Bu direnç yoruyor, terletiyor, uykuyu bile bozuyor

Mesela biz Yaşasın Hayat Kliniği’ne yorgunluk, halsizlik, terleme, unutkanlık, çarpıntı, depresyon gibi sebeplerle müracaat eden kişilerde bu problemlerin arkasında insülin direnci olduğunu çok sık görürüz. Hastalara bu durumu açıkladığımızda, yüzlerindeki şaşkınlığı görünce onlara insülin direncinin neden bu tür belirtilere yol açtığını açıklamaya çalışırız.
Söylemek istediğim şey şu: ınsülin direnci denince aklınıza yalnızca “kilo sorunu, şeker hastalığı, hipertansiyon, damar sertliği” gelmesin. ınsülin direnci olan biriyseniz, aklınıza bile gelmeyen sorunlarla karşılaşma ihtimaliniz var.
Örneğin cinsel arzunuzda bir azalma olabilir. Sertleşme sorunu yaşayabilirsiniz. Kadınsanız, periyotlarınız düzensiz hale gelebilir. Genç kadınlarda insülin direncine çoğu zaman tüylenme ve sivilcelenme de -kilo sorunu ile beraber- eşlik eder.
Özetle, eğer insülin direnciniz varsa, bu durum hayat kalitenizi de ciddi ölçüde etkiler.

Yorgunluk sebebi olabiliyor

İnsülin direnci özellikle ileri dönemlerde ciddi ölçüde yorgunluğa sebep olabiliyor. Yorgunluk yapmasının birinci nedeni, yol açtığı “reaktif hipoglisemi” atakları.
Özellikle yemek sonraları ortaya çıkan “enerji düşüklüğü, yorgunluk, halsizlik, baş dönmesi, uyku hali” gibi belirtilerden yakınıyorsanız, bu durumun insülin direnci ile ilişkili reaksiyonel kan şekeri düşmelerinden kaynaklanabileceği aklınızda olsun.
Kan şekerindeki azalmanın derecesi ve süresine göre bu tabloya sabırsızlık, ani sinirlenme, öfkeli ve kızgın bir ruhsal yapılanma ve/veya depresif bir ruhsal örgütlenme de eklenebiliyor. şu veya bu nedenle psikiyatristlere müracaat eden hastalardan bazılarına psikiyatri uzmanlarının şeker yüklemesi testi istemesinin nedeni de bu.

Sık sık terliyor musunuz?

İnsülin direnci olanlarda terleme ataklarıyla da sık karşılaşılır. Özellikle gece uykudayken (bilhassa uykuya daldıktan 1-2 saat sonra) ortaya çıkan terleme atakları tipiktir. Bazıları gece boyunca birkaç kez giysilerini değiştirmek zorunda bile kalabilir.
Bu tür terleme ataklarına yemeklerden sonra da rastlamak mümkün. Terlemenin bitkinlik ve uyuklama hali ile birlikte olması tipiktir. Bu ataklar genelde hipoglisemiye işaret etmektedir. Özellikle ağır yemeklerden ve alkol alımından sonra ortaya çıkmaları yatmadan önce bir şeyler yenince de tekrarlamaları tipiktir.

Gece yeme alışkanlığınız var mı?

İnsülin direncinin seyrek görülen işaretlerinden biri de gece yemeleridir. “Gece yeme sendromu” yönünden tetkik edilen hastaların çoğunda insülin direnci saptanır. Bu kişilerin çoğu, sabah kahvaltı yapmadan güne başlar. Çoğu zaman öğle öğününü de ya atlar ya da hafif şeylerle geçiştirirler.
Bu kişilerin akşam saatlerinde uykuya dalana kadar buzdolabı ve televizyon koltuğu arasında mekik dokumaları da tipiktir. Bir süre sonra gece uykuları bölünmeye, sık sık buzdolabı ziyaretleri devreye girmeye başlar.
Gece kalkılır, buzdolabının kapağı açılıp kontrolsüz bir şekilde ve özellikle de unlu şekerli yiyecekler neredeyse farkına varılmadan yarı uykulu halde aşırı miktarda tüketilir.
Gece yeme sendromunun arka planında stres bozuklukları, bazı ruhsal sorunlar, uyku problemleri de olabilir ama bu tip belirtilerin mevcudiyetinde mutlaka insülin direncinin de araştırılması lazımdır.

Karaciğeriniz yağlı mı?

İnsülin direncinin karaciğer yağlanmasını da kolaylaştırdığı biliniyor. Özellikle trigliserid yüksekliği ile birlikte olan karın-göbek bölgesinden kilo alan kişilerde insülin direnci araştırılırken bir karaciğer ultrasonografisi ve karaciğer enzimlerinin tetkikinde (SGOT, SGPT, GGT) yarar var.
ınsülin direnci ile ilişkili karaciğer yağlanması söz konusu olduğunda, sürecin kilo kontrolü ile çözümlenebileceğini hatırlatalım. Herhangi bir ilaç tedavisinin gerekmeyeceğini not edelim.

Trigliseridiniz yüksek mi?

İnsülin direncine yakalananların çoğunda kanda trigliserid yüksek, faydalı kolesterol HDL düşüktür. ıyi kolesterol HDL’nin düşüklüğü, en az kötü kolesterol LDL’nin yüksekliği kadar önemli bir koroner arter hastalığı ve inme riskidir.
Benim kanaatim, HDL azlığının LDL yüksekliğinden daha da önemli olduğu yönündedir. HDL azalması, özellikle trigliserid fazlalığı ve tokluk şekeri ile birlikte olduğunda, hele bir de göbek-kalça yağlanmasıyla birleştiğinde risk artar.
Eğer iyi kolesterolünüz düşükse, balık yağında bulunan omega-3 yağ asitlerinden (daha sık balık yiyerek, balık yağı içerek ama daha güvenlisi saf omega-3 yağlarını kullanarak) istifade etmeniz faydalı olabilir.
Ayrıca omega-3 yağlarının yalnızca iyi kolesterol HDL’yi artırmakla kalmayıp, yüksek trigliserid düzeylerini azalttığı da gösterilmiştir. Omega-3 yağlarının bu etkisinden faydalanmak istiyorsanız, yüksek dozda kullanmanızda fayda var.

Hipoglisemi ataklarınız var mı?

Başlangıçta insülin cevapsızlığı, yani insülin direncinin yeni yeni filizlendiği erken dönemde tokluk kan şekeri yükselmeleri ve kilo kazanımlarıyla kendini gösteren süreç zaman zaman reaktif hipoglisemi atakları, gizli şeker tanımlarıyla süslenir (!). Bu aşamadan sonra aşikâr, yani açık şeker hastalığı haline gelir.
Eğer bu dönemde sorun kontrol altına alınmazsa, bir süre sonra “hoş geldin yetişkin tipi diyabet/şeker hastalığı” demek zorunda kalabilirsiniz. Yani iyi yönetilmeyen insülin direnci, bir süre “prediyabet”, yani “gizli şeker” şeklinde seyrettikten sonra zamanla açık diyabete dönüşmektedir.

70 KG’DAN AZ AĞIRLIĞI OLANLARIN İNSÜLİN DİRENCİ İÇİN DÜŞÜK GI DİYETİ

1. GÜN
KAHVALTI
30 g (2 çorba kaşığı) yağsız lor peyniri
1 adet yumurta
50 g (2 ince dilim) kepekli ekmek
Domates, salatalık (yağsız)
ARA ÖğÜN
75 g (12 adet kiraz)
2 adet ceviz
ÖĞLE YEMEĞİ
Salata (yağsız, sirke ve limon serbest)
4 çorba kaşığı etsiz sebze yemeği
200 g (1 su bardağı) yağsız yoğurt
25 g (1 ince dilim) esmer ekmek
2 çorba kaşığı bulgur pilavı
ARA ÖĞÜN
100 g (1 küçük boy) şeftali
1 kutu (150 g) yağsız yoğurt
AKŞAM YEMEĞİ
Salata (yağsız)
90 g (3 köfte kadar) kırmızı et
4 çorba kaşığı etsiz sebze yemeği
25 g (1 ince dilim) esmer ekmek
ARA ÖĞÜN
2 adet kepekli bisküvi
100 g (1/2 Su bardağı) yağsız süt

70 KG’IN ÜSTÜNDE AĞIRLIĞI OLANLARIN İNSÜLİN DİRENCİ İÇİN DÜŞÜK GI DİYETİ

1. GÜN
KAHVALTI
30 g (2 çorba kaşığı) yağsız lor peyniri
1 adet yumurta
3-4 zeytin
50 g (2 ince dilim) kepekli ekmek
Domates, salatalık (yağsız)
ARA ÖĞÜN
75 g (12 adet) kiraz
5-6 adet fındık
ÖĞLE YEMEĞİ
Salata (yağsız, sirke ve limon serbest)
6 çorba kaşığı etsiz sebze yemeği
200 g (1 su bardağı) yağsız yoğurt
2 çorba kaşığı bulgu pilavı
25 g (1 ince dilim) esmer ekmek
ARA ÖĞÜN
100 g (1 küçük boy) şeftali
1 kutu (150 g) yağsız yoğurt
2 adet kepekli grisini
AKŞAM YEMEĞİ
Salata (yağsız)
1 kepçe çorba
120 g (4 köfte kadar) kırmızı et
4 çorba kaşığı etsiz sebze yemeği
25 g (1 ince dilim) esmer ekmek
ARA ÖĞÜN
2 adet kepekli bisküvi
200 g (1 Su bardağı)yağsız süt
Dyt. Nilüfer BAYRAM