Nurten Erk: Handaki laboratuvardan cam oskarına giden yol

Nurten ERK

Cam dünyasının en büyük ödülü ‘‘Phoenix’’i kazanan Şişecam Düzcam Grubu Başkanı Alev Yaraman, ödülünü 22 Ekim'de New York'ta alacak. Yaraman'ı bu ödüle götüren ‘‘cam öyküsü’’, ‘1974’de bir han odasında kurulan araştırma-geliştirme laboratuvarına kadar uzanıyor. Yaraman'ın bu laboratuvarda başlayan, ‘‘camı geliştirme’’ çabaları, onu büyük ödüle taşıdı.

DÜNYA cam sektörünün en büyük prestij ödülü olan Phoenix Ödülü'ne layık görülen ilk Türk ve ilk kadın olan Şişecam'ın Düzcam Grubu Başkanı Alev Yaraman'ı bu noktaya ‘‘cam tutkusu’’ taşıdı. Şişecam'ın teknolojik gelişmesinin ardındaki araştırma-geliştirme faaliyetlerindeki önderlik ve başarılarından dolayı Phoenix Ödülü'ne layık görülen Alev Yaraman, ödülünü 22 Ekim'de New York'ta düzenlenen bir törenle alacak. Yaklaşık 30 yıldır ‘cam’la içiçe yaşayan Şişecam'ın Düzcam Grubu Başkanı Alev Yaraman ile Phoenix Ödülü'nü ve cam sektörünü konuştuk.

Phoenix Ödülü, kimlere veriliyor? Ödül için aday olmak gerekiyor mu?

- Phoenix, ABD'nin başlangıçta ulusal düzeyde vermeye başladığı, ama sonra dünyaya da açtığı bir prestij ödülü. 24 kişilik ödül komitesi, kendi gözlemleri ve birikimleriyle adayları kendisi belirliyor. Dışardan kimse bu ödül için aday gösteremiyor. Geçtiğimiz mart ayında özel bir toplantı yapılmış ve burada benim adım üzerinde karar verilmiş. Cam sanayiine, üretimine, bilim ve teknoljisine, eğitimine veya sanatıyla camın şekillendirilmesinde çalışan ve yaşayan kişilere bu ödül veriliyor. Ben aday gösterildiğimi bile bilmiyordum.

Ödülü kazandığınızı nasıl öğrendiniz?

- Phoenix Ödül Komitesi Başkanı telefonla beni aradı ve 99 yılı ödülünü benim kazandığımı söyledi. Ve ödülü kabul edip etmeyeceğimi sordu. Çok şaşırdım, durakladım. Bunun üzerine bana bu ödülü bilip bilmediğimi sordu. Ben de bildiğimi ama aday bile olmadan nasıl kazandığıma şaşırdığımı anlattım. Hatta önce bir arkadaşım şaka yapıyor zannettim. Daha sonra başkan ödülü kazandığıma dair yazılı metni bir günlüğüne ABD'den gelip bana teslim etti. Arkasından Amerikan basınında çıkacak bültenler için benden sektöre yönelik görüşlerimi aldılar.

Kazandığınızı öğrenince neler hissettiniz?

- Bu ödülün, kişide simgelenmekle beraber, kurum ve ülkem adına çok önem taşıdığını düşünüyorum. Ülkemizin tanıtımı sadece turistik broşürlerle olmaz. Bilimde, teknolojide, sanayide varız diyebilmek önemli.

Peki bu ödüle ulaşmanızda Şişecam'ın rolü ne oldu?

- Dışarda başarılı kişilerin arkasında yüz yıllık birikimler var. Şişecam'da Türkiye'de 1935'de kurulmuş. 1970'li yılların başında biz Ar-Ge demeye başladık. Stajyerlik günlerimdeki en önemli olay camı tanıma fırsatımın olmasıydı. Çok ilginç bir malzeme olduğunu hissettim ve çok sevdim. Şişecam'ın o günkü yönetimi de, bugünkü yönetimi de uzun soluklu bakıyor olaylara. O günkü yöneticiler Ar-Ge'ye önem vermeseydi, biz bu ortamlarda yeşerme fırsatı bulamazdık. Şişecam'ın ilk araştırma laboratuvarını 1974'de bir hanın iki odasında kurduk.

Şişecam, Ar-Ge'ye ne kadarlık bir bütçe ayırıyor?

- Şişecam, Türkiye'de cam sektörünün devi. Teknolojiye hakim, birikimi ve insan kaynağı var. Şişecam, bugün araştırma geliştirmelerine Türkiye'deki en büyük payı ayıran kuruluşlardan. Uluslararası çalışmaların da içinde Şişecam. Şu anda 100 kişilik bir Ar-Ge ekimibiz var.

Cam sektörünün geleceğini nasıl görüyorsunuz?

- Camın en hoş taraflarından biri, katı gibi görünmesine rağmen aslında sıvı olması. Son derece ilginç kimyasal ve fiziksel özelliklere sahip. . Lens yapılıyor, midenin içine giren elyaf oluyor, otomotiv camı oluyor, kaplama malzemesi oluyor. Bugün genel ekonomide bir daralma olsa bile cam çok temel bir madde. Cam sektörü kendi uzun vadeli adımlarını, gelişmesini bütünüyle bu dönemdeki ekonomiye göre endekslemiyor.

ALEV YARAMAN

Şişecam'ın Düzcam Grubu Başkanı Alev Yaraman, 1947 Antakya doğumlu. 1969 yılında ODTÜ Kimya Bölümü'nden mezun oldu. İngiltere Sheffield Üniversitesi'nin Cam Teknolojisi Bölümü'nde ihtisas yaptı. Şişecam'da Araştırma ve Geliştirme Mühendisi olarak göreve başladı. 1971-1976 döneminde Cam Araştırma Merkezi kurulması çalışmalarını yönlendirdi. 1984'de Teknik Genel Müdür Yardımcılığına getirildi. 1991'de Cam Eşyası Grubu'nun Koordinatörlüğü'ne, 1994'de de aynı grubun başkanlığına atandı. 1998'de Şişecam Düzcam Grubu Başkanlığı'na getirildi. Bu birim 1981'de Uluslararası Cam Komisyonu'na kabul edildi. 1992-1997 yıllarında Uluslararası Cam Komisyonu Başkanlığını yürüttü. Halen bu örgütte Yönetim Kurulu Üyesi. Yaraman, İngiltere Cam Teknolojisi Cemiyeti'nin cam teknolojisine katkıda bulunan kişilere verdiği ‘‘Fellow’’ ünvanına sahip ve American Ceramic Society'nin de asil üyesi.

Ödülün sembolü 5 bin yıl yaşayan kuş

PHOENIX Ödülü, 29 yıldır cam sanayiinde prestij ödülü olarak değerlendirilen ve cam sanayiine, bilimine, eğitimine ve sanatına olağanüstü katkıda bulunan kişilere veriliyor. Bugüne kadar 29 kişiye verilen bu ödül, ABD dışında sadece dört kuruluşa verildi.

Phoenix, mitolojiye göre 5 bin yıl yaşayan bir Anka kuşu. Cam dünyasının en büyük prestiji sayılan bu ödüle Phoenix adı verilmesi, camla bu kuşun hayatı arasında bağlantı kurulmasından kaynaklanıyor. 5 bin yıl yaşayan Anka kuşu, mitolojide anlatılanlara göre, ömrünün sonuna geldiğinde yattığı yuvayı bir ateşin üzerine taşıyor. Ömrünün sonuna gelince de o ateşten bir başka kuş doğuyor. Cam da 5 bin yıllık bir madde ve ölümsüzlüğün sembolü. Camın ateşle de bağlantısı var. Cam da mitolojik Anka kuşu gibi yeniden doğuyor, tekrar üretilebiliyor.