Eğitime bir fabrika parası harcadım

Üniversite kurmayı düşünmediğini söyleyen Kocabıyık, ‘Bina yapmakla üniversite olmaz’ diyerek sistemi eleştirdi.

BORUSAN Holding’in Kurucu Başkanı, duayen sanayici Asım Kocabıyık, 2001 yılında holding Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı oğlu Ahmet Kocabıyık’a bıraktı. Asım Kocabıyık, 4 bin çalışan ve yaklaşık 2 milyar dolar cirolu gruptaki sorumluluklarını devrettikten sonra eğitim, kültür ve sanat faaliyetlerine odaklandı. 1992’de eşi ve çocuklarıyla birlikte kurduğu Asım Kocabıyık Kültür ve Eğitim Vakfı’ndaki çalışmalarını 2001’den sonra daha fazla ağırlık vermeye başladı. Eğitime olan desteği 1970’lere dayanan Kocabıyık, bugüne kadar eğitime yaptığı katkı miktarının 30 milyon doları bulduğunu tahmin ediyor. Kocabıyık, ‘Eğitime bir fabrika daha kuracak kadar katkı sağladık. Ama yatırımlarımıza da devam ettik. Bütçemizi ona göre ayarladık. Bu bir gönül işi’ diyor. Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği’nin de (TÜSİAD) kurucuları arasında yer alan Borusan Holding Kurucu Başkanı Asım Kocabıyık ile eğitim ve iş dünyası odaklı bir sohbet yaptık.

Eğitime yatırım yapmaya ne zaman ve neden başladınız?

- Eğitimin kalkınma ve demokrasinin yerleşmesi için birinci şart olduğuna inanıyorum. Bu düşünceyle eğitime destek vermeye 1970’lerde başladık. 1976’da Gemlik’te fabrika kurduk. Orada bir ilkokul yaptık. 8 yıllık ilköğretim mecburi olunca tekrar okula destek verdik. Sonra şirketlerimiz kendi bölgelerinde okul yaptırmaya öncelik verdi. İzmit’te 8 ilkokul yaptırdık. 1990’larda Afyon’da bir anaokulu yaptırdık. Daha sonra İstanbul Beylikdüzü’nde bir Anadolu Meslek Lisesi ile Avcılar’da bir ilköğretim okulu yaptırdık.

Asım Kocabıyık Kültür ve Eğitim Vakfı’nı kurduktan sonra neler yaptınız?

- Vakfı, 1992’de, eşim ve üç çocuğumla birlikte eğitime, öğretim ve kültür konusunda daha sistemli faaliyette bulunmak üzere kurdum. Vakıf kurulduğu günden beri her yıl, maddi ihtiyacı olan başarılı öğrencilere burs veriyor. 1999 depreminden sonra Kocaeli Üniversitesi’ne gidip rektöre neye ihtiyaçları olduğunu sordum. Kendilerinin isteği üzerine Sümerbank’ın eski tesislerinin bulunduğu Hereke’de meslek yüksek okulu ve iki öğrenci yurdu yaptık. İstanbul İl Eğitim Müdürlüğü de Avcılar’da bir öğretmenevi ihtiyacı olduğunu söyledi. Avcılar’da Asım ve Nurhan Kocabıyık Öğretmenevi’ni inşa ettik ve 24 Kasım’da açtık.

Vakfın devam eden yeni projesi var mı?

- Gemlik’ten Bursa’ya giderken suni ipek fabrikası vardı. Suni ipek üretimi ekonomik olmaktan çıkınca binayı ve arsayı Uludağ Üniversitesi’ne tahsis etmişler. Üniversite bize başvurdu, biz de burada Meslek Yüksek Okulu inşa ediyoruz. Temmuz 2006’da teslim edeceğiz. Bir de İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nin kütüphanesini restore ediyoruz.

Bugün büyük holdinglerin bir çoğunun kurduğu vakıf üniversiteleri var. Siz de bir üniversite kurmayı düşünüyor musunuz?

- Hayır, düşünmedim, bundan sonra da düşünmüyorum. Bina yapmakla üniversite olmaz, hocalarıyla üniversite olur. Bunu temin etmek şahısların yapacağı iş değildir. Üniversite işini ciddi tuttuğunuz takdirde özel vakfıların yapabileceği bir iş değil. Ancak Koç ve Sabancı, üniversite için gerektiğinde 150-200 milyon dolar tahsis edebiliyorlar. Onlar gibi olabilmek lazım. Üniversite kurmaktan çok orada ders verecek eğitim görevlisi yetiştirmek önemli. Ve bunlara da 5-6 bin dolar maaş vermek gerekir.

Bugüne kadar eğitime ne kadarlık katkı sağladınız?

- Tahmin ediyorum bugüne kadar eğitime yaptığımız katkı miktarı 30 milyon doları bulmuştur. Bir fabrika bedeli kadar eğitime harcadık. Ama hiçbir zaman ‘Niye biz bu parayla niye fabrika kurmadık’ demedik, bu paraları bütçemizde her zaman ayırdık.

21 şirketle 2 milyar dolar ciro

BORUSAN Grubu çelik, distribütörlük, lojistik ve teknoloji ana iş kollarında 21 şirketle faaliyet gösteriyor. 2004 yılını 1.6 milyar dolar ciro ile tamamlayan grubun 2005 yılı konsolide ciro hedefi 2 milyar dolar.

IMF’yi teminat olarak görüyorum

Ekonominin seyrini nasıl görüyorsunuz?

- Ekonomi şimdilik iyi gidiyor. IMF’nin kontrolü üç yıl daha devam edecek. Türkiye üç yıl daha kontrol altında. Ekonomi bürokrasisi de zaten IMF’den farklı düşünmüyor. Ama ben yine de IMF’yi teminat olarak görüyorum.

Özelleştirmede geciktik çok para kaybettik

Özelleştirmelerin gerçekleştirilmesine ne diyorsunuz?

- Özelleştirmelerin yapılmasını her zaman gerekli gördüm. Yapılanları da yapılacakları da gerekli görüyorum. Özelleştirmede çok geciktik, çok para kaybettik.

Yabancı sermayede kısa  sürede artış beklemiyorum

Yabancı sermayenin gelişi konusunda ümitli misiniz?

- Önümüzdeki 1-2 yıl daha yabancı sermayede değişiklik olacağına inanmıyorum. 5-10 yıllık dönemde bu durumun ciddi olarak değişmesini beklemiyorum. Benim beklediğim ölçüde yani yılda 10-15 milyar dolar yabancı sermaye girişi ancak 5-10 yıl sonra olacaktır diye düşünüyorum.

80 yaşında üniversitede ders veren ne kadar verimli olabilir

ASIM Kocabıyık, Türkiye’deki özel üniversiteleri yorumlarken, şu ilginç saptamayı yaptı: ‘Özel üniversitelerde 80 yaşındaki arkadaşım ders veriyor. Benim arkadaşım bu saatten sonra ne yenilikleri takip edebilir ne de verimli olabilir.’

Eğitimde doğru yatırım için  Milli Eğitim’e bir sorun

İş dünyası eğitime yeterince destek oluyor mu?

- Bu iş gönül işidir. Heves etmekle olur. Memlekete borcunuzu ödemeye niyetliyseniz olur. İş aleminde herkese bir görev düşüyor, ancak ne yazık ki katılım çok geniş değil. Son iki, üç yıldır çeşitli kesimler tarafından yapılan kampanyalar çok başarılı oluyor. Ciddi paralar toplanıyor. Okullar yapılıyor, bina yapıldıktan sonra da Milli Eğitim Bakanlığı öğretmenleri buluyor. Eğitim için bir şeyler yapmak isteyen önce Milli Eğitim Bakanlığı’na sormanız gerekiyor ki doğru bir yerde, doğru bir katkıda bulunun.

Mecburen öğretmen olandan hayır gelmez

Daha başka yapmak istediğiniz şeyler var mı?

- Herşeyin başı öğretmenlerimiz. Onların eğitim ve yaşam düzeyinin daha da artırılması gerektiğine inanıyorum. Sadece okul yaptırmakla yetinmemek lazım. Aslolan eğitim, tüm okullarımızdaki öğretmenlerimizin bilgi ve görgüsünü de artırmak lazım. Benim zamanımda her üç kişiden biri ‘öğretmen olacağım’ derdi. Artık gençler mecburen öğretmen oluyor. Mecburen öğretmen olandan öğrenciye ne hayır gelir.

ASIM KOCABIYIK

BORUSAN Holding Kurucu Başkanı Asım Kocabıyık, 1924 yılında Afyon’un Tazlar Köyü’nde doğdu. İstanbul Erkek Lisesi’nden sonra İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nden 1947 yılında mezun oldu. 20 yaşında üniversite öğrencisiyken babası Ahmet Kocabıyık’ın kurduğu İstikbal Ticaret’te kurucu ortak ve Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev aldı. Babasının rahatsızlanması üzerine, 1948’de şirketle daha yoğun olarak ilgilenmeye başladı. 1952’de babasının vefatı üzerine işleri devraldı.