Nurten'in konukları

Nurten ERK

Koç Holding'te 20 şirket ‘Yalın Düşünce’ye geçti

Japon şirketlerinin öncülüğünü yaptığı ‘‘Yalın Düşünce Sistemi’’, Türk şirketlerinde de uygulamaya girdi. Koç Holding'e bağlı 20 şirket, yine Topluluğa bağlı İ.D.E.A.'nın yürüttüğü çalışmalarla ‘‘Yalın Düşünce’’ye geçti. İ.D.E.A. Genel Müdürü Yalçın İpbüken, sistemin ana hedefinin, israfı yok edip, verimi artırmak olduğunu vurguladı.

Koç Topluluğu bünyesindeki İ.D.E.A., gruptaki şirketleri 2000'li yıllara hazırlarken, toplam kalitenin temel direklerinden sayılan Yalın Düşünce Sistemi'ni de yaygınlaştırmaya çalışıyor. Halen 70 Koç şirketinde Toplam Kalite Yönetimi'nin benimsendiğini belirten İ.D.E.A. Genel Müdürü Yalçın İpbüken, 20 şirkette de Yalın Düşünce'nin uygulandığını söyledi.

Toyota başta olmak üzere Japon şirketlerinin öncülüğünü yaptığı Yalın Düşünce Sistemi, bir şirketteki bütün israfları yok ederek, verimliliği artırmayı amaçlıyor. Dr. James Womack ile Prof. Daniel Jones, artan rekabet ortamında şirketleri başarıya yönelten Yalın Düşünce Sistemi'nin temel ilkelerini ve bugüne kadarki uygulamaları ‘‘Lean Thinking’’ Yalın Düşünce adlı kitapta toplamış. Womack ile Jones, 29-30 Haziran'da İ.D.E.A'nın düzenlediği ‘‘Yalın Zirve’’de, Türkiye'deki şirketlere yalınlığa nasıl ulaşılacağını anlatacak. Yalçın İpbüken'le, Yalın Düşünce’yi konuştuk.

İ.D.E.A., neden Yalın Zirve düzenleme ihtiyacı duydu?

- Yalın Düşünce'yi, şirketi kurduğumuz gün programımıza aldık. Geçtiğimiz yıllarda Japon Hükümeti'nin davetiyle Japonya'da bir ay kaldık. Toyota'nın üretim sistemlerini ve Yalın Düşünce uygulamasını inceledik.

Yalın Düşünce nedir?

- Müşterisine ihtiyaç ve beklentilerini karşılayacak şekilde tanımladığı değeri üretip, sunma prensibine dayanan bir yönetim modeli. Bu modelin amacı, maliyetlerin azaltılması, iş sonuçlarında başarı, yetkilendirme ile insan kaynaklarının daha etkin kullanılması, çalışanların memnuniyetinde ve kalite odaklı yaklaşım ile müşteri memnuniyetinde artışın sağlanmasıdır. Bu amaca ulaşmak için öncelikli olarak uygulanması gereken yöntem, ürün-hizmeti üretip sunarken israfların elimine edilerek kaynak yaratılmasıdır. Bunun nasıl yapılacağını ise Yalın Düşünce anlatıyor.

Bu düşünce şirkete ne gibi değişiklikler getiriyor?

- Hiyerarşi ortadan kaldırılıyor. Üretimin parçası olarak görülen insan, artık bir bölümün üretim sürecini bilen hale dönüşüyor. Üretimle ilgili

ama üretimden uzak ofisler, üretim alanlarına geri döndü. Eskiden en ufak bir faaliyet için onay arayanlar, artık işin gerektirdiği kararları alabiliyor. Arçelik'te artık normal çalışma saatleri sonunda beyaz yakalı yönetici bulamıyorsunuz. Artık üretim takımları kendi kendilerini yönetiyor. Eskiden benzeri makineler birbiri ardına dizilirken, şimdi bir üretim prosesisin takip eden makineler yakın konuluyor. Bu yüzden ara stoklar birikmiyor. Bu da ön maliyetleri azaltıyor.

Yalın Düşünce kamuda da uygulanabilir mi?

- Genelde şikâyetçi olunan tüm kamu hizmetleri, eğitim, vergi, sağlık sistemleri gibi sistemler de Yalın Düşünce prensipleriyle yalınlaştırılabilir. Türkiye'de özel sektörün yanısıra Silahlı Kuvvetler ve Maliye de Toplam Kalite'ye ciddi ilgi gösteriyor.

Koç Topluluğu'nda Yalın Düşünce uygulamaları hangi seviyede?

- Değişen pazar koşulları, tüm Türk şirketleri gibi Koç Topluluğu şirketlerini de etkiliyor. Koç 2000 adı ile yürütülmeye başlanan Toplam Kalite çalışmaları bünyesinde, Yalın Düşünce sistemi içinde yer alan teknik ve araçlar da kullanılmaktaydı. Yalınlığı temin edecek, sistemdeki bütün katma değer yaratmayan lüzumsuz faaliyetlerin ortadan kaldırılması için çok ciddi çalışmalar yapıyoruz.

Hangi şirketlerde?

- Arçelik'te, Tofaş'ta, Karsan, Karsan Pazarlama, Otoyol, Otoyol Pazarlama, Mako'da, Trakmak'ta, Aygaz'da, Beko Elektronik'te bu tip çalışmalar var. Koç'un üretim ve satışla ilgili olan bütün unsurlarında yalın düşünceyi hayata geçiren birçok unsur yer alıyor.

Yalın Düşünce'nin Toplam Kalite ile bağı nedir?

- Toplam Kalite'nin çerçevesinde onu destekleyen bir düşünce tarzı. Metoduyla, yaklaşımıyla, sistemleriyle toplam kalite felsefesini hayata geçirmenin temel direklerinden biri.

Türkiye Toplam Kalite'de hangi aşamada?

- Türkiye, konunun yaygınlaşması ve gösterilen ilgi bakımından İngiltere ile başabaş gidiyor. Almanya'dan, Fransa'dan ve diğer Avrupa ülkelerinden daha ileride. Bu, Avrupalı dostlarımızı şaşırtıyor.

Yalınlaşan Arçelik ve Tofaş'ta verimlilik arttı

Yalın Düşünce'nin şirketlere olan katkılarına örnek verebilir misiniz?

- Tofaş'ta yalın üretim sistemine geçiş sonucunda toplam 33 bin metrekarelik kapalı alanda bugüne kadar yüzde 47'lik iyileştirmeyle 15 bin 600 metrekarelik alan kazanıldı. Bu alanlar yeni yatırımlar için kullanıldı. Verimlilik yüzde 20 arttı. Arçelik'te ise 1995 yılı başından 1997 yılı sonuna kadar yapılan çalışmalarda Arçelik'te kişi başına üretim yüzde 60, kişi başına yaratılan katma değer yüzde 44 artış gösterdi. Hurda fire oranı ise yüzde 52 azaldı.

YALÇIN İPBÜKEN

Koç Topluluğu bünyesindeki İnceleme, Danışmanlık, Eğitim, Araştırma Merkezi'nin Genel Müdürü (i.d.e.a.) Yalçın İpbüken, 1940 İstanbul doğumlu. İstanbul Hukuk Fakültesi mezunu olan İpbüken, 1958-64 yılları arasında Çınar Hotel'de çalıştı. 1964-1970 arasında Tumpane Company'de personel şefliği yaptı. 1970'de Tofaş Türk Otomobil Fabrikası'na personel müdürü olarak Koç'a katıldı. 1982-1987 arasında Kofisa Dış Ticaret'te Temsilci, 1987-89 döneminde Koç Holding Otomotiv Grubu Başkan'a Yardımcı olarak görev yaptı. 1989'da Koç Holding Organizasyon, ve Metod İnsan Gücü Kaynakları Yönetimi Koordinatörü oldu. 1997'den bu yana da i.d.e.a'nın Genel Müdürü. İpbüken ayrıca Türkiye Güreş Federasyonu Başkanı, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Genel Sekreter Yardımcısı, Galatasaray Spor Klübü Üyesi.

---