Nurten'in konukları

Nuren ERK

Boyalı suyu bile ‘meyve suyu’ diye satanlar var

Sütten meyve suyuna, sıvı içeceklerin karton ambalajlarını üreten Tetra Pak'ın Genel Müdürü Jerome Bayle, ‘‘Türkiye'de boyalı suyu meyve suyu diye satanlar var. Bu durul, gerçek meyve suyu üretenlere haksız rekabet yaratıyor’’ dedi.

İsveç kökenli ambalaj firması Tetra Pak'ın on yıldır Türkiye'de bulunan Genel Müdürü Jerome Bayle, ‘‘Türkiye'de süt içme alışkanlığı yok. Sigara içmeyen birini reklamla sigaraya alıştıramazsınız. Süt içmeyen bir yetişkine de reklamla süt içiremezsiniz. Bunun için bizim en büyük işbirlikçimiz çocuklar’’ diyor. Bayle, meyve suyu sektörüyle ilgili ilginç bir gözlemini de şöyle aktarıyor: ‘‘Avrupa'da meyve suyu deyince yüzde 100 konsantre akla gelir. Türkiye'de ise neredeyse boyalı suyu meyve suyu diye satanlar var...’’

Jerome Bayle ile Türkiye'deki enflasyondan süt ve meyve suyu sektöründe yaşanan sorunlara, çocuklarda süt içme alışkanlığının olmamasından çevre sorunlarına kadar uzanan yelpazede sohbet ettik.

Tetra Pak, on yıldır Türkiye'de üretim yapıyor. O günden bugüne Türk ekonomisinde yaşanan değişikliklere uyum sağlamakta zorlandınız mı?

- İzmir'deki paketleme fabrikamız 1988'de üretime geçti. Bu bizim için dönüm noktası oldu. Üretime geçtikten sonra müşterilerimizin bize güveni arttı. Ancak enflasyonist ortamda çalışmayı öğrenmemiz gerekti. Zor bir deneyimdi, ama öğrendik. Özellikle 88'den sonra aldığı ekonomik kararlarla Türkiye, Avrupa pazarında rekabet edebileceğini gösterdi.

Enflasyonun düşürülmesi için özel sektörün ‘‘Zam yapıp yapmaması’’ tartışmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

- Enflasyonu düşürmek için, devletin özel sektöre ‘‘Zam yapmayın’’ demesinin mantığını ben anlamıyorum. Enflasyonun kaynağı sistem ve devletin harcamaları... Özel sektör çalışanların ücretlerini ve fiyatlarını enflasyondan sonra artırır, önce değil.

Tetra Pak'ın bugün en büyük müşterileri kimler?

- Süt ve meyve suyunda gıda işleme ambalajları ve ambalajlama makinaları konusunda faaliyet gösteriyoruz. Müşterilerimizin yüzde 60'ı süt, yüzde 40'ı meyve suyu üreticileri. Bir diğer kuruluşumuz Alfa Level ise süt ineğinin bakımından sağımına, hijyeninden fabrikaya ulaşmasına kadar olan bölümde hizmet veriyor. Tetra Pak karton kutuları, ışık ve hava almadığı için sütü oda sıcaklığında 4-6 ay, meyve suyunu ise bir yıldan fazla taze olarak saklıyor. Yıllar içinde her iki sektör de gelişti. Ancak sokak sütü hâlâ büyük bir problem. Meyve suyunda da haksız rekabet var.

Meyve suyu sektöründeki haksız rekabetin kaynağı nedir?

- Avrupa'da meyve suyundan bahsettiğimizde, içeceğin yüzde 100 gerçek meyve suyu olduğu anlaşılır. Meyve suyu diye satılan içecekteki konsantre oranı yüzde 100'ün altında ise onun adı Nectar'dır. Konsantre oranı yüzde 15'lerde ise adı meyveli içecektir. Avrupa'da böyle bir ayırım var. Türkiye'de ise içindeki konsantre oranı yüzde 100 de olsa, yüzde 15 de olsa meyve suyu diye satabiliyorsunuz. Bu da tüketicilerin kafasında soru işaretleri yaratıyor. Bir üretici yüzde 100 meyve suyu kullanarak üretim yapıyor, diğeri sadece yüzde 15 oranında meyve içeriyor. Ama sonuçta ikisi de meyve suyu adıyla, üstelik aynı fiyata satılıyor. Türkiye'de renkli suya bile meyve suyu diyebiliyorlar. Meyve suyu üreticileri haksız rekabetle ayakta kalmak zorunda bırakılıyor.

Türkiye'den hangi pazarlara mal gönderiyorsunuz?

- Üretimin üçte birini ihrac ediyoruz. İran, Yemen, Ürdün, Suudi Arabistan ve Mısır'a yılda 500 milyon kutunun üzerinde mal gönderiyoruz.

Tetra Pak çevre konusuna neden özel bir önem veriyor?

- Tetra Pak Corporation'a, 1974'de katıldım. İsveç'e gittiğimde satış eğitimi değil, çevre eğitimi gördüm. Tetra Pak'ın mesajlarının içinde çevre vardı.

Faaliyetleriniz neden özellikle çocuklara yönelik?

- Sigara içmeyen birini reklamla sigaraya başlatamazsınız. Süt içme alışkanlığı olmayan bir yetişkini de reklamla süt içer hale getiremezsiniz. Ulaşmak istediğimiz nokta, Türkiye'de süt içen bir neslin ortaya çıkması. Çünkü dünyada ambalajlarımızın yüzde 60'ına süt paketliyoruz. Ticari açıdan baktığımızda çocuklar bizim doğal işbirlikçimiz. Ambalajlı süt ve sokak sütü arasındaki farkı Türkiye'de anlatmaya çalışıyoruz.

JEROME BAYLE

Tetra Pak Türkiye'nin Genel Müdürü Jerome Bayle, 1974 yılbaşından beri Tetra Pak bünyesinde çalışıyor. Bayle, Türkiye'de görev almadan önce, 1982-1985 yılları arasında Nijerya'da, 1986-1988 arasında da Yemen'de Genel Müdürlük görevlerinde bulundu. Bayle, hem Nijerya'da hem de Yemen'de Tetra Pak'ların kuruluşunu gerçekleştirdi. Türkiye'deki ilk müşterisiyle 1971 yılında çalışmaya başlayan Tetra Pak, ilk bürosunu 1985 yılında İstanbul'da açtı. 1988'de İzmir'de paketleme malzemesi üreten tesislerini devreye soktu. Jerome Bayle, 1988'den bu yana Tetra Pak Türkiye'nin Genel Müdürü olarak görev yapıyor. İsveç kökenli Tetra Pak, 1951 yılından bu yana dünyada sıvı gıda sektörüne, gıda işleme, ambalajlama ve dağıtım sistemleri alanında hizmet veriyor.

115 ton kutu toplandı

Çevre konusundaki çalışmalarınız nasıl gidiyor?

- Karton geri kazanım kampanyası sürecek. Bir aşamada, karton kutuları yakarak enerjiye döndürmek mümkün. Paris'te toplanan kutular bölgesel ısıtmada kullanılıyor. Çünkü kutular polietilenle kaplanarak ve ağaç hammaddesiyle üretiliyor.

Kampanyada bugüne kadar ne kadar karton toplandı?

- Geri kazanım şirketimiz Yekaş yılda 500 ton karton içecek kutusunu işliyor. Ürettiği mobilyaları ise yardıma muhtaç çocukların barındığı yuvalara armağan ediyor. İstanbul'da 95, Ankara'da 48, İzmir'de 44 olmak üzere 187 Tetra Pak kumbarası bulunuyor. 1997 Temmuz verilerine göre değişik kanallardan 115 ton boş içecek kutusu toplandı. Bir litrelik boş kutunun ağırlığının 26-28 gram, 200 gramlık küçük kutuların 7-9 gram arasında olduğu göz önüne alınırsa, rakamın büyüklüğü ortaya çıkar.