Yeşilay Genel Başkanı ebeveynleri uyardı: ‘Dijital bakıcı’lar bağımlılık yapıyor

BİR kafede ya da lokantada otururken sık sık karşılaştığımız manzaradır; daha yaşını bile doldurmamış bir bebek huzursuzlandığında önüne hemen bir tablet ya da cep telefonu konur. Bebek ekrandaki içerikle oyalanırken anne baba da rahat rahat çayını kahvesini içer ya da yemeğini yer. Oysa “teknoloji bağımlılığı” sağlıklı aile içi iletişimin önündeki en büyük engel olarak tanımlanıyor. Küçük yaştan itibaren, tablet ve telefonla oyalanan çocukların gelişimi bu tutumdan olumsuz etkileniyor. Yeşilay Genel Başkanı Doç. Dr. Mehmet Dinç, aynı zamanda klinik psikolog olarak internet bağımlılığı üzerinde çalışıyor. Ülkemizde internet kullanımına başlama yaşının ortalama dokuzlara kadar düştüğüne dikkat çeken Dinç’le teknoloji bağımlılığını konuştuk:

İNTERNET OYALAMA ARACI OLMAMALI

“İnternet bağımlılığı ya da daha genel bir ifadeyle teknoloji bağımlılığı, bugün sağlıklı aile içi iletişiminin önündeki en büyük engel. Evlatlarımız çok erken yaştan itibaren internete, telefona ve tablete maruz kalıyor. Örneğin anne babalar arasında en yaygın davranış, teknolojik aletleri çocuğu oyalamanın bir aracı olarak görmek. Çocukların ekran karşısında geçirdiği süreyi ve içerikleri kontrol etmek, onların sağlıklı bir duygusal ve sosyal gelişim süreci yaşamaları için gereklidir. Ancak birçok ebeveyn, yoğun iş temposu ya da günlük hayatın getirdiği zorluklar nedeniyle teknolojiyi bir ‘bebek bakıcısı’ gibi kullanma eğiliminde. Çocuğun dikkatini dağıtmak ya da onu sakinleştirmek için ona tablet veya telefon vermek, kısa vadede rahatlık sağlasa da uzun vadede hiç şüphesiz olumsuz sonuçlar doğuruyor. Bugün elimizdeki verilere göre ülkemizde internet kullanımına başlama yaşı ortalama 9.94, sorunlu internet kullanımına başlama yaşı da ortalama 13.81.

OYUNLAR EKRAN BAŞINDA TUTUYOR

Kullanıcılarını ‘bağımlı’ yapacak algoritmalarla çalışan oyunlar, dijital platformlar ve sosyal medya, bundan kâr elde ettikleri için çocuklarımızı ve gençlerimizi manipüle etmeyi ve onlara ekran başında daha fazla zaman harcatmayı amaçlıyor. Sonuç olarak teknoloji, biz farkında bile olmadan bizi yönetir hale geliyor. Bunun ardında çok büyük tehlikeler yatıyor. Teknolojiyi aşırı kullanmak, beynimizin kısa vadeli ödüllere daha fazla odaklanmasına neden oluyor. Bu ise derin düşünme ve yaratıcı problem çözme becerilerimizi baltalıyor.”

YEŞİLAY TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞIYLA MÜCADELE EDİYOR

Ülkemizin dört bir yanındaki 107 adet Yeşilay Danışmanlık Merkezimizde bugüne kadar internet bağımlılığı alanında 16 bin 546 bireysel görüşme, 11 bin 489 ise aile görüşmesi gerçekleştirdik. Bizim en kıymetli önceliğimiz önleme çalışmaları. İstiyoruz ki önleme çalışmalarımız başarıya ulaşsın, önlemenin yeterli olmadığı yerde ise müdahale edelim. Böylece hiçbir yavrumuz ve gencimiz teknolojinin esiri olmasın. Türkiye Bağımlılıkla Mücadele (TBM) Eğitim Programı, Okulda Bağımlılığa Müdahale (OBM) ve Yeşilay Yaşam Becerileri Eğitim (YYBE) Programı gibi bilimsel temelli projelerimizle her yıl 10 milyonu aşkın gence ve 3 milyonun üzerinde yetişkine ulaşıyoruz. Yeşilay Danışmanlık Merkezleri’nde (YEDAM) ise teknolojiyi ölçüsüz kullanan, bağımlılık sorunuyla karşı karşıya kalan herkese ücretsiz psikoterapi hizmeti sunuyoruz.

ÇOCUKLARI EKRANDAN KORUMANIN YOLLARI

- Yeşilay Genel Başkanı Doç. Dr. Mehmet Dinç, çocukları ve gençleri ekrandan uzak tutmak için ebeveynlere şu tavsiyelerde bulundu:

1) Ekran süresini sınırlayın, çocuklara dengeli bir günlük rutin oluşturun.

2) Teknoloji kullanımına alternatif aile içi aktiviteler ve sosyal etkileşimler bulun.

3)  Çocukların internette ne tür içeriklerle karşılaştığını takip edin, onlara dijital okuryazarlık kazandırın.

4) Kendi ekran alışkanlıklarınızla çocuklara örnek olun.

Eğitici uygulamalar, belgeseller veya yararlı bilgi sağlayan içeriklerle teknoloji kullanımını sınırlı ama faydalı bir hale getirin.

5) Çocukların interneti güvenli ve faydalı bir şekilde kullanabilmeleri için filtreleme ve ebeveyn denetim programları kullanın.

6) Ne zaman başlayıp ne zaman bitireceğiniz konusunda açık bir saat ve süre kararlaştırın. Özellikle yatmadan önce ekran kullanımını sınırlayın.

7) Çocukların yalnız başına uzun süre teknolojiye maruz kalmamaları için bilgisayar ve oyun konsollarını, oturma odası gibi ortak alanlarda kullanmalarını sağlayın.

8) Bir günde ortalama iki saati geçmeyin.

9) İnterneti kullanmaya başlamadan önce oyunun başında on dakika bekleyin.

10) Bilgisayar, telefon ya da tableti, bitmesi gereken saatte otomatik kapanmaya programlayın.

11) Hiç cihaz kullanmadığınız bazı günler olsun.

12) Çocuklarınıza teknoloji kullanımında örnek olun. Aile içi iletişimde telefon veya tablet kullanımını minimumda tutarak model oluşturun.

13) Aile zamanları, yemek saatleri gibi anlarda ekran kullanılmaması konusunda net kurallar koyun. Ayrıca yatak odalarında ekranlı cihazların kullanılmamasını sağlayın.

14) Çocuklara internetin güvenli kullanımı ve olası tehlikeleri hakkında bilgi verin. Sosyal medyada nasıl davranmaları gerektiğini öğretin.

15) Çocukların teknoloji kullanımına bağımlı hale gelip gelmediğini gözlemleyin. Sosyal ilişkilerden kopma, uyku düzeninde bozulma gibi belirtileri izleyin. Çocukların açık havada vakit geçirmesini teşvik edin. Yürüyüş, bisiklet veya sokakta oynama gibi aktiviteler, teknoloji kullanımını dengelemeye yardımcı olur.