Nurten Erk: Sevda Hanım, deterjan devlerine kafa tutuyor

Nurten ERK

Kimya Mühendisi Sevda Arıkan, uzun yıllar deterjan sektöründe profesyonel çalıştıktan sonra 1982'de emekli oldu. Arıkan, emekliliğinden sonra kurduğu Uzay Kimya ile şimdi Türkiye'de deterjan devleriyle rekabet ediyor. Arıkan, ‘‘Büyük marketlerin raflarını bırakın, Yunanistan'a, Rusya'ya ihracat da yaptık’’ dedi.

UZUN yıllar profesyonel yönetici olarak çalıştıktan sonra emekliliğinde kendi işinin patronu olmaya karar veren kimya mühendisi Sevda Arıkan, bugün deterjan sektöründe uluslararası devlerle yarışıyor. 1982 yılında kurduğu Uzay Kimya Türkiye'de ilk kez bulaşık makinesi için deterjan üretimine soyunan Sevda Hanım, artık sadece dev hipermarket zincirlerinin raflarında yer almakla kalmıyor, Yunanistan'a, Kıbrıs'a ihracat yapıyor.

Uzay Kimya Yönetim Kurulu Başkanı Sevda Arıkan ile profesyonellikten patronluğa geçiş öyküsünün yanısıra deterjan sektöründeki zorlu savaşı nasıl kazandığını konuştuk.

Uzay Kimya nasıl doğdu?

- Kimya Yüksek Üniversitesi'nin ilk mezunlarındanım. Uzun yıllar Evma'da daha sonra Başer Kimya'da çalıştım. Bu firmaların bütün ürünleri A'dan Z'ye benim elimden geçti ve onları kendi çocuklarım olarak hálá raflarda izlerim. Çiti deterjandan Boğaziçi Kolonya'ya kadar bütün ürünler formülünden ambalajına, kalite kontrol sisteminden üretimine kadar hepsi benim sorumluluğum altında gelişti. 1982'de emekli oldum. Birikimlerimi bir şekilde değerlendirmek istedim. Belli bir çevrem vardı. Ben o günkü şartlarda hammadde ve ambalaj malzemelerimi bu krediyle edindim. Ufak makinelerle, çok ufak bir sermaye ile işe başladım.

Neden bulaşık makinesi deterjanıyla yola çıktınız?

- Mevcut ürünlerin satıldığı piyasalara, mevcut ürünleri üreterek, ilave bir marka daha olmak yerine, Türkiye'de ihtiyaç duyulan ve üretilmeyeni üretmek istedim. Türk kadınlarının nelere ihtiyacı var ve neleri dışardan getirtiyorlar? sorusundan hareket ettim. O sırada Türkiye'de bulaşık makinesi deterjanı yoktu. Yurtdışına giden hanımlar birbirine sipariş ediyordu. Önce o ürünü farkettim. Sonra mobilya cilası yoktu. Yurtdışına çıkanlar biliyordu mobilya cilasını. Bu iki ihtiyaç bayağı dikkatimi çekti. Öncelikle bu ürünlerle yola çıktım.

Peki piyasaya çıkan ilk ürünleriniz piyasada nasıl karşılandı?

- Marketlere önce bulaşık makinesi deterjanının nasıl kullanılacağını öğrettik. Bundan sonra ilk markete girdiğimizde ‘‘Giz’’ bulaşık makinesi deterjanı büyük ilgi gördü. Daha sonra Uzay markasıyla mobilya cilası üretimine başladık. Arkasından piyasadan bize istekler gelmeye başladı. Halı şampuanı yok bunu da üretin, şunu da üretin diye talepler birbirini izledi.

Yeni ürün geliştirilmesinde nasıl bir yol izliyorsunuz?

- Biz kuruluşumuzdan bu yana olmayanları üretmekten hareket ediyoruz. Türk kadınına daha nasıl yeni ürünleri verebiliriz diye düşünüyoruz. Birileri pazarı açıp da biz arkasından gitmiyoruz.

Ürün geliştirilmesinde dışardan bir destek alıyor musunuz?

- Tamamen kendi formüllerimizle yaratıyoruz ürünlerimizi. Dışardan literatürü ve rakiplerimizi çok yakından takip ediyoruz. Tüketicilere yüzlerce test gönderip, anketler yaparak ideal formülleri yakaladık.

Şu anda Uzay Kimya'nın pazar payı nasıl?

- Biz zincir mağazalarda bugün yüzde 20 pazar payına sahibiz. Trend zincir mağazalar lehine çalıştığı için önümüzdeki yıllarda bu payı artıracağımıza inanıyoruz.

Başka markalar için de üretim yapıyor musunuz?

- Şu anda 11 çeşit ürünümüz var Giz ve Uzay markasıyla. Bu konuda Migros bizden istekte bulundu. Bulaşık ve çamaşır makinesi deterjanı ve tül beyazlatıcı üretiyoruz Migros için.

İhracatınız var mı?

- Bir dönem Yunanistan'a bulaşık makinesi deterjanı ihrac ettik. Kıbrıs'a bulaşık makinesi deterjanı ihracatımız sürüyor. Krize kadar Rusya'ya da mal gönderiyorduk. Son olarak Mısır'da imza aşamasındayız, bulaşık makinesi deterjanı ihracatına başlıyoruz. Numunelerimiz onaylandı.

SEVDA ARIKAN

Uzay Kimya Yönetim Kurulu Başkanı Sevda Arıkan, 1946 Samsun doğumlu. 1968 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Kimya Yüksek Mühendisliği Fakültesi mezunu. Çalışma hayatına Deva Holding bünyesinde kurulan Ev İhtiyaç Maddeleri Sanayi'de işletme şefi olarak başladı. Burada bir yıl çalıştıktan sonra New York'ta Colombia Üniversitesi'nde Dil Okulu'na devam etti ve çeşitli mesleki araştırmalar yaptı. 1970 yılında Türkiye'ye döndü ve Evma'ya girdi. Burada on yıl boyunca görev yaptı ve teknik müdür oldu. 1980-1982 yılları arasında Başer Kimya'da Genel Müdür Muavini olarak çalıştı. 1982'de emekli oldu ve kendi şirketini kurdu.

Biz üretmeseydik bulaşık deterjanı pahalı olurdu

Sektörünüzde rekabet nasıl?

- Rekabet çok acımasız. Biz agresif bir piyasada kendimiz bir marka olmak için çaba gösterdik. Ama biz yaptığımız anketlerde hem Uzay hem Giz olarak yüzde 50'den fazla tanındığımızı gördük. Biz çok zorlu bir yolu geçtik. Her iki markamızda da birer uluslararası rakibimiz var. Ama biz Türk halkının yaşam tarzına ve ihtiyacına daha uygun ürünleri biliyoruz. Yerli üretici olarak burada avantajlıyız. Ürünlerimiz uluslararası devlerden yüzde 30 daha ucuz. Biz bu açıdan da fiyatları belli bir dengede tuttuğumuza inanıyoruz. Biz üretmeseydik bugün bulaşık makinesi deterjanı çok daha pahalı olurdu. Bunu çok yaşadık. Biz girdiğimiz raflarda yıllardır varız. O raflardaki savaşlarımız devam ediyor. Ama artık marka olarak kabullendiğimiz için savaşı zaferle bitirmiş olarak görebiliyoruz kendimizi. Özellikle kriz dönemlerinde ucuzu ve kaliteyi arayan tüketici bizi belki de ilk kez denedi ve sonra da bizim ürünümüzü kullanmayı sürdürdü. Yerli üreticiler piyasada fiyat dengeleyici rolü üstleniyor ve tüketiciyi koruyor.