Vatandaşın 2 bin lirası bir yılda nasıl 3 bin 181 lira oldu?

2019 sonu itibariyle, gönüllü BES’teki toplam katılımcı sayısı 6.8 milyonun biraz üzerinde. Devlet katkısı da dahil BES’teki toplam fon büyüklüğü ise 120 milyar liraya yakın. Bir de çalışanların, işverenleri tarafından sisteme dahil edildikleri otomatik BES var. Burada da 5.3 milyon kişi bulunuyor ve otomatik BES’teki toplam fon büyüklüğü de 8.2 milyar liraya yakın. Özetlersek, bugün kabaca, 12.1 milyon kişi BES aracılığı ile birikim yapıp, tasarruf ediyor.

6.8 MİLYON KİŞİNİN BİRİKİMİ ARTTI

Gelelim, gönüllü BES’teki 6.8 milyon kişiyi yakından ilgilendiren emeklilik fonlarının 2019 getirilerine. Geçen sene emeklilik fonları ortalama yüzde 27.24 getiri sağladı. Bunun üzerine yüzde 25 devlet katkısını da eklersek, BES’teki kişilerin tasarrufları kaba bir hesapla, yüzde 52.24 arttı demektir. Basit bir örnekle anlatayım. Bir kişinin 2019’un başında 2 bin lira yatırarak, BES’e girdiğini varsayalım. Yüzde 25 devlet katkısı olduğundan, 500 lira katkı ile 2 bin lira kafadan oldu 2.500 lira. Fonların ortalama yüzde 27.24 getirisi de eklendiğinde –ki, 2.500 liranın yüzde 27.24’ü 681 lira ediyor- sene başında tasarruf olarak sisteme yatırılan 2 bin lira, sene sonunda 3 bin 181 bir lira oldu. Bu işin faizli tarafı; bir de faizsiz emeklilik fonları var. Onların da geçen yıl ortalama getirisi yüzde 29.73 oldu. Aynı hesaptan gidersek; sene başında faizsiz fonları tercih eden bir kişinin 2 bin lirası sene sonunda 3.243 lirayı geçti. Bir de BES’in dışındaki yatırım araçlarına bakalım. Örneğin, mevduat faizi. 2019’da mevduat faizinin ortalama getirisi, yüzde 19.45 olmuş. 2019’un başında 2 bin lirayı BES yerine faize yatıran bir kişi, sene sonunda 2.389 lira getiri sağlamış. BES’teki devlet katkısının bile altında, yani. Bitmedi; hani şu herkesin dilinden düşürmediği ABD doları var ya, onun 2019 getirisi ortalama yüzde 12.48 olmuş. Geçen senenin başında BES’e girmek yerine 2 bin lirası ile dolar alan bir kişinin, sene sonunda parası sadece 2.250 lira olmuş. Yine BES’teki yüzde 25’lik devlet katkısının çok altında.

FAİZ VE DOLARI GERİDE BIRAKTI

Şimdi diyeceksiniz ki, ‘enflasyonu hiç mi hesaba katmıyorsun?’. Katalım. Geçen yıl enflasyon yüzde 11.84 oldu. Buna göre, mevduat faizi enflasyonun 7.61, dolar ise sadece 0.64 üzerinde getiri sağlamış. BES fonları ise enflasyonun 15.4 puan üzerinde kazandırmış. Yine birileri diyecek ki, ‘benim birikimlerimi değerlendirdiğim fonlar senin söylediğin gibi getirmedi’. Ona da bakalım. Yüzde 27.24’lük getiri, BES ortalaması. Mesela 2019’da birikimlerini altının da içinde olduğu kıymetli maden fonlarında değerlendiren yüzde 31.54 getiri sağladı. Hisse senedinde değerlendirenler ise yüzde 37.67 getiri elde etti. Dikkatinizi çekerim, hisse senedini seçenlerin getirisinin üzerine yüzde 25 devlet katkısını da koyun yüzde 62’nin üzerinde bir getiriden bahsediyoruz. Peki, hiç mi düşük getirili fon yok? Var, yüzde 20.29 ile özel sektör borçlanma araçları ki, zaten sistemdeki katılımcıların sadece 54 bini bu fona tercih etmiş.

Son olarak şunu da belirteyim, yıllardır sistemdeki tüm katılımcıların en çok şikayet ettiği konu, devletin yaptığı yüzde 25’lik katkının değerlendirildiği fonların getirisinin çok düşük olduğu yönündedir. İşte, 2019’da, devlet katkısının değerlendirdiği fonlar yüzde 33.46’lık bir getiri ile adete rekor kırdı. Özetle, ister enflasyonla mukayese edip bakın, isterseniz de fonları kategorize edip bakın; nereden bakarsanız bakın, 2019’da BES fonları, 6.8 milyon kişin birikimlerini ciddi katladı.