Nurten'in konukları

Nurten ERK

Kapalıçarşı, Şermin Abla'yla dışa açıldı

Şermin Cengiz Çıpa aslında fuar düzenliyor. Ama o fuarda sadece kuyumculuk sektörünü seçmiş. Şermin Hanım'ın ortağıyla birlikte 13 yıldır düzenlediği fuarlar, Kapalıçarşı'yı dış rekabete iyice açtı. Şimdi kuyumculuk sektörü İtalya ile yarışıyor.

Kapalıçarşı için ‘‘kapalı kutu’’ denilirdi eskiden... Çünkü Kapalıçarşı adıyla anılan kuyumculuk sektörü, kolay kolay yabancıları içine kabul etmediği gibi, dış dünyadaki rekabetle de ilgilenmezdi. Ama Şermin Cengiz Çıpa ve İda Gürel adındaki iki kadın, Kapalıçarşı'nın kaderini değiştirdi. Türk kuyumculuk sektörü son 13 yılda büyük bir değişime uğradı. Küçük atölyelerde, yıllarca sadece yatırım amaçlı takı satın alan Türk köylüsüne yönelik üretim yapan Türk kuyumcuları, artık uluslararası kulvarda mücevher sektöründe tek tabanca olan İtalyanlar'la yarışıyor. Artık hedefleri, sektörde dünya birinciliğini yakalamak...

Şermin Hanım ve ortağı İda Hanım, 1985 yılında kurdukları Rotaforte ile bugüne kadar kimsenin el atmadığı kuyumculuk sektörünü ele aldılar. Uluslararası fuarlar yoluyla Türk Kuyumculuğunu geliştirmeyi ve dış rekabete açmayı kendilerine hedef seçtiler. Bugün, Kapalıçarşı esnafının ‘‘kuyumcu abla’’ diye çağırdığı Şermin Hanım'ın portföyünde yüz yüze tanıştığı üç binin üzerinde kuyumcu var. Bilgisayar arşivindeki kuyumcuların isim listesi ise 30 bini aşıyor.

Şermin Hanım, kuyumculuk sektörüne o kadar sahip çıkıyor ki, herkes onu kuyumcu sanıyor. Çünkü Kapalıçarşı esnafı, yıllardır sektörü bir fuar çatısı altında toplayan Çıpa'yı kendilerinden biri olarak görüyor.

Şermin Çıpa ile bu yıl 13'üncüsünü düzenledikleri takı ve mücevher fuarının Türk kuyumculuğunun gelişimine olan katkılarının yanısıra, bugünkü konumunu ve geleceğini konuştuk.

Fuarcılığa nasıl başladınız?

- Üniversite hayatım boyunca konferanslarda tercümanlık ve yabancı konuklara hosteslik yaptım. Organizasyon buradan kanıma girdi. Mezun olduktan sonra fuarcılık şirketlerinde çalıştım. Kendimi hazır hissettiğim anda da 1985'de ortağım İda ile birlikte Rotaforte'yi kurduk.

Neden kuyumculuk sektörünü seçtiniz?

- Bakir bir sektörü ele alıp, onu dünyaya açmak istedik. Fuarcılık, bu işin son noktası.

Düzenlediğiniz fuarlarla sektörde neleri değiştirmeyi başardınız?

- Öncelikle yeni ürünlerin piyasaya sunuluş tarihi değişti. Çünkü kuyumcular üretimlerini, hasat sonrası parasını harcayacak köylüye göre ayarlıyordu. Turizmin canlanmasıyla kuyumcuların alıcı kitlesi değişti. Artık yeni alıcılarınturist olduğuna onları ikna ederek, kuyumcuların sezon açılışını Nisan'a kaydırdık. Bu yüzden sektörün üretim tarzını da değiştirmesi gerekiyordu. Hangi bölgelerde, hangi ülkelerden gelen turistlerin, ne tür takıları aldığını araştırdık ve kuyumcuların üretimlerini buna göre yönlendirdik. Sektörün turistler yoluyla dolaylı ihracatı var. Bir de Türk kuyumculuk sektörünün altyapısını rekabete hazırlamasına imkan tanıdık.

Bunu nasıl gerçekleştirdiniz?

- İlk yıllarda fuarımıza bitmiş takı üreten yabancıları dahil etmedik. Önce, kuyumculuk sektörüne altyapı, teknoloji üreten İsrailli, Alman ve İtalyan firmaları çağırdık. Türk kuyumculuğunu dünyaya açmak istiyorduk. Bu yüzden, rekabete hazır olmayan imalatçılarımızın yanına dünyada çok başarılı İtalyan firmalarını koyduğumuz zaman onların pazarını öldürürdüm. Önce Türk kuyumcularının teknolojilerini yenilemelerine yardımcı olduk.

Fuarınız nasıl büyüdü?

- İlk fuarımızı 38 firmayla, 600 metrekarelik alanda yapmıştık. İstanbul 98, 13. Uluslararası Mücevher, Takı ve Saat Malzemeleri Fuarı 5-8 Mart arasında, 650 firmanın katılımıyla, 20 bin metrekarelik alanda yapılacak. Katılımcıların yüzde 30'u da 15 ülkeden.

Başlangıçta Kapalıçarşı kuyumcuları size nasıl davranıyordu?

- O günlerde, kadını sadece müşteri olarak görüyorlardı. Artık iş arkadaşıyız. Fazlasıyla içine kapalı bir piyasaydı ve dışardan birini aralarına kabul etmeleri çok zordu. Artık onların esnaf ablasıyım. Büyüğü de küçüğü de bana ‘Şermin Abla’ diye sesleniyor. Ofisimin duvarını vurup, 'Bir tavla atmaya gelsene' diyen de var.

Kuyumcular makine üretimine mi kayıyor?

- Türk kuyumcuları artık biliyorlar ki, ya çok büyüyecekler ya da piyasadan silinecekler. Bazılarının fabrika yatırımları, bin kuyumcu işçisini istihdam edecek kapasitede. Artık seri üretimde, İtalya gibi dev firmalarla yarışıyorlar.

Türkiye takı tasarımında hangi düzeyde?

- Fabrikasyon üretimin yanısıra el işçiliği ve özel Anadolu medeniyetlerine dayalı dizaynla üretilen takılar da mevcut. İtalya kuyumculukta en büyük ihracatçı. Dizaynda İtalya ile boy ölçüşebilecek ikinci ülke Türkiye. Yurtdışında bu sektörde en korkulan ülke artık Türkiye. Çünkü İtalya'ya karşı bir de ucuz işcilik avantajımız var. Artık aynı teknolojiyi kullanıyoruz. İhracatta henüz İtalya'nın rakamlarına yaklaşamadık tabii, ama hedefimiz dünya birinciliği.

ŞERMİN CENGİZ ÇIPA

ROTAFORTE A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Şermin Cengiz Çıpa, 1958 Edirne doğumlu. Robert Kolej ve Boğaziçi Üniversitesi İşletme Fakültesi mezunu. 1985 yılında İda Gürel ile birlikte Rotaforte'yi kurdu. Halen, aynı ortağı ile birlikte İstanbul'da Uluslararası Mücevher, Takı, Saat ve Malzemeleri Fuarı'nı düzenliyor. Halen İtalyan, New York, Las Vegas, Los Angeles , İsviçre’deki Basel mücevher fuarlarının Türkiye temsilcisi. Şermin Çıpa, TÜGİAD Denetleme Kurulu Üyesi ve İTO İhtisas Meslek Komitesi Üyesi. Aynı zamanda DYP İstanbul İl Yönetim Kurulu Üyesi olan Çıpa, TEMA Vakfı'nın üyesi, KADER'de de öncü üye olarak görev yapıyor.

Turistlerin kolunda 90 ton altın gidiyor

Sektörün ihracatı ne kadar?

- Turistlerin kolunda yurtdışına giden altın takı miktarının 90 tonun üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Darphane rakamlarına göre yıllık altın ihracatımız ise 96'da 14 tondu. Son on yılda dolaylı ihracat dediğimiz turistlere yapılan altın satışı yüzde 600-700 oranında arttı.

Türkiye'de üretilen takıların en büyük alıcısı kim?

- İhracatın yüzde 40'ı Almanya'ya yapılıyor. Standart ürün dediğimiz makine üretiminde de ABD iyi alıcı olmaya başladı. Özel tasarımlı takılarda ise zengin Avrupa ülkeleri en büyük alıcı. Fabrikasyon altın zincir üretiminde İtalya ve ABD ile ihracat bağlantısı yapan imalatçı kuyumcularımız var. İtalya'ya zincir satmak, tereciye tere satmak demektir.

---