Nurten Erk: Erzurum çarşı pazar

Nurten ERK

TARİHİ Taşhan Çarşısı'nda onlarca kuyumcu. Rezervleri artık tükenmeye yüz tutmuş Erzurum'un ünlü Oltu Taşı, gümüşle, altınla birleşmiş. El işçiliğinin nadide eserleri karşınızda.

Turizm Bakanlığı'nın düzenlediği El Sanatları Festivali’nde Doğu'daki 14 ilin el sanatları örnekleri sergilendi. Ürünler şahaneydi. Hele hele sergilendikleri alan muhteşemdi. Çifte Minareli Medrese yani. Bir Ulu Camii, bir Yakutiye Medresesi, Erzurum Kalesi, Rüstem Paşa Bedesteni, Üç Kümbetler, Erzurum Evleri'ni mutlaka görmelisiniz. Palandöken Dağı dolayısıyla kış turizmi bakımından dışarıda biraz tanınan bir ilimiz Erzurum. Kış, dağ, kültür, inanç, sağlık turizmi potansiyelininin iyi değerlendirilmesi gerekiyor.

Şimdi madalyonun öbür yüzüne bakalım. Sevgili Yavuz Bingöl'ün çok güzel yorumladığı Erzurum türküsü ‘‘Dağlı Gelin’’ bilinen adıyla ‘‘Sarı Gelin’’ Erzurum çarşı pazar diye başlar. İşte bu çarşıda, pazarda hareket, mutluluk yok. Halk fakir. Daha da acısı nüfusun yüzde 44'ü açlık sınırında. 300 bin nüfuslu şehirde el tutulur bir sanayii yatırımı yok. Aşkale Çimento Fabrikası'nın dışında. İşsizlik had safhada. Kişi başına düşen gelire baktığınızda 1443 dolar. Ama nüfusun yüzde 80'inin ki ise sadece ve sadece 625 dolar.

Aklıma Koç Holding Tüketim Grubu Başkanı Cengiz Solakoğlu'nun geçenlerde İstanbul Ticaret Odası'nda yaptığı konuşma geldi. Erzurumlu olan Solakoğlu, Erzurum'la ilgili çarpıcı rakamlar veriyordu. Bu ilin GSYİH'daki payı 1979 da binde 9.8'den 1997'de binde 6'ya düşmüş. Buna karşılık Türkiye'nin GSYİH'sı 1987-1997 tarihleri arasında yüzde 50.7 oranında artmış. Yani Erzurum ilindeki artış oranı sadece yüzde 4.3. Kişi başına düşen GSYİH sıralamasında bu ilimiz sürekli geriliyor. 24'cülükten 69'uncu sıraya inmiş durumda. Kamu yatırımlarında da keza öyle.

Resim acı. doğu, sürekli kan kaybediyor, yoksullaşıyor. Yetkililere bir ses de bizden. Eğer duyarlarsa...

Ölmeye geldi mi varız işe geldi mi yokuz

ÇİFTE Minareli Medrese'nin tam karşısındaki dar sokağa giriyoruz. Halı, kilim satılan birkaç dükkán var. Yol kaleye çıkıyor. Sokaktaki Ateşpalas Çayevi'nde Erzurum'un o güzel suyundan içiyoruz. Çay da içiyoruz tabii, tam demini almamış, ama olsun. Birkaç yaşlı amca var. İşçi emeklisi Mehmet Yavuz Bey, gazeteci olduğumu öğrenince ‘‘Bu enflasyon düşecek mi ’’ diye başlıyor sormaya. Başka işçi emeklisi İbrahim Koçak, çayevinin işletmecisi Recep Kurtcan da sohbete katılıyor. Mehmet Amca ile diyaloğumuz şöyle gelişiyor:

- Kızım enflasyonun düşeceğine inanıyor musun?

- İnanmak istiyorum. Zaman alacak. Peki siz inanıyor musunuz?

- Geçinemiyoruz ki inanalım. Bak çayı bile veresiye içiyoruz. Piyasa ateş pahası. Bir kilo çilek 1 milyon, kayısı 800 bin lira. Geçen sene aldığımız bu sene iki katı fiyata. Normal geçinemiyoruz. Onun için de enflasyon düşüyor diyenlere inanmıyorum.

- Neden bizde enflasyon düşürülemiyor sizce?

- Başıboşluk var. Yöneticiler hatalı. Hepsi seçilene kadar. Sonra bizi gören duyan olmuyor.

- Bu hükümetten umutlu musunuz?

- Bunlardan da umudum yok. Ortam hayat şartları belli. Kendilerine 4.5 milyar lira maaş bağlıyorlar bizi ise enflasyona. Hep şunu gördük. Cepheye ölmeye geldi mi biz varız, işe geldi mi yokuz! Seçilene kadar sonra bizi gören duyan olmuyor. Hep böyle oluyor, bütün hayatım böyle geçti...

-Peki nasıl siyasetçi ve hükümet istiyorsunuz?

- En başta doğruluk. Siyasette dürüstlük çok önemli olmalı. Bize yalan söylemesinler, gerçekleri konuşsunlar, kandırmasınlar! Çocuklarımıza iş versinler.

Hangi firmalar ilgi duyuyor?

PALANDÖKEN'de

Palan Otel'deki resepsiyon öncesinde kısa bir toplantı oluyor. Turizm Bakanı Erkan Mumcu, Müsteşar Nevzat Saygılıoğlu (Erzurumlu), Vali Osman Derya Kadıoğlu, işadamları As-Ka Yönetim Kurulu Başkanı Metin Kaya, Murat Dedeman, Limak İnşaat Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Sezai Bacaksız, Yenigün İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Mithat Yenigün ile Çarmıklı Grubu'nun temsilcisi var. Toplantıdan, Dağ'daki otellere altyapı katkısı için Turizm Bakanlığı'nın da 350 milyar lira destek vermesi kararlaştırılıyor.

Bu arada Limak firması ne planlıyor diye merak etmiştim. Dağ'daki Konaklı bölgesinde bir tatil kenti (5000 yataklı) kurulacakmış. Ceylan Holding, As-Ka, Çarmıklı, parsel almış bile. Limak da alacakmış. Her biri otel yapacakmış. Bu tatil kentinin çok amaçlı sosyal üniteleri, bu firmalarca ortak yapılıp ayrı bir şirket kurulup işletilecekmiş. İlk kez denenecek bu yöntemle maliyet yüzde 30 azalacakmış.

O gece Erzurumlu ünlü sanatçı, saz virtiözü Arif Sağ konser verdi. Sağ, Bakan Mumcu'ya da ‘‘Yav gardaş seninle işimiz var, neredesin, hele dinle’’ diyerek dilinin altındaki baklayı çıkardı. Erzurum'un MHP'li genç Belediye Başkanı Mahmut Uykusuz'un dileğini iletti. ‘‘Erzurum'un en iyi yeri Yoncalık'ta 4.5 dönümlük bir arsa var. Bedava veriyoruz. Buraya 3 sene içinde bir kültür merkezi yapabilirsiniz.’’

Mumcu sponsor bulacağı, Bakanlık kaynaklarından yardım edeceği sözünü verdi. Bu öğrenci şehrinin gerçekten kültür merkezine gereksinimi var. Umarız işadamlarının da söz veren politikacıların da hassasiyetleri gelip geçici olmaz.