İşte BES’in 2022 getirileri

2022, Bireysel Emeklilik Sisteminde (BES), getiriler açısından ilginç bir yıldı. İlginçti, çünkü hem BES’teki 14.5 milyon kişi hem de tasarruf etmek için sisteme girmek isteyen kişilerin kafasında, ‘yüksek enflasyon ortamında tasarruf olur mu, birikimler enflasyon karşısında erir mi, emeklilik fonları bu ortamda dişe dokunur getiri sağlar mı?’ benzeri soru işaretleri vardı.

Kur korumalı mevduatı bir kenara koyuyorum, geçen sene elinde birikimi olanlar bunu nereye yatıracakları konusunda şaşkındı. Faize yatırsan getirisi yok, aksine enflasyon karşısında ciddi eriyor. Dolar kuru sabit olduğu için oradan da bir getiri elde edilmez. Altın desen, çok oynaktı. Vatandaşlar borsaya yöneldi, kimileri de BES’i tasarrufun ötesinde yatırım aracı olarak gördü ve sisteme girdi. 2022 yılında bir milyona yakın yeni kişi BES’e katıldı.

BES’te, veriler açıklandı ve emeklilik fonlarının 2022 getirileri de belli oldu. Peşin söyleyeyim; tereddüt etmeyip de BES’i tercih edip, iyi de bir fon sepeti yapanlar, 2022’den ciddi kazançlı çıktı. Öyle ki, getiri elde etmek için borsaya yönelenlerin çok üzerinde getiriler sağladılar. Analizini yapalım.

YATIRIM ARAÇLARINI SOLLADI

2022’de enflasyon TÜFE’de yüzde 64.27 olarak gerçekleşti. 2022’de, BES’teki, tüm emeklilik fonlarının ortalama getirisi yüzde 68.27 oldu. Geçen yıl emeklilik fonları enflasyonun 4 puan üzerinde getiri sağladı. Peki, aynı dönemde birikimlerini BES’te değil de diğer yatırım araçlarında değerlendirenler nasıl bir getiri sağladılar? 2022’de mevduatın getirisi yüzde 16.84 oldu. Mevduatı tercih edenlerin birikimleri enflasyonun 47 puan altında eridi. Altına yatırım yapanlar, yüzde 44.99 (altın fiyat endeksi ağırlıklı ortalama) getiri sağladı ki, bu da enflasyonun 19 puan altında getiri demektir. Doları tercih edenlerin birikimleri yüzde 44 arttı; yani enflasyon karşısında 20 puan eridi. Geriye tek bir yatırım enstrümanı kaldı, o da borsa. BİST-100 endeksinin 2022’de getirisi yüzde 195.61 oldu. Bu da enflasyonun 131 puan üzerinde getiri anlamına geliyor. Demek ki, BİST-100 dışındaki tüm yatırım enstrümanları, yatırımcıların birikimlerini enflasyon karşısında eritirken, emeklilik fonları enflasyonun üzerinde getiri sağlamış.

HİSSEDE YÜZDE 220 GETİRİ

Diyeceksiniz ki, ‘Hepi topu enflasyonun 4 puan üzerinde getiriden bahsediyorsun, bu mu yani, borsada değerlendirsek çok daha iyiymiş’. Yukarıda da belirttim, BES’i tercih edenler, birikimlerinin değerlenmesi için ekonominin şartlarına uygun fonları seçmişlerse, tüm yatırım araçlarının üzerinde getiri elde ettiler. Mesela, BES’te, hisse fonunu seçenler, 2022’de, yüzde 220.58 getiri sağladılar ki, bu enflasyonun 156 puan üzerinde, BİST-100’ün de 25 puan üzerinde getiri demektir. Mesela, yatırım tercihi yapmak yerine tasarruflarının değerlendirmesini portföy yönetim şirketine bırakan kişiler için kurulmuş değişken fonu seçenler, enflasyonu 116 puan üzerinde, yüzde 180.70 getiri elde ettiler. Bırakın bu fonları, daha basit olan, BES’te standart fonu (ağırlıklı uzu vadeli iç borçlanma senetlerine yatırım yaparak faiz gelirinden oluşan fon) seçenler bile yüzde 90 getiri sağladılar.

Peki, geçen sene, BES’te, kimler bu getirileri elde edemedi? Mesela, TL borçlanma araçları fonunu tercih edenler yüzde 56 ile enflasyonun 7.5 puan altında getiri sağladılar. Hakeza altın fonlarını tercih edenlerin birikimleri enflasyonun yaklaşık 15 puan altında eridi. Para piyasası fonlarını tercih edenler ise geçen sene yüzde 20 getiri sağladılar ki, bu da enflasyonun yaklaşık 44 puan altında getiri demektir.

ÇALIŞANLARIN BİRİKİMLERİ ARTTI

2022’de BES getirilerindeki ilginçlikler bu kadarla da sınırlı değil. Otomatik Katılım Sistemi (OKS) ile işverenleri tarafından BES’e dahil edilen ve sayıları 6.7 milyonu bulan çalışanlar, yıllardır getirilerin düşüklüğünden şikâyet ederlerdi. Geçen sene bu da değişti. Çalışanlara yönelik emeklilik fonlarında ortalama getiri yüzde 81 oldu. Yani, çalışanların, birikimleri enflasyonun 20 puan üzerinde arttı ki, bu da BES açısından rekor bir artış anlamına geliyor. Bu ortalama getiri. Mesela, çalışanlar arasında, değişken katılım fonunu (katılım bankacılığı esaslarına göre yatırım araçlarına yatırım yapan fon) tercih edenler geçen sene rekor sayılacak şekilde, enflasyonun 257 puan üzerinde, yüzde 322 getiri elde ettiler.