100. yaş pastasını kim üfler

UZUN ve sağlıklı bir hayatın sırları dendi mi herkes zaten kulağını kabartıyordu ama konuya ilgi son yıllarda daha bir arttı. Bunun pek çok nedeni var. İlki, ortalama yaşam süresinin uzaması. İyi haber sadece ömrün uzaması da değil. Yaşlılığın kalitesi atıyor, yaşlılıkta karşılaşılan problemler de azalıyor. Daha elli yıl önce, ‘Yaş 70 iş bitmiş’ deyimi gündemdeydi, şimdi aynı yaşlar en güzel kitapların yazıldığı, müziklerin bestelendiği, resimlerin çizildiği, en keyifli günlerin geçirildiği, en mükemmel fikirlerin üretildiği bir zaman dilimi haline geldi. Eskiden parmakla gösterilen seksenlik, doksanlık dedelerden, süper babaannelerden bugün neredeyse her evde bir tane var!

ÖMÜR BİZDE DE UZADI

Ortalama ömür Türkiye’de de uzuyor. Geçtiğimiz 50 yılda neredeyse iki katına çıktı. Ülkemizde ortalama ömür beklentisi 72 yıl civarında. Rakamın 1920-1930’lu yıllarda 40’ı geçmediğini hatırlarsak alınan mesafenin önemi daha iyi anlaşılır. Bizden daha uzun yaşayan bazı ülkeler de var. Mesela Sardinya Adaları, Okinawa Adaları, Andorra, Akdeniz’deki bazı küçük adalar, Peru’nun, Pakistan’ın –Hunza Vadisi- bazı bölgeleri böyle. Bu ülkelerde her yıl yüz yaşını tamamlayan yüzlerce sağlıklı yaşlı yaş günü pastasını keyifle üfleyip yeni yaşını kutluyor.

DOĞRUSU NE?

Bence hayatı uzatmak demek ‘kendiniz kalarak tabiatla uyum içinde, teknolojiye bağımlı olmadan, huzurla, keyifle yaşlanmak’ demek. Şifayı da, iyileşmeyi de kendi topraklarının genetik miraslarında, gelenek ve göreneklerinde, renk, tat ve kokularında aramak demek. Yaşadığı her şeyi ‘iyi hayat’ imbiğinden süzerek ‘sadece keyiflerle değil, acılar, dertler, hasretlerle de olgunlaşmak, hayatı sadece boyuna değil, enine de büyütüp genişleterek yaşamak’ demek. Eşinle, dostunla, arkadaşlarınla, sevdiklerinle olmak, güzel, keyifli anları, kalıcı huzurları paylaşmak demek. Güzel bir hayat yaşayıp kaliteli bir yaşlılık sürmek, son nefesine kadar sağlıklı kalabilmeyi başarabilmek demek. Sağlığının tadını çıkarmak ama hastalıkların sağlığın zekâtı olduklarını da kavramak demek. Sağlık kontrollerini düzenli yaptırmak, sağlığı konusunda duyarlı olmak demek. Her şeyin başının sağlık olmasına rağmen sağlıklı yaşam takıntısına takılmamak demek. Aklı yerinde, hareket kabiliyeti iyi, başkalarına bağımlı, yük olmayan ihtiyar delikanlılar, süper babaanneler olarak kalabilmek demek.
Yüzüncü yaş pastasını kimler üfleyebilmeyi başarır ben de bilmiyorum ama bunların çoğunun iyi ve güzel yaşayanlar olacağına eminim.

Metformin ömrü uzatır mı

METFORMİN, yaygın kullanılan ilaçlardan biri. Nedeni; orta yaş diyabeti ve insülin direnci ile ilişkili sorunlarda sağladığı avantajlar. Özellikle insülin direnci ile ilişkili kilo sorunu olanlara doktorlar ‘düşük glisemik yüklü diyet’ ve ‘düzenli aerobik aktiviteler’ yanında, metformin kullanımını da tavsiye ediyorlar. Metformin yeni bir ilaç da değil. Oldukça eski bir molekül. Uzun yıllar ağız yoluyla, kandaki şeker seviyesini kontrol altına almaya yardımcı bir diyabet ilacı olarak tanımlandı. Son yıllarda insülin direnci ve bu dirençle ilgili kilo sorununun çözümünde de etkili olduğu anlaşılınca daha yaygın bir kullanım alanı buldu.

ÜÇ ÖNEMLİ GELİŞME

Son yıllarda metforminle ilgili şaşırtıcı verilere ulaşıldı. İlki; yaşlılığa bağlı bellek sorunlarının uzun süreli metformin kullanımı halinde azalabileceğinin, hatta Alzheimer hastalığını önlemede de yararlanılabileceğinin ileri sürülmesi oldu. Daha sonra, aynı molekülün diyabeti olan ya da olmayanlarda kalınbağırsak, meme, akciğer kanserlerine yakalanma riskini azaltabileceğini gösteren veriler de elde edildi. Ve son olarak, Montreal ve Me Gill Üniversitesi’nden (Kanada) araştırmacılar, metforminin bağışıklık sistemini aktive eden, gereğinden fazla üretildiğinde ise patolojik iltihaplanmalara yol açarak hem doku hasarı hem de tümör büyümesine yolaçan ‘inflamatuar sitokinlerin üretimini azaltabileceğini’ de gösterdiler.

ŞAŞIRTICI BİR ETKİ

Araştırma grubundan Dr. Gerardo Ferbeyre’ye göre, metforminin yaşlanan hücrelerde iltihaplandırıcı sitokin üretimini baskılaması, gerçekten de şaşırtıcı. Bu etki sayesinde kanser gelişimini önleyici ve yaşlanmayı geciktirici bazı marifetlerinin olabileceği düşünülüyor. Bizim klinik gözlemlerimiz de bu bilgilerle uyumlu.

DOKTORA DANIŞIN

Metforminin, özellikle ‘yaşlılık-inflamasyon’ süreci ile ilgili bazı problemleri önleyebileceğini, hafifletebileceğini düşünen hekimlerden biri de benim. Bu bilgileri metformin içeren bir hapa başlayın, yaşlılık veya kilo sorununuza çare arayın diye vermiyorum; sakın ola ki böyle bir yanlış yapmayın. Her ilaç gibi metformin de sadece doktor tavsiyesi ile kullanılabilen, ciddi yan etkiler yapabilen bir madde. Zaten bu yüzden de reçete ile satılıyor ve işin uzmanı doktorlarca belirli bir program dahilinde kullanılması gerekiyor.