Vatandaşın devlet katkısındaki birikimi neden eriyor?

Zararım 345 TL. Firmayı aradım devlet katkısı fonunu değiştiremiyoruz dediler. Buna bir çözüm lütfen.” Hadi, bir tane daha paylaşayım: “Son bir yılda şirketlerin devlet katkısı fonları yüzde 2 ila yüzde 6 arasında zarar etti. Bu konuyu ele almak ister misiniz?” Okuyuculardan gelen böyle onlarca şikayet var. Özetle, BES katılımcıları, ‘devlet katkısındaki birikimlerimiz eriyor’ diye feryat ediyor.

DEVLET KARAR VERİYOR

Öncelikle şunu belirteyim, devlet katkısının nerelerde ve nasıl değerlendirileceğinin sınırları Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yasayla belirlenmiştir. BES katılımcıları, kendi birikimlerini kendi seçtikleri fonlarda değerlendirebilir, hatta senede 6 kere bu fonlarını değiştirebilir de ama devletin yatırdığı yüzde 25’lik katkının hangi yatırım araçlarında değerlendirileceğine sadece devlet karar verir. Buna göre de devlet katkısı fonlarının asgari yüzde 75’i Hazine tarafından ihraç edilen TL cinsinden borçlanma araçlarında, gelir ortaklığı senetlerinde ve kira sertifikalarında değerlendirilebiliyor... Azami yüzde 25’i de TL cinsinden mevduatta, katılma hesabında, borsada işlem görmesi kaydıyla bankalar tarafından çıkarılan borçlanma araçlarında ve BİST 100 endeksindeki veya BİST katılım endeksindeki hisse senetlerinde değerlendirilebiliyor. Okuyucumun belirttiği gibi, emeklilik şirketine telefon açıp, ‘kardeşim benim devlet katkısındaki birikimim eriyor şu fonu değiştirin’ deseniz de şirketin yapabileceği bir şey yok, sizin de yapacağınız bir şey yok.

YÜZDE 13’LÜK KAYIP VAR

Gelelim, devlet katkısı fonlarının getirilerinin düşüklüğüne. Doğrudur, bu yılın başından itibaren devlet katkısı fonlarında getiriden söz edilemez; hatta bırakın getiriyi, yüzde 13’e yakın değer kaybı var. Daha açık bir anlatımla, devlet katkısındaki birikimler bu yılın başından itibaren yüzde 13 eridi. Peki, neden böyle? En basit haliyle anlatayım. Aslında en basit hali özetle şu: Faizlerin yüksek olduğu dönemde, devlet katkısının getirisi düşer. Eminim, bu satırları okuyunca, ‘daha iyi ya faizler yüksek, getirinin de yüksek olması lazım’ diyeceksiniz. Öyle değil işte. Katkı fonları yapısı itibariyle tahvil içerikli fonlar ve bunların getirisinde ana rolü de devlet iç borçlanma senetleri oynuyor. Bunların da faizle aralarında ters bir ilişki var. Faizlerin yüksek seyrettiği dönemlerde borçlanma senetlerinin getirileri düşüyor, faizlerin düştüğü dönemde getiri artıyor. Bu sene başından itibaren de faizler yüksek seyrettiğinden devlet katkısının getirisi de düşük oldu.

KATILIMCILARA ÖNERİM

İşin teknik ve finansal anlatımı böyle ama ben size şunu söyleyeyim. Dikkat edin, baştan beri sürekli olarak, ‘sene başından itibaren’ diyorum. Evet, bu sene devlet katkısının getirisi yüzde 13 düşük oldu, okuyucunun tabiri ile yüzde 13 zarar ettirdi; ama 2017 senesinde devlet katkısının getirisi yüzde 10,5 oldu, yine okuyucunun söylemi ile yüzde 10,5 kazandırdı. Bir bilgi daha vereyim, yüzde 25’lik devlet katkısının başladığı 2013 yılından 2017’nin sonuna kadarki beş yılda devlet katkısı fonlarının getirisi yüzde 35’in üzerinde oldu. Beş yıldır BES’te olan bir kişinin sadece devlet katkısındaki getirisi yüzde 35’in üzerinde.

Diyeceğim o ki, altı aylık, bir yıllık getiriye bakıp da hemen tepki göstermeyin; uzun vadeli düşünün. Kaldı ki, devlet bu katkıları sizin adınıza yapıyor ama bu birikim sizin değil. İstediğiniz zaman ayrıldığınızda kendi birikiminizi alabilirsiniz ama iş devlet katkısına gelince şartları var. Üç yıl sonra çıkarsanız devlet katkısındaki birikiminizin yüzde 15’ini, 6 yıl sonra yüzde 35’ini, 10 yıl sonra yüzde 60’ını alabiliyorsunuz. Tamamını haketmeniz için de şartları yerine getirip, emekli olmanız gerekiyor.