10 adımda okula alışma rehberi

Tüm sınıflar 11 Eylül’de eğitime başlayacak. Ancak okulöncesi öğrencilerle, bu yıl okul ve liseye ilk defa adım atacak olanlar 4 Eylül Pazartesi günü öğretmenleri ve arkadaşlarıyla buluşacak. Okul döneminin bu yeni başlangıcında öğrencilerin yeni öğretmenleri ve yeni arkadaşları olacak. Okulöncesine gidenler okulla, bir üst kademeye başlayanlar yeni derslerle tanışacaklar. Çocukların yaşamındaki bu değişimler onların stresli günler geçirmesine yol açabilir. Bu durum her yaş grubu için geçerli olsa da okul stresinin nedenleri ve tetikleyicileri farklılık gösterecektir. Ancak her yaş dönemi için okul stresiyle baş etmenin yolları var.

YEPYENİ HEYECANLAR

ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aslı Bugay Sökmez, okul stresini arttıran bazı temel nedenleri şöyle sıralıyor: “Yeni bir sınıf veya yeni okula başlama, yeterli arkadaşa sahip olmama, eski arkadaşlarla aynı sınıfta olmama, belirli bir alanda arkadaşlara ayak uyduramama ve dışlanma, geçen yıllardan akılda kalan kişilerarası çatışmalar ve akran baskısı hatta zorbalığı, akademik başarısızlık, kaygı yaratan öğretmen ve yönetici tutumları, anne-babanın baskıcı, kontrolcü ve kaygılı olması.” Doç. Dr. Sökmez, her türlü yeni başlangıcın stres içerebileceğini belirterek, stresi normal düzeye indirmek için ebeveynlere önerilerini 10 madde halinde sıralıyor:

1. UYKU DÜZENİNİ OLUŞTURUN: Okula birkaç gün kala çocuğunuzun uyku düzenini oluşturun. Son gün erken yatıp erken uyanmak hayal olur. Bugünden itibaren erken yatırıp pazar sabahı erken uyanmasını sağlayın. Okul zamanı uykusunu yeteri kadar alamayan her çocuk sinirli ve uyumsuz olur.

2. ORGANİZE OLUN: Düzenli bir başlangıç yapın. Daha düzenli ve organize olan öğrenciler okulda daha başarılı olma ve daha az stres yaşama eğilimindedir. Bu nedenle çocuğunuzun işini, ödevlerini ve materyallerini düzenli tutacağı ve ihtiyaç duyduğu şeylere her zaman sahip olacağı bir sistem oluşturmasına yardımcı olun.

3. KORKULARINI KONUŞUN: Korku ve kaygılarını konuşun. Bu yıl nelerin olmasından korkuyor? Stresini arttıran felaket senaryosu ne? Çocuğunuzun korkularına kulak verin ve bunları azaltmak için ona nasıl yardımcı olabileceğiniz hakkında konuşun.

4. OLUMLU DENEYİMLERİ ANLATIN: Daha önceki başarıları ve olumlu deneyimlerini hatırlatın. Liseye başlayacak çocuğunuza ilkokula başlarken de stresli günler yaşadığını ama nasıl da başardığını hatırlatın.

5. SAKİN YAKLAŞIN: Sakinliğiniz ve okula olan olumlu tutumunuzla rol model olun. Tıpkı grip gibi duyguların da bulaşıcı olduğunun bilincinde olarak çocuğunuza okulla ilgili olumlu duygu ve tutumlarınızı bulaştırın.

6. SEVDİĞİ KIRTASİYE MALZEMELERİNİ ALIN: Okul alışverişini eğlenceli sosyal bir etkinlik gibi yaşamasına fırsat verin. Sevdiği bazı kırtasiye malzemeleri için olabildiğince ekstra bütçe oluşturun.

7. ÖĞRETMENLERİYLE ÖNCEDEN TANIŞIN: Öğretmenler ve velilerle tanışın ve iyi ilişkiler kurmaya çalışın.

8. DERS DIŞI ETKİNLERE KATILIMINI SAĞLAYIN: Okul dışı etkinliklere zaman ayırın. Ders dışı bir etkinliğe kaydolmak veya egzersiz için zaman ayırmak, çocuğunuzun stresle başa çıkmasına, ona bir mola verme ve herhangi bir hayal kırıklığını giderme şansı tanır.

9. BAŞARISIZLIK KORKUSUNU YENMESİNİ SAĞLAYIN: Olumsuz düşüncelerini beslemesini engelleyin. “Yalnız kalacağım”, “Başarısız olacağım”, “Dışlanacağım” gibi olumsuz düşüncelerin çocuğun stres düzeyi üzerinde büyük etkisi olabilir. Bu düşünceler kökleşmişse mutlaka profesyonel destek alın.

10. GERÇEKÇİ HEDEFLER KOYUN: Gerçekçi beklentilerde bulunun. Çok yüksek beklentiler stresi arttırır. Bu nedenle bir dersten 100 almayı hedeflemek yerine, çocuğunuzun önceki karnesinden daha yüksek bir not almasına yönelik bir hedef belirlemesine yardımcı olun.

DOĞRU EBEVEYN OLMAK

Ebeveynlik türleri çocuğun okul stresini nasıl yaşayacağını belirliyor. Doç. Dr. Aslı Bugay Sökmez, yanlış ebeveyn tutumlarını ve olması gerekeni şöyle sıralıyor:

* NARSİST EBEVEYN: Çocuğundan kusursuzu ya da kendisini utandıracak bir şey yapmamasını talep eder. Çocuğun okulda yaşadığı sorunlar onları utandırır ve öfkelendirir. Empati kurmakta güçlük yaşadıkları için uyum sorunlarında çocuklarının yanında olup duygusal ihtiyaçlarını karşılamak yerine onları küçümser ve yargılarlar.

* OTORİTER EBEVEYN: Otoriter ebeveyn kural odaklı, kısıtlayıcı cezalandırıcıdır. Onlar da çocuklarından çok şey beklerler. İtaat odaklı bir eğitim verdikleri için çocukları okula ve kurallara hızlı uyum sağlamış gibi görünür. Ancak uzun dönemde bu çocuklar sessizlikleri ile öğretmenin gözünden kaçabilir. Bu çocuklar uyum sorunlarını genelde sözle ifade edemez, mide bulanması, baş ağrısı gibi tepkiler verirler.

* İZİN VERİCİ EBEVEYN: Zor geldiği için “Hayır” diyemeyen bu ebeveynlerin çocukları yeni okul ve sınıf kuralları karşısında en çok zorlanan öğrenciler olacaktır.

* BAĞIMLI EBEVEYN: Sadece alkol ya da uyuşturucu değil, kumar, alışveriş, internet ya da porno bağımlısı olan ailelerin çocukları da çoğunlukla telefon, tablet, laptop ve playstation bağımlısı olabilir. Bu tür çocuklar okula uyumda ciddi sorunlar yaşayabilir. Bu çocuklarda dikkat dağınıklığı ve derse odaklanma sorunları görülebilir.

* SAĞLIKLI EBEVEYN: Sağlıklı ebeveynin çocukları ile arasında güvenli bağ vardır. Bu aileler yaz tatilini güzel geçirdikleri ve ilişkilerini daha da keyifli yaşadıkları için okula başlama süreci bir burukluk yaşamalarına neden olabilir. Ama yine de sağlıklı ebeveynlerin çocukları kısa sürede okula uyum sağlar.