Müteahhitlerin gözü 20 milyar dolarlık Afganistan pazarında

Özdemir, Türk müteahhitlik firmalarının yurtdışındaki ihalelerde, özellikle de Afganistan pazarındaki yatırımlarda söz sahibi olabileceğine dikkat çekti.

TÜRKİYE Müteahhitler Birliği ve Uluslararası Müteahhitler Birliği'nin başkanlık koltuğuna geçtiğimiz günlerde oturan Nihat Özdemir, 2001 yılında dibe vuran Türk inşaat sektörünün 2002'de birçok fırsatı yakalayabileceğini söylüyor. Özdemir, Türk müteahhitlik firmalarının yurtdışındaki ihalelerde, özellikle de Afganistan pazarındaki yatırımlarda söz sahibi olabileceğine dikkat çekiyor. Önümüzdeki 5 yıllık dönemde Afganistan'da 15-20 milyar dolarlık yeni yatırımın zorunlu olduğuna dikkat çeken Nihat Özdemir, bu fırsatın kaçırılmaması gerektiğini vurguluyor.

Özdemir, 25 yıl önce kurulan ve bugüne kadar 1 milyar dolarlık inşaat projesine imza atan, halen devam eden 1 milyar dolarlık işi bulunan Limak'ın da kurucu ortağı ve Yönetim Kurulu Başkanı... Nihat Özdemir'le, Türk inşaat sektörünün krizden nasıl etkilendiğini ve 2002'de yakalayabileceği fırsatların yanısıra, Limak'ın yeni projelerini de konuştuk.

İnşaat sektörü 2001'i nasıl geçirdi?

- Türk inşaat sektörü 2001'de dibe vurdu. 2001 yılında birçok projeye gerekli kredileri bulamadık, bulsak da çok yüksek maliyetli bulduk. Getirmemiz mümkün değildi. Bir yandan da Türkiye'de inşaat sektörünün konsolide bütçeden aldığı rakam giderek azaldı. Türkiye'de inşaat yatırımlarının yüzde 40'ı devlet, yüzde 60'ı özel sektör tarafından yapılıyor. 1990'larda Türkiye konsolide bütçesinden yatırımlara ayrılan pay yüzde 14-15'ken, 2001'de yüzde 4'e düştü. 2002'de ise yüzde 3.5'larda. Artık inşaat sektörü durma noktasına geldi. Türkiye bugün proje mezarlığı haline döndü.

Türkiye proje mezarlığından nasıl kurtulacak?

- Artık Türkiye'nin proje mezarlığına döndüğünün siyasiler de farkında. 2001 yılı başından itibaren yeni ihaleye çıkmamaya başladılar. Eldeki proje stoğunu eritmeye çalışıyorlar. Doğru da yapıyorlar. 2001 yılı başından itibaren artık Türkiye, bütçesinde gerekli tedbirleri koyarak finansmanı olmayan yatırımlara başlamıyor. 2001 yılına kadar finansmanı olmadığı halde, sadece başlasın diye başlatılan birçok proje oldu. Bu çok yanlıştı. Türkiye'de bugün bunun da sıkıntısını yaşıyoruz. Siyasilerimiz bunu gördüler. 2002'de de Devlet Planlama Teşkilatı'nın öngörmediği hiçbir yatırıma başlanamayacak.

Türk müteahhitlerinin uluslararası iş imkanları ne durumda?

- Dünyanın birçok ülkesinde Türk firmaları için cazip imkanlar var. İrlanda 10 yılda 50 milyar dolarlık altyapı yatırımı planlıyor. Polonya, Macaristan, Bulgaristan ve Romanya'nın AB'ye bizden önce üye olma şansı var. Buralardaki ihalelerde de Türk inşaat firmaları etkili. Afrika'da da Libya eski kötü günlerini bıraktı. Nijerya ve Cezayir de petrol gelirlerinin artmasından dolayı büyük yatırımlara gidiyor. Konut, yol, enerji santralleri, boyu hatları gibi birçok proje var. Fas'ta iş alan firmalarımız var. Bu bölgede de iddialı olacağımız bir çok projeye el atacağız. Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Suriye, Ürdün'den de umutluyum. İran ekonomisi de düzeliyor. İranlı firmalarla konsorsiyumlar kurularak Türk Cumhuriyetleri'ndeki birçok projeye onlarla katılabiliriz. Böylece rakip olmak yerine onlarla birlikte o pazarlara girebiliriz. Rusya'da zaten Türk inşaat firmaları çok iyi durumda. Hindistan ve Pakistan'da birçok proje var. Afganistan bölgedeki en önemli pazar.

Afganistan'da ne kadarlık yatırıma ihtiyaç var?

- Afganistan'ın tüm altyapısı şu anda elden çıkmış ve her tarafı mayınlanmış durumda. Karayolları, köprüleri, havayolları, enerji santralleri kullanılamaz halde. İçme suyu, sulama kanalı, otel yatırımlarının kısa sürede bu yatırımların yapılması lazım. Ayrıca Afganistan'dan kaçanlar da durumun düzelmesiyle birlikte ülkelerine dönmeye başlıyor. Bu insanlara da konut gerekiyor. Afganistan çok cazip bir ülke. Afganistan için Dünya Bankası ve Asya Kalkınma Bankası tarafından bir yatırım havuzu meydana getirildi. 5 yıl içinde 15 ile 20 milyar dolarlık yatırım yapılması planlanıyor.

Afganistan'da Türk firmalarının şansı nedir?

- Türk firmalarının Afganistan'dan büyük pay alıcağına inanıyorum. Örneğin sadece mayınların temizlenmesi için 650 milyon dolarlık bir iş olduğu söyleniyor. Bir Türk firması İçtaş, Kuveyt'te bir yabancı ortakla birlikte mayın temizleme ihalesini başarıyla tamamladı. Aynı firmamız Afganistan projesiyle de ilgileniyor. Bu konuda Amerika, Almanya ve Rus firmaları çok iddialı. Türk firmaları bu ülkelerin firmalarıyla konsorsiyum kurarak Afganistan'daki mayın temizleme işine de talip. Ancak iki önemli sıkıntımız var. Afganistan için bir havuz oluşturuldu. Bu havuza Japonya 500 milyon dolarla, İngiltere ve Amerika 300 milyon dolarla, Türkiye 500 bin dolarla katıldı. Bu rakam çok küçük. Çünkü ülkelerin bu havuza katıldıkları pay oranında kendi ülkelerindeki müteahhitlere iş verilecek. Bosna Hersek'te, Kosova'da, Yugoslavya'da böyle oldu, pazara hiç giremedik. Afganistan'da da böyle olmasından korkuyoruz. Bu yüzden hükümetten havuza yaptığı katkıyı artırmasını istedik. İkinci sıkıntı ise teminat mektupları... Bu, bütün ülkelerde Türk müteahhitlik firmalarının sorunu. Bankalarımız kriz nedeniyle çok sıkıntılı günler geçirdi. Bu yüzden ya teminat mektubu veremiyorlar, ya da verdikleri mektup birçok ülkede kabul edilmiyor. Bu mektuplara Eximbank tarafından kontür bir garanti verilmesini istiyoruz.


1 milyar dolarlık projeye imza attı


Limak bugüne kadar inşaat sektöründe neler yaptı?

- İnşaatta 150 milyon dolar cirosu olan ve Türkiye'nin büyük altyapı ve anahtar teslim projelerini yapan bir firmayız. Bugüne kadar, baraj, sulama tesisleri, yollar, boru hatları, arıtma tesisleri, anahtar teslim fabrika olarak toplam 1 milyar dolarlık projeye imza attık. Elimizde şu anda 1 milyar doları aşkın proje daha var.

Başka hangi sektörlerde faaliyetleriniz var?

- Antalya'da iki büyük otelimiz var. Nisan'da Belek'te 750 yataklı yeni bir otel açacağız. Bu da 20 milyon dolarlık bir yatırım. Böylece yatak kapasitemiz 3 bin 250'ye ulaşacak. Kasım'da Belek'te yeni bir otelin projesine başlayacağız. Beş yıl içinde 5 bin yatağa ulaşmayı hedefliyoruz. Enerji santralı işlerimiz de var. Halen 120 milyon kilovatsaat enerji üreten projelerimiz var. 2001 yılında Siirt'in Kurtalan ilçesindeki Kurtalan Çimento'yu satın aldık. Yıllık üretim kapasitesi 600 bin ton ve Kuzey Irak'a ihracatı olan bir fabrika. Çimentoyu sevdik ve çimento da büyümeyi planlıyoruz. Kurtalan Çimento'nun bize maliyeti şu anda 40 milyon doları geçti. Güneydoğu'daki ilk yatırımız.

Doğu veya Güneydoğu'da başka yatırımınız olacak mı?

- Doğu ve Güneydoğu'da ikinci bir çimento fabrikasının bizim için iyi olacağına inanıyoruz. Alçı da olabilir. Çünkü bölgede çok zengin alçı yatakları var.

Başka bir sektöre girmeyi düşünüyor musunuz?

- Gıda sektörüne girmek istiyoruz. Adana'da çok büyük arazilerimiz var. Hormonsuz sebze-meyve yetiştirip, üretimin en az yüzde 60'ını Avrupa'ya ihraç etmek istiyoruz. İlk hedefimiz ihracaat. Fizibilite çalışmalarımız sürüyor. Tahmin ediyorum haziran ayında bu yatırıma başlarız. 10 milyon dolarlık yatırımla başlayıp, etap etap 20 milyon dolara çıkacağız.

Mütehhitlerin iki birliği var, ama başkanı aynı. Neden?

- Türkiye Müteahhitler Birliği, müteahhitlik sektörünün TÜSİAD'ı. Uluslararası Müteahhitler Birliği de bu birliğin içinden doğmuş. Her iki birliği birleştirme imkanlarını araştırıyoruz. En kısa sürede bu iki birliği tek çatı altında birleştirmek istiyoruz. Çünkü çok seslilik ve çok başlılığın sektöre zarar vereceğine inanıyoruz.


NİHAT ÖZDEMİR


Türkiye Müteahhitler Birliği ve Uluslararası Müteahhitler Birliği Başkanı Nihat Özdemir, 1950 Diyarbakır doğumlu. 1971 yılında Ankara Devlet Mühendislik Mimarlık Fakültesi Makine Mühendisliği bölümünden mezun oldu. Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Bölümü'nde master yaptıktan sonra Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi'nde öğretim görevlisi olarak çalıştı. 1976 yılında Sezai Bacaksız ile ortak Limak'ı kurdu. Halen, Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret'in ortağı ve Yönetim Kurulu Başkanı olan Nihat Özdemir, Fenerbahçe Spor Kulübü As Başkanı.