Krizin verdiği ders 5 üniversiteye bedel

DÜNYADA deri sektöründe çıkan krizlerin ardından Türkiye'deki finansal krize yakalanan Türk dericiler, silkinerek kendine geliyor. 1990'larda Rusya pazarına kilitlenip kalan Türk deri sektörü, artık Avrupa ve Amerika pazarında söz sahibi olmayı hedefliyor. Uzun süredir krizleri sessiz sedasız atlatmaya çalışan Derimod, önümüzdeki aylardan itibaren iç pazarın yanısıra dış pazarlarda da atağa kalkmaya hazırlanıyor.

‘‘Bir kriz 5 üniversiteye bedel’’ diyen Derimod'un Yönetim Kurulu Başkanı Ümit Zaim, ‘‘Firmamı ve markamı ayakta tutabilmek için tüm şahsi mal varlıklarımı satıp şirkete yatırdım. Bunu yapamayan firmalar bugün hayatta değil’’ diyor. Kriz süresince Derimod markasına sahip çıkarak reklamları kesmediklerini ve bu yüzden önemli satış kaybına da uğramadıklarını söyleyen Zaim'le deri sektörünün yaşadıklarının yanısıra Derimod'un geleceğe dönük planlarını konuştuk.

- Dünyada ve Türkiye'de yaşanan krizler sektörünüzü nasıl etkiledi?

- Deri sektörü olarak iki kriz yaşadık. 5 yıl önceki Rusya krizi. Bu kriz başka sektörleri etkilemedi. Dünyadaki deri piyasası çok etkilendi biz de çok etkilendik, stoklarımızın değeri beşte bire düştü. İkinci kriz ise Türkiye'nin yaşadığı finansal kriz oldu. Türkiye'de şirketler uzun yıllar finansal sistemin bozukluğu yüzünden üretim kárlılığının çok üstünde, faaliyet dışı kárlarla işlerini yürüttü. Bu kriz yukardaki köpüğü götürdü. Üretim karşılığı kár yapabilen şirketler ayakta kalabildi. Her kriz 5 üniversiteye bedel. İktisat Fakültesi'ni bitirdim ama biz meğer üniversitede pek bir şey öğrenmemişiz. Bu krizlerin ders olarak üniversitelerde okutulması lazım. Krizlerden öğrendiklerimiz de var.

- Derimod krizde hayatta kalabilmek için neler yaptı?

- Krizde önemli şahsi varlıklarımızı firmaya soktuk. Birçok gayrimenkul sattık. Elimizde ne varsa tek tek şirkete enjekte ettik. Bankalara gidip borçlarımızı erteleyelim, uzun vadeye yayalım deme yolunu seçmedik. Çünkü o zaman dolar faizi yüzde 20, Türk Lirası faizi yüzde 150 idi. Üretim yaparak bu faizleri ödeme imkanı yoktu. Bunu yapamayan firmalar bugün hayatta değil. Derimod markamıza sahip çıktık. Kriz zamanında reklamlarımızı da kesmediğimiz için önemli satış kayıplarına uğramadık.

- Yeni bir kriz bekliyor musunuz, böyle bir duruma hazırlıklı mısınız?

- Bir kaleci gibi her an parmaklarımızın üzerinde, yeni bir kriz çıkabilir gibi tetikte bekliyoruz. Türkiye akut dönemi atlattı. Şu anda nekahat döneminde. Siyasi açıdan gereksiz çelişkiler çıkarılmadıkça, Türk ekonomisi tahminlerden çok kısa zamanda düze çıkacaktır. Enflasyon düşüyor, faizler düşüyor, kurlar da çıkma trendine girdi. Ama bu bizi rehavete götürmemeli, Türkiye 2-3 yıl daha bu şekilde gidebilmeli. Ben işadamı olarak Türkiye'de her an bir siyasal kriz çıkacakmış gibi tetikte bekliyorum ama inşallah olmaz. Biz damdan düşen insanlarız, her zaman bizim için kriz tehlikesi var.

- Dericilerin gelecekteki hedef pazarları nereleri olmalı?

- 80'li yıllarda bu sektör Avrupa ve Amerika'yı fethetmişti, Rusya pazarı yoktu. 90'lı yıllarda ise Rusya pazarına doğru bir gidiş oldu. Çok soğuk bir ülke olan Rusya'da deri doğal giysi. Avrupa'da ise deri modaya dönük bir giysi. Sektörün büyük bölümü kárlılık daha fazla olduğu için Rusya pazarına döndü. Bu arada da 80'li yıllarda fethettiğimiz Avrupa ve Amerika pazarı elimizden kaçtı, boş bıraktık. 2000'li yıllar yeniden Avrupa ve Amerika'yı fethetme zamanı.

- Sektörünün ihracat potansiyeli ne kadar?

- Deride 4 milyar dolarlık bir potansiyel dövize dönüyor. 1 milyar doları ihracattan geliyor. 1 milyar dolarlık ceketi Türkiye'ye gelen turistlerin aldığı tahmin ediliyor. Deride 2 milyar dolarlık da bavul ticareti var. Deri, Türkiye'nin 7'inci büyük sektörü.


Döviz yüzünden ağlayan arkadaşlarımı anlamıyorum


Döviz kurundaki gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?

- Kurun 1 milyon 600 bin lira olması makul görünüyor. Ama bundan dolayı ağlayan çoğunluğu tekstilci arkadaşlarımı anlamakta güçlük çekiyorum. Bugün dalgalı kur sistemi var. Su zamanla yolunu bulur. Bir tarafta enflasyonun ve

faizin düşmesini isteyeceksiniz, öbür tarafta kur 1 milyon 650 bin lira olsun isteyeceksiniz. Birkaç aya kadar kurun normal seviyeye geleceğine inanıyorum. İki yıl önce kur 700 bin liradan 1 milyon 500 bin liraya çıktığında hiç bir ihracatçı 'Ya ayıp oluyor, kur artışının bir kısmını devlete geri verelim' demedi.


Kapalıçarşı'da mağaza açacak


Yurtdışında mağaza açmayı düşünüyor musunuz?

- 16 mağazımız var, 5 yılda 30 mağazaya çıkıp, Anadolu'ya açıldıktan sonra rahatlıkla Almanya, Yunanistan ve İsrail'de 4-5 mağaza açabilirim.

- Anadolu'ya açılırken nerelerde mağaza açacaksınız?

- İzmir, Trabzon, Denizli, Gaziantep, Diyarbakır'a girmek istiyoruz. Derimod'un bir normal mağazaları var, bir de gelir seviyesi biraz daha düşük kesime dönük, daha hesaplı koleksiyonlarımızın satıldığı 'Depo' mağazalarımız da var. Bir de Kapalıçarşı'da mağaza açmayı planlıyoruz. Çünkü Türkiye'de turistler en çok Kapalıçarşı'ya geliyor. Ama burada birkaç firma dışında, satılan ceketler Türk deri imajını yansıtmıyor.


Derimod dört ülkede marka reklamı yapacak


- Türk derisinin dünyadaki imajı nasıl?

- Türk derisinin imajını yerleştirmek için sektör olarak reklam vermemiz lazım. Bunun için biraz devletten de yardım isteyeceğiz. Önce Türk derisi imajını yayacağız, ardından sektör içinde şirket bazında markaları yaratacağız. Derimod olarak bu yıl Yunanistan, İsrail, Rusya ve Almanya'da markamızın algılanması için bir reklam kampanyasına gidiyoruz. Mağazalarımızdan alışveriş yapan turistlerin çoğunluğu bu ülkelerden. İlk etapta 150 bin dolarlık bir bütçe ayırdık. Bu ülkelerde markamızı oturttuktan sonra kendi mağazamızı açacağız.

- Bu yılı nasıl geçiriyorsunuz, 2004 hedefleriniz neler?

- Derimod'un cirosunun bu yıl 25 trilyon liraya ulaşacağını düşünüyoruz. Derimod'un ithalat ihracat firması Consept'in cirosunu ise 7 milyon dolar tahmin ediyoruz. 2004'de bu rakamları yüzde 30 artırmayı hedefliyoruz.


ÜMİT ZAİM


Derimod Yönetim Kurulu Başkanı Ümit Zaim, 1944 Tarsus doğumlu. İstanbul Erkek Lisesi'nden sonra, 1969 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'ni bitirdi. Daha sonra bir büyük deri firmasının alt kademelerinde işe başladı ve 5 yıl sonra yönetici pozisyonuna geldi. 1974 yılında ise iki makineyle Derimod'u kurdu.