YAYGIN bir skandal, bir aya yakın zamandır İngiltere’yi sallayıp duruyor. Biz burada birbirimizle hâlâ “2 kere 2 kaç eder?” tartışması yaptığımız için kamuoyumuz olayı yakından izleyemedi. Ama “Böyle bir skandal orada da olduysa vay halimize” dememize gerek kalmadan, oradaki sistem işledi.
Sistemin neden veya nasıl işlediğine gelmeden, olayı özetleyelim:
Bazı milletvekillerinin haksız bir şekilde kendi evlerine ve keyiflerine harcadıkları paraları hazineden aldıkları, yani düpedüz suiistimal yaptıkları bir süredir söylenip duruyordu. Ama Avam Kamarası’nın İşçi Partisi’nden seçilmiş Başkanı Michael Martin, milletvekilinin hangi nedenle hazineden ne kadar para aldığını gösteren listeleri açıklamayı reddettiği için bu söylentilerin aslı astarı pek bilinmiyordu.
Taa ki Muhafazakár Parti’yi öteden beri desteklediği bilinen Daily Telegraph Gazetesi bu listeyi ele geçirip parça parça yayımlamaya başlayıncaya kadar.
Burada belirtelim:
İngiliz milletvekillerinin bir kendi seçim çevrelerinde ve bir de Londra’da ev edinmeleri halinde hazineden yardım isteme hakları vardır. Zaten skandalın kaynağı da budur. Nitekim Elliot Morley isimli milletvekili, 18 ay önce ödemiş olduğu 16 bin pound tutarındaki mortgage borcunu; David Chaytor aynı şekilde ödemiş olduğu 13 bin pound tutarındaki mortgage faizini hazineden almış. Douglas Hogg evinin bahçe bakımını ve hendek temizliğini yaptırmak için hazineden 2200 pound almış. AndrewMacKay’in hem kendisi hem de milletvekili olan eşi, hazineden ayrı ayrı "ikinci ev" parası almışlar. Margareth Moran, "ikinci ev" için aldığı 22 bin 500 poundu, tutmuş Londra’nın yüzlerce kilometre uzağında bulunan sahil şehri Southampton’daki evinin tamirine harcamış. Neden böyle yaptınız diye soranlara da, "Çok stresli olan işimden uzaklaşıp moral bulmaya ihtiyacım var. Onun için harcadım" demiş.
Sanmayın ki bunların hepsi iktidardaki İşçi Partisi veya muhalefetteki Muhafazakár Parti mensubu milletvekilleri... İki partiden de böylesi çok var. Nitekim muhafazakár Anthony Steen, kendisinin Londra dışındaki büyük malikanesinin onarılması için hazineden 87 bin pound (140 bin ABD Doları) tutarındaki harcamaların ortaya çıkmasına tepki gösterip, "Halkın benim özel yaşamımla ilgilenmeye ne hakkı var?" diye sorunca, "Kullandığınız paranın sahibi o halktır. O yüzden hem sorar hem de öğrenir" yanıtını almış.
İngiliz milletvekilleri kendilerine tanınan "ikinci ev" hakkını kötü kullanmayı o kadar yaygın bir ádet haline getirmişler ki, anlaşılan bunu "meşru bir hak" gibi içlerine sindirmişler bile. Nitekim aynı nedenle dün Başbakan Gordon Brown’a istifasını sunmaya mecbur olan Toplumlar ve Yerel Yönetimler Bakanı Bayan Hazel Blears’in yine de "yanlış bir şey yapmadığını" ileri sürdüğü bildiriliyor.
Oysa 1695 yılında, o zamanki Avam Kamarası Başkanı Sir John Trevor’un "rüşvet almak" suçunu işlediği için Başkanlıktan uzaklaştırılmasından bu yana ilk olarak Başkan Michael Martin bu skandal yüzünden istifa etmeye mecbur kaldı.
Hemen belirtelim... Adı geçen milletvekillerinin çoğunun da ilk olarak parti üyeliği askıya alındı. Yani sistem, işlemeye başladı.