Saryal: Bir CarrefourSA, iki otomobil fabrikasına bedel

SABANCI Holding Gıda ve Perakendecilik Grup Başkanlığı'nın ikiye ayrılmasıyla birlikte görevini gençlere devreden Atıl Saryal, grubun ileriki yıllarda gıda ve perakende sektöründe daha da büyüyeceği mesajını verdi. 1993'ten bu yana Carrefour ortaklığının Türkiye'de yaptığı yatırımların 600 milyon doları bulduğuna dikkat çeken Atıl Saryal, ‘‘Bu yatırım, iki otomobil fabrikasıdır. 2002'de de 70 milyon dolarlık yeni yatırım yapılacak her şeye rağmen’’ dedi.

CarrefourSA ve DiaSA Yönetim Kurulu'nda Murahhas Aza, Marsa ve Danonesa'da Yönetim Kurulu Üyesi olan Atıl Saryal, Fransa Carrefour'un kriz yılı 2001'de, Türkiye'deki mağazalar için yaptığı alımların yanısıra, 300 milyon dolarlık televizyon ve gıda ürününü de diğer ülkelerdeki Carrefour'lara ihrac ettiğini söyledi. Sabancı Grubu'nun bundan böyle ağırlıklı olarak gıda ve perakende sektöründe büyüyeceğini söyleyen Atıl Saryal ile büyük mağaza zincirlerinden Sabancı'nın yeni projelerine uzanan bir sohbet yaptık.

Türkiye'de zincir mağazacılıkta rekabet ortamı nasıl?

- Perakendecilikte rekabet ortamının ortadan kalkıp kalkmadığına dikkat etmek gerek. Sektörde kıran kıran bir rekabet var. Bunun daha da teşvik edilmesi lazım ki, rekabet tüketicinin yararına artsın. Keşke yeni mağaza zincirleri de Türkiye'de girse, keşke Walmart da Türkiye'ye gelse... Bu Türkiye için, tüketici için çok önemli bir fırsat olur. Carrefour'u biraz zorlar ama olsun rekabet artsın. Küçük üreticiler için de bu bulunmaz bir fırsat olur.

Sabancı Grubu'nda gıda ve perakendenin ağırlığı nedir?

- Gıda ve perakendenin Sabancı'nın toplam cirosu içindeki payı yüzde 15-20'si arasında. Sadece gıda sektörünün cirosunu bu yıl 350 milyon dolar olarak hedefliyoruz. Hem gıda hem de perakendecilik dünyada çok hızlı gelişiyor. Ancak Türkiye'de perakendeciliğin gelişimi kahraman bakkalı koruma gibi anlayışlarla engelleniyor. Bunu üzüntüyle karşılıyorum. Biz çocukken binlerce terzi vardı, hepsi de çok iyi terziydi ama terziler yok olmasın diye konfeksiyon olmasa mıydı? Terziler yine var, sayısı yüzbin değil belki on bin. Bakkallar da yine olacak belki sayısı 160 bin değil 60 bin olacak. Avrupa'da da böyle.

Bu iki sektördeki stratejilerinizde değişiklik olacak mı?

- Gıda ve perakende, Sabancı'nın büyümesi için önem vereceği sektörler, böyle de olacağına eminim. Grubun gıda sanayiciliği ile ilk tanıştığı şirket Marsa'dır. Marsa bundan sonra bir gıda şirketi haline gelecek, yağla kalmayacak onun dışına da taşacaktır. Muhakkak DanoneSA başka gıda işlerine bulaşacaktır. Grup gıda da çok akıllı büyüyecek. Dünya nüfus artışına göre gıdadaki üretim artışı çok geri. Dolayısıyla akıllı gıdalar seçip, iş yapanlar için gıdada çok iş var. Ayrıca ihracat imkanı da büyük.

CarrefourSA, bugüne kadar Türkiye'ye ne kadarlık yatırım yaptı?

- CarrefourSA'nın Türkiye'de açtığı hipermarketlerin her biri ortalama 40 milyon ile 70 milyon dolar arasında mal oluyor. Çok ciddi yatırım bunlar. 1993 yılından bugüne kadar Carrefour ortaklığı olarak 600 milyon dolarlık yatırım yaptık. Bu iki otomobil fabrikasıdır. Bir otomobil fabrikasının yatırım maliyeti 300-350 milyon dolar.

2002 içinde yeni yatırımlarınız olacak mı?

- Perakende sektöründeki bazı olumsuz gelişmelere rağmen 2002 sonunda da 70 milyon dolarlık yeni yatırım var. Bayrampaşa ve Acıbademde iki yeni CarrefourSA, 3-4 ChampionSA açılacak. Yeni mağazalar İstanbul'da yoğunlaşacak. Halen Türkiye genelinde 10 CarrefourSA, üç ChampisonSA var. DiaSA'lar ise şu anda 100 tane. İstanbul'da en az 25-30 CarrefourSA, 50-60 ChampionSA, 300 DiaSA olmalı. Karadeniz'de bu mağazalar çok az, Doğu'da hiç yok. 2005 yılından sonra bana göre Doğu'da da bu mağazalar yaygınlaşacak.

Uluslararası mağaza zincirlerinin üreticilerle ilişkisi hangi düzeyde?

- Bize mal satanlar arasında büyükler olduğu gibi, küçük üreticiler, küçük esnaf da var. Bunların ufku gelişiyor. Ürünlerinin kalitesini yükseltiyorlar. İhracat artık küçükler için de cazip hale geldi. 1.5 yıl içinde ağırlığı televizyon olmak üzere, içinde gıda da var önemli oranda ihracat yaptık. Kriz yılında küçük üreticilerin 300 milyon dolarlık malını Fransa Carrefour aldı ve dünyadaki diğer Carrefour'larda sattı. Türkiye'deki küçük üreticilerin dünyaya bu miktarda mal satması mümkün değil. Doğrudan doğruya çiftçiyle temasa da başlıyoruz.

Nasıl olacak bu temas?

- Bu benim rüyam... Doğrudan doğruya üretici çiftçiyle temasa geçiyoruz. Bize şu aralıkta, şu kalitede patlıcanı getirirsen, şu fiyata alırım diyeceğiz. Bu çiftçiye anormal bir istikrar getirecek. Carrefour, Fransa'da 33 bin çiftçiyle bu şekilde çalışıyor. Türkiye'de niye bunu yapmayalım? Çiftçi karşısında parasını ödeyen, istikrarlı bir alıcı ve malını satmayı garanti görünce daha özenli üretim yapacak. Bu uygulamaya Bursa'da küçük bir grup çiftçiyle başlıyoruz. Şimdilik sayısı yüzlerle ifade ediliyor. Bu sistemi oturtmak için 2-3 yıl daha lazım.


Özdemir Bey, çok yürekliydi


Sabancı Ailesi'yle bankacılık günlerinde Adana'da tanıştığını söyleyen Atıl Saryal, Erol Sabancı'nın tavsiyesiyle Sabancı Grubu'na katılmış. Sasa'da işe başlayan Saryal, uzun yıllar Özdemir Sabancı ile çalışmış. Saryal, Adana'daki o günleri şöyle anlattı: ‘‘Özdemir Sabancı o zamanlar çok gençti. Sasa da çok küçüktü. Cesaret edilmesi çok güç yatırımları gerçekleştirdik. Yatırımların büyük kısmı borçla yapılıyordu ve tam kapasite çalışması gerekiyordu ki yatırım geri dönebilsin. Özdemir Bey çok yürekliydi. Biz hesaba kitaba bakınca endişeye kapılırdık ama o bütün mesuliyeti üzerine alır ve beraber çalıştığı yardımcılarına bu güveni verirdi. Öyle büyük konular konuşurdu ki, yanından çıktığımızda bulutların üzerinde yürür gibi hisseder, 'Ne kadar büyük işler yapıyoruz' diye düşünürdük.’’


ATIL SARYAL


1938 yılında Ankara'da doğdu. University of Texas'da Petrol Mühendisliği okudu. Sabancı Grubu'ndaki iş yaşamına 1975 yılında Sasa'da başladı. 1986-1993 yılları arasında Marsa'da çalıştıktan sonra tekrar Sasa'ya döndü ve Genel Müdürlük görevini yürütü. 1997 yılında Sabancı Holding Gıda ve Perakendecilik Grup Başkanlığı'na atandı. 1 Nisan 2001 itibariyle bu görevinden ayrılan Saryal, grup şirketlerinden CarrefourSA ve DiaSA Yönetim Kurulu'nda Murahhas Aza, Marsa ve Danonesa'da Yönetim Kurulu Üyesi olarak hizmet veriyor.