ve derin bir sağlık problemine, “KRONİK YORGUNLUK SENDROMU” ya da “FİBROMİYALJİ”ye dönüşme eğiliminde. Peki, nedir, neyin nesidir bu yeni sorun? Ve o soruna yakalananların sayısı neden hızla artıyor?

AKLINIZDA OLSUN

FİBROMİYALJİ/KRONİK YORGUNLUK BELİRTİLERİ

Eğer yatak istirahati ile bile bir nebze de olsa hafiflemeyen ilerleyici bir yorgunluktan yakınıyorsanız, üstelik bu yorgunluk en az 6 aydan bu yana giderek derinleşiyorsa siz de bir “fibromiyalji/kronik yorgunluk sendromu” mağduru olabilirsiniz. Bu sendromun nedeni net ve açık olarak bilinmiyor. Önde gelen belirtileri ise 10 maddede özetleniyor...

İLK BEŞ

- Ağır ve ilerleyici bir yorgunluk.

- Belli belirsiz bir ateş ve ona eşlik eden gece terlemeleri.

- Eklem, kas ve kemik ağrıları.

- Odaklanma/konsantrasyon yeteneğinde azalma, unutkanlık, dalgınlık hali.

- Bunaltı hissi, gerginlik hali ve depresyon benzeri ruhsal bir çökkünlük durumu.

İKİNCİ BEŞ

- El ve ayaklarda yanma, uyuşma ve karıncalanmalar.

- Gece krampları.

- Tekrarlayan soğuk algınlığı, grip atakları.

- Boyunda ve koltuk altlarında lenf bezi şişmeleri.

- Kilo ve iştah dengesinin bozulması.

OKUR SORUSU

LİMON TUZU MU ÇİN TUZU MU

Başlıktaki soruyu daha önce de yanıtladım ama tekrarda fayda var: Bana sorarsanız limonla tuzu birbirine hiç karıştırmayın, limonu tuzdan farklı bir yere ayırın. Limon bir sağlık mucizesi. Yapısındaki sitrik asit, bir asit olmasına rağmen harika bir alkali güce sahip. Ayrıca tıka basa C vitamini dolu. Kabukları ise sağlığa faydalı flavaonoidleri ihtiva ediyor.

Tuza gelince... Tuzu kararında tüketmek lazım. Limon tuzunu bir kenara ayırın, tuzu tuz, limonu limon olarak kullanın. Çin tuzuna ise mümkünse hiç bulaşmayın! Monosodyum glutamat içeriği sağlam ve hâlâ yeteri kadar aklanmış bir besin bileşeni değil. Çin tuzu yani MSG, iştah açan, tat bağımlılığı yapma potansiyeli olan endüstriyel bir ürün.

NOT: Kronik yorgunluk sendromu son zamanlarda “FİBROMİYALJİ” ile de eş anlamlı olarak kullanılabiliyor. Problemin değişmez belirtisi olarak da “tekrarlayan ve yatak istirahati ile geçmeyen ve sebebi kesin olarak tanımlanamayan derin yorgunluk hali” gösteriliyor.