Nurten Erk: Arianespace: Türkiye ile 20 yıl daha çalışmak isteriz

Nurten ERK

Türkiye'nin iki uydusunu fırlatan, üçüncüsünü de temmuzda fırlatmaya hazırlanan Arianespace'in Yönetim Kurulu Başkanı Jean-Marie Lutton, ‘‘Türkiye ile 20 yıldır işbirliğimiz var. Bir 20 yıl daha işbirliğimizin devamını isteriz. Uydu fırlatmada bir numarayız’’ dedi.

TÜRKİYE'nin iki uydusunu fırlatan, üçüncüsüne hazırlanan uydu fırlatma şirketi Arianespace Başkanı Jean-Marie Lutton, ‘‘95'ten bu yana başarısız uydu fırlatmamız olmadı. Uydu fırlatmada bir numarayız. Türkiye ile işbirliğimizin 20 yıl daha devam etmesini arzuluyoruz’’ dedi

Uzay sanayisinde Avrupa'nın önde gelen 36 şirketi, 13 banka ve Fransız Uzay Araştırma Ajansı CNES tarafından 20 yıl önce kurulan Arianespace Yönetim Kurulu Başkanı Lutton, şu anda uzayda bulunan 173 sivil uydunun 104'ünü kendilerinin uzaya fırlattığını söyledi. Dünya uydu pazarının yüzde 60'ını ellerinde tuttuklarını belirten Jean-Marie Lutton ile uydu fırlatma sektöründe başarının sırlarını ve temmuz ayında uzaya fırlatmaya hazırlandıkları üçüncü Türk uydusu Eurasiasat projesini konuştuk.

Arianespace'nin uydu sektöründeki yeri nedir?

- Şu anda uzayda 173 sivil uydu var, bunların 104'ü Arianespace tarafından uzaya fırlatıldı. Bu da bizim konumumuzu gösteriyor. Tabii bunlar sadece sivil uydular. Özellikle ABD'de çok fazla ordu uydusu var, Avrupa'da hiç yok gibi. Arianespace'ın, bütün kontratları kazanmak için gösterdiği çabayı bu rakamlarla görebiliyoruz. Şu anda uydu pazarının yüzde 60'ı bizim elimizde. Buna ordu uyduları dahil değil, buna rağmen pazarın yüzde 60'ına sahibiz.

Uydu fırlatma teknolojisinde ABD'den üstünlüğünüz veya eksik noktalarınız var mı?

- Ekonomik nedenlerden dolayı daha güçlü bir fırlatıcıya ihtiyaç duyuyorduk. Arianespace 5'i yeni yarattık. Bu rakiplerimizde henüz yok. Arianespace 5'in uydu fırlatma kapasitesi 6 ile 12 ton arasında. Arianespace 4 ise sadece 4.8 tona kadar uydu fırlatabiliyordu. Arianespace 4 de çok iyi bir fırlatıcıydı. Bizde bir dünya rekoru var. 1995 yılından bugüne kadar hiç aralıksız 52 uydu fırlattık ve bunlarda hiç başarısızlık yaşamadık. Arianespace'ın teknolojik üstünlüğü de elde ettiği başarıyla ölçülebiliyor.

Türkiye'nin bu yaz fırlatılacak Eurasiasat-1 uydusunda başarısızlık ihtimali nedir?

- Türkiye'nin başarısızlıkla sonuçlanan Türksat 1B uydusu ilk olarak Ocak 1994'te fırlatıldı, ikinci fırlatma Ağustos 1994'de oldu. Türksat 1C'de Temmuz 1996'da fırlatıldı. İkisi de şu anda faaliyette. Uydu pazarı o kadar açık bir pazar ki ayakta durmak için büyük bir şeffaflık gerekiyor. Her yeni uydu fırlatmadan önce ve sonra bütün işlemleri müşteriyle açık açık konuşuruz. Bu her zaman başarıyla sonuçlanmayabilir, ama başarısızlığımızı da rahat rahat konuşabiliyoruz. Ama Türksat 1B'deki ilk fırlatmadan sonra 95'ten bu yana tam 52 uyduyu başarıyla fırlattık. Bunda da başarılı olacağımızı düşünüyorum.

Başarılı bir uydu fırlatılmasında neler önemlidir?

- Teknolojinin her aşamasını çok iyi biliyoruz, ama uydu fırlatmasında en önemli olay doğru bir uygulama. Uyduyu doğru pozisyonda ve doğru hızla fırlatmak önemli. Fırlatmalar zor iştir. Fırlatma sırasında bazı parçaların düşmesi gerekiyor. Bunun için de dünyada Fransız Guyana'sında Kuru'dan daha elverişli bir yer yok. Böylece uydu fırlatılması esnasında ilk tabakalar Atlantik'e düşüyor. Uydu fırlatma konusunda ABD'de iki, Rusya, Hindistan, Çin, Japonya'da birer şirket var. Ama hiçbiri bizim başarımıza sahip değil.

Uydu fırlatmada teknoloji ve beklentiler nereye gidiyor?

- Burada artık iki nokta önemli. Fırlatmanın yüzde yüz başarılı olmasını sağlamak, ikincisi de fırlatmanın masraflarının en aza indirmek. Elbette müşterinin beklediği hizmeti elde etmesi de çok önemli. Biz Arianespace olarak mali açıdan da müşterilerimize yardımcı oluyoruz. Fırlatmada sonra bunları geri alıyoruz. Müşterilerimize sigorta hizmeti de veriyoruz. Herhangi bir başarısızlık olduğunda zararı geri alabiliyorlar. 52 başarılı fırlatmadan sonra Arianespace olarak sigorta risk primimiz de önemli ölçüde düştü.

Eurasiasat 1 programına da böyle bir katkınız oldu mu?

- Alcatel ve Türk Telekom'un ortak kurduğu Eurasiasat 1 programına da mali açıdan katkıda bulunduk. Arianespace, uzun dönemli bir ilişki çerçevesinde bu programa katkıda bulunmaktan gurur duyuyor. 2000 yılının yaz aylarında bu son derece gelişmiş uydunun Kuru'dan fırlatılması, proje için yıllarca harcanan yoğun çabaların doruk noktasını simgeleyecektir. Son 20 yıldır Türkiye ile işbirliği yapmış olan Arianespace olarak, bu birlikteliğin en az 20 yıl daha devam edeceğini umuyoruz.

Arianespace'in 2000 hedefleri neler?

- 1999'da 10 uydu fırlattık. 2000 yılı sonuna kadar da biri Türk uydusu olmak üzere 13-14 uydu fırlatacağız.

JEAN-MARIE LUTTON

Arianespace Yönetim Kurulu Başkanı Jean-Marie Lutton, 1942 Fransa doğumlu. 1961 yılında Politeknik Okulu'ndan mezun olduktan sonra 1964'de Bilimsel Araştırmalar Ulusal Merkezi CNRS'in Aeronomi Bölümü'ne girdi. 1971'de CNRS Araştırma Sorumluluğu görevine getirildi. 1974'te çalışmaya başladığı Ulusal Uzay Araştırmaları Merkezi'nde (CNES) Araştırma Programları Bölümü Şefi, 1975'te de Planlama ve Arama Bölümü Şefi, 1978'de Programlar Müdürü oldu. 1984'de CNES Genel Müdür Yardımcılığı'na atandı. 1987'de Aerospatiale şirketine katıldı, Stratejik Uzay Sistemleri Bölümü'nde Uzay Programları Müdürlüğü'nde görev aldı. 1989'da CNES Genel Müdürlüğü'ne, 1990'da Avrupa Uzay Ajansı Genel Müdürlüğü'ne atandı. Temmuz 1997'den bu yana Arianespace'ın Yönetim Kurulu Başkanlığı'nı yürütüyor. Fransız Legion d'Honneur ve Milli Liyakat nişanlarına sahip olan Lutton, IAA (Internation Astronautics Academy) ve 1985'te kendisini Uzay Seyir Ödülü'ne layık gören AAAF'nin (Association Aeronauitque ve Astronautique de France) üyesi.