Ucuz borçlanma için son günler

YILIN son günleri yaklaşıyor. Şu sıralar sosyal güvenlik açısından bazı imkanların kullanılması gereken günler. Bunların başında da geriye dönük ya da geçmişe dönük sigorta borçlanması geliyor. Hizmet borçlanması da denilen bu hak sayesinde kişiler, sigortalı olmadıkları yıllar için para ödeyerek, sigortalı sayılıyorlar. Örnek vermek gerekirse, doğum ve askerlik borçlanmasındaki gibi kişiler, geriye dönük, belli tarihler için prim ödeyerek, emeklilikte gün kazanmış oluyor. Elbette isteyen herkes istediği gibi borçlanma yapamıyor. Yani, hiç çalışmamış kişilerin, ‘geriye dönük tüm primimi ödeyeyim, emekliliğe hak kazanayım’ diye bir şey söz konusu değil. Kimlerin, hangi dönemlerde, nasıl hizmet borçlanması yapacağı kanunda açıkça yazıyor.

DOĞUM, ASKERLİK BORÇLANMASI

Mesela doğum borçlanması için kamu ve özel sektörde ya da bağımsız (Bağ-Kur’lu) çalışan kadınlar, doğum izni nedeniyle çalışmadığı 2 yıl için hizmet borçlanması yapabilir. Bir çalışan en fazla 3 defa, yani 6 yıla tekabül eden süre için, borçlanma hakkından yararlanabilir. Tabi, çalışanların doğumdan önce çalışmaya başlamış olması ve doğum sonrası da adına prim ödenmemesi gerekiyor. Bu da, 2 doğum yapan bir çalışanın bin 440 gün, 3 doğum yapanın 2 bin 160 gün borçlanması; böylece emekliliği için bu kadar prim günü kazanması anlamına geliyor. Hizmet borçlanmasında en çok merak edilen konulardan olan askerlik borçlanmasını da örnek vereyim. Er ya da erbaş olarak askerlik yapanlar askerlik süresi için, yedek subay olarak askerlik yapanlar da yedek subay okulunda geçirdikleri süre için borçlanabilirler. Hazır yeri gelmişken belirteyim, askerlik borçlanmasının iki avantajı var. Birincisi, askere gitmeden önce çalışıyorsanız, askerlik süresini borçlandığınızda askerlik süresini sigortalılık süresine sayarsınız. Eğer askere gitmeden önce çalışmıyorsanız, askerlik sonrası ilk defa sigortalı olmuşsanız, borçlanmanız halinde sigorta başlangıç tarihinizi önceye çekmiş olursunuz.

Gelelim, yılın şu son günlerinde hizmet borçlanması için yapmanız gerekenlere. Şu sıralar borçlanırsanız daha az para ödersiniz; yok, gelecek seneye bırakırsanız daha pahalı borçlanırsınız. Çünkü borçlanma tutarı asgari ücrete bağlı. Asgari ücret de 2017’nin başında artacağından, borçlanma tutarı da artacak. Bir örnekle anlatayım. Kişi; asgari ücretin yüzde 32’si olan en düşük günlük kazanç ile yine asgari ücretin en yüksek tutarının –ki, bu da asgari ücretin 6,5 katı- yüzde 32’si olan günlük kazanç arasında dilediği tutardan borçlanma yapabilir. 2015 yılında askerlik borçlanması için en düşük günlük kazanç 13,58 lira iken, 2016 yılında en düşük günlük kazanç 17,56 liraya çıktı. Yani, yüzde 30 arttı. Demek ki, 2015 yılında 540 gün askerlik borçlanması için 7.333 lira ödeyen, borçlanmasını bu yıla sarkıttığında 9.482 lira ödedi.

Aynı durum, 2017 yılı için de geçerli olacak, çünkü 1 Ocak 2017’de asgari ücret artacak, haliyle borçlanma da artacak. Diyeceğim o ki, acele edin, yılın şu 3 gününü kaçırmayın.

KİMLER BORÇLANMA HAKKINDAN YARARLANIR

- Sigortalı kadınlar, üç defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süre için doğum borçlanması yapabilir.

- Askerliğini er ya da erbaş olarak yapanlar ve yedek subay okulunda geçen süreler.

- Memurların personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri

- Sigortalı olmaksızın doktora öğreniminde, tıpta uzmanlık için yurt içinde ve yurt dışında geçirilen süreler.

- Avukatlık stajını yapanların stajda geçen süreleri.

- Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan, gözaltına alınanların bu suçtan beraat etmeleri halinde tutukluluk ve gözaltında geçen süreleri.

- Grev ve lokavtta geçen süreler.

- Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri.

- Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreler.

- Türk vatandaşı olarak yurt dışında çalışarak geçirilen süreler

NE KADAR PRİM ÖDEYECEKSİNİZ?

EN Düşük Borçlanma Tutarı: Günlük brüt asgari ücretin (Bugün için 54,9 TL), yüzde 32’si günlük en düşük borçlanma tutarıdır. Bu da 2016 sonuna kadar 17,56 lira.

En Yüksek Borçlanma Tutarı: Günlük brüt asgari ücretin 6,5 katının (Bugün için 54,9 x 6,5 TL), yüzde 32’si günlük en yüksek borçlanma tutarıdır. Bu da 2016 sonuna kadar 114,19 lira.

Buna göre en düşük tutardan 24 aylık (2 yıllık) yani 720 günlük doğum borçlanması yapacak bir kadının; ödeyeceği toplam prim (720 gün x 17,56 TL) 12.643 liradır. Aynı kişi en yüksek tutardan borçlanmak isterse ödeyeceği prim (720 gün x 114,19 TL) 82.216 liradır.

SORU-CEVAP

- Babam zabıta memuru olarak 33 yıl çalıştıktan sonra 2011 yılında emekli oldu. Sonrasında ise 2013’te geçirdiği bir rahatsızlıktan kendisini kaybettik. Merak ettiğimiz babamızın 3 yıllık alamadığı tazminat farkını varisleri olarak talep edebilir miyiz? Buğra Calışkantürk

Meclis’te görüşülen torba yasada, 30 yıldan fazla hizmeti olan memur emeklilerine, çalıştıkları her fazla yıl için emekli ikramiyesi ödenmesine yönelik düzenleme var. Bu haktan yararlanabilmeniz için öncelikle yasanın çıkması lazım. Yasa çıktıktan sonra varisleri olarak sizler de Sosyal Güvenlik Kurumu’na başvuracaksınız.

- Oğlum 1988 doğumlu, üniversiteyi bitirdikten sonra yüksek lisans yaptı, yaparken asistan olarak 3 yıl çalıştı. Bundan sonra doktoraya devam etti ama üniversite de görev almadı. 1 yıldır başka ülkede yasal olarak çalışıyor. Gelir testi yaptırması gerekiyor mu, borcu olup olmadığını nasıl öğrenebiliriz? Nabi Özkan

Oğlunuz yurtdışında yaşadığı için genel sağlık sigortası kapsamına girmiyor, gelir testi yapılmasına da gerek yok. Ancak bu durum oğlunuzun adres kayıt sisteminde adresinin yurtdışında gözüküyor olması halinde geçerli. Eğer kayıtta adresi Türkiye olarak gözüküyorsa o zaman gelir testi yaptırıp, sağlık sigortası kapsamına girmesi zorunlu. Borcu olup olmadığını ise SGK’dan öğrenebilirsiniz.