3 mühim uyku sırrı

Yeni bir haftaya başlarken size o sırlardan 3’ünü daha hatırlatmak istiyorum. Hazırsanız buyurun...

UYKU SIRRI 1
BAŞIM SERİN UYKUM DERİN

SANILDIĞININ aksine ne sıcak bir oda, ne de sımsıcak bir yatak uyku dostu değildir. Tersine “çok sıcak” yerine “olabildiğince soğuk” bir odada uykuya dalmak her zaman, her yaşta, herkes için daha derin ve kaliteli bir uykunun garantisi gibidir. Uyku uzmanı Dr. Matthew Walker’a göre, uykuya ilişkin “ısıl süreçler”esas olarak vücudumuzun 3 kısmı tarafından gerçekleştiriliyor: Ellerimiz, ayaklarımız ve başımız... O 3 bölge atar-toplar damar kavşakları olarak bilinen ve cilt yüzeyinin hemen altından geçen damarsal organizasyonlar (anastomozlar) bakımından vücudumuzun en zengin yerleridir. “Tıpkı bir çamaşır teline çamaşırları asmak gibi” bu damarlar da dolaşım halindeki kanın ciltte daha geniş bir alana yayılmasını, dolayısıyla dış ortam ısısıyla daha iç içe ve yakın bir temas kurmasını sağlar. Bu nedenle yazının başlığını bile aslında “ellerim, ayaklarım ve başım serin, uykum her zamankinden çooook daha derin” şeklinde değiştirmek de mümkün. Diğer taraftan yine Dr. Walker’a göre, “Vücudumuzun en damarlı kısımlarından biri olan yüzümüze yine damardan çok zengin yüzeylerden biri olan ellerimizi kullanarak su çarpmak gibi uyku öncesi ritüeller geliştirmiş olmamız evrimsel bir tesadüf değildir.”

Dr. Walker, “Pek çok insan için ideal yatak odası sıcaklığının standart yatak örtüsü ve uyku giysileri kullanılması durumunda yaklaşık 18.3 derece” olmasını öneriyor.




UYKU SIRRI 2
YANLIŞ IŞIK UYKUYA FRENDİR




AKŞAM saatlerinde maruz kalacağımız her türlü aşırı ışık yoğunluğu eğer “ışık kirliliği” noktasına varacak olursa uykumuz bundan olumsuz etkileniyor. Uyku bozan ışık süzmelerinin en başında da mavi ışık yayan “diot”lar yani LED’ler geliyor. S. Nakamura, I. Aakasaki ve H. Amano’ya 2014 yılında Nobel Fizik ödülünü kazandıran bu önemli buluş maalesef “Edison’un ampulleri”nden sonra karşımıza çıkan en önemli uyku sabotajcılarından biri olmuştur. Bilelim ki geceleri LED yayan cihazları (tabletler, akıllı telefonlar) aşırı yoğun ve bilgisizce kullanmak da en az çok sıcak bir odada uyumak kadar zararlı bir uyku sabotajcısıdır. Ve yine bilelim ki prensip olarak akşam saatlerini ışığı iyice azaltılmış “loş odalar”da geçirmek ve mümkün olduğunca “sarı ışık”tan faydalanmayı düşünmek de hepimiz için iyi bir gece uykusu adına yatmadan önce yutulacak kaliteli birer “uyku vitamini” gibidir.

UYKU SIRRI 3
ALKOL SİZİ DAHA İYİ UYUTMAZ

BAZILARIMIZ akşam saatlerinde tüketilen alkolün sağlığımıza zarar verdiğini çok iyi bilmemize rağmen “uykuya dalmayı kolaylaştırdığını” düşünerek alkolü adeta birer uyku hapı gibi kullanma yanlışına düşebiliyoruz. Hatta bu yanlışı yapanların bazıları akşam saatlerinde kullanılan sağlığa zararlı alkolün daha derin bir uykuya da yardımcı olabileceğini zannediyor. Oysa alkol, her şeyden önce muazzam bir “UYKU PARÇALAYICISI”dır. Uykunuzu böler. Gece boyunca uykunuza “tekrarlayan uyanmalar serpiştirerek” o güzelim uykunuzu paramparça eder. Diğer taraftan yine akşam saatlerinde tüketilen az miktardaki alkol bile kaliteli bir gece uykusunun vazgeçilmezi kabul edilen “REM uykusu için de etkili bir sabotajcıdır”. Alkol REM uykusunu da baskılar.

(NOT: Bu yazının hazırlanmasında Dr. Matthew Walker’ın “Niçin Uyuruz” kitabından yararlanılmıştır.)

İYİ HABER
MOLNUPİRAVİR’DE İLK HAMLE İNGİLTERE’DEN GELDİ




MOLNUPİRAVİR, ABD merkezli Merck İlaç tarafından geliştirilen yeni bir antiviral molekül. Firma eylül başında ABD yetkililerine “acil kullanım başvurusu” yaptı. Ağız yoluyla kullanılan, özellikle hastalığın ilk günlerinde devreye sokulduğunda ciddi yararları olduğu anlaşılan önemli bir ilaç bu. Amerika’nın ilaç izinleri konusundaki yetkili otoritesi FDA ilaçla ilgili izin çalışmalarını sürdürürken İngiltere işi fazla uzatmaya gerek görmedi, İngiltere İlaç Düzenleme Kurumu (MHRA), 2 gün önce gereken onayları verdi. Ancak başlangıç için küçük ama önemli bir istisnayı da koymayı ihmal etmedi: Molnupiravir başlangıçta yalnızca COVID-19 teşhisi konulmuş riskli/kırılgan hastalara (şeker hastaları, KOAH’lılar, organ yetmezliği olanlar...) verilebilecek.