Hiç çalışmadan nasıl emekli olunur?

EN çok merak edilen konu, çalışmadan da emekli olunur mu, hatta çalışmadan devletin sunduğu sağlık hizmetinden yani, Genel Sağlık Sigortası’ndan (GSS) yararlanılır mı? Başta ev hanımları olmak üzere bir işyerine bağımlı çalışmayanlar ya da part-time veya da evden çalışanlar işte bu sorunun cevabını merak ediyor. Peki, çalışmadan emekli olunur mu? Olunur. Adına da isteğe bağlı emeklilik denir. Nasıl emekli olunacağını, özellikle de sayıları 15 milyonu bulan ev kadınlarının bu imkandan nasıl yararlanacağını en basit haliyle anlatayım.

NE ZAMAN EMEKLİ OLACAKSINIZ?

Hatta örnekleyeyim. Ev kadınısınız ya da evden çalışıyorsunuz ve gelecekte üç kuruş da olsa bir emekli aylığınız olsun istiyorsunuz. Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) gidip, ‘isteğe bağlı sigortalı’ olmak istiyorum deyip, giriş bildirgesini doldurmanız yeterli. Böylece, ‘yaşlanınca emekli aylığı, bugün de genel sağlık sigortasından da yararlanmak istiyorum her ay primlerimi de ben kendim ödeyeceğim’ demiş oluyorsunuz. Söylememe gerek yok ama ben yine de belirteyim; öncesinde ya da bugün sosyal güvencenizin olmaması, babanızdan ya da eşinizden yani herhangi bir nedenden dolayı yaşlılık aylığı almamanız gerekiyor.

Giriş bildirgesini doldurup, SGK’ya teslim ettikten sonra artık isteğe bağlı sigortalısınız. Bundan sonra size düşen her ay priminizi düzenli ödemek. Hemen, ‘ne zaman emekli olurum?’ diye soracaksınız. Ona geçmeden önce, ne kadar prim ödeyeceğinizden bahsedeyim. İşin güzel tarafı şu ki, ödeyeceğiniz prim, tamamen size kalmış. Elbette bir sınır var; en az brüt asgari ücretin (bugün için 1.647 lira) yüzde 32’si; en çok da yine brüt asgari ücretin 6.5 katının yüzde 32’si kadar ki, aylık ne kadar ödeyeceğinizi yandaki tabloda yazdım. Gelelim, ne zaman emekli olacağınıza. Bugün isteğe bağlı emeklilik sistemine girerseniz, 9 bin gün prim ödemek durumundasınız. Tabi bu normal emeklilik; bir de yaş haddi var. Bunun için de 5.400 gün prim ödeyip; erkeklerde 63 yaş kadınlarda da 61 yaş haddini doldurmak yeterli.

İÇİNDE SAĞLIK DA VAR

Eminim, ‘bu işin sağlık boyutu da var mı?’ diye soracaksınız. Var, isteğe bağlı emeklilik GSS’yi de kapsıyor. Nitekim her ay yatırdığınız primin yüzde 12’sini sağlık sigortası için ödüyorsunuz. Yani, isteğe bağlı emeklilik sistemine girdiğinizde, devletin sunduğu tüm sağlık hizmetlerinden de yararlanıyorsunuz. Tek bir şart var; o da, belli bir süre prim yatırmış olmanız gerekiyor. Şöyle ki, bugün sigortalı oldunuz, yarın hastaneye gidemiyorsunuz. Bir aylık primi yatırdıktan sonra istediğiniz gibi sağlık hizmetinden yararlanabilirsiniz.

AYLIK KAÇ PARA  PRİM ÖDEYECEKSİNİZ?

Minimum ödeyeceğiniz tutar: İsteğe bağlı emekli olmak isteyenler en az brüt asgari ücretin yüzde 32’sini aylık ödeyebilirler. Bugün brüt asgari ücret, 1.647 lira olduğuna göre, ödenecek en az tutar 527.4 liradır. Bunun yüzde 20’si (105.4 lira) emekli aylığı, sakatlık ya da vefat tazminatı alabilmeniz için; yüzde 12’si (63.28 lira) sağlık primi için kesiliyor.

En çok ödeyeceğiniz tutar: Brüt asgari ücretin 6,5 katının yüzde 32’sini ödeyebilirsiniz. Asgari ücretin 6,5 katı 10.705,5 lira; bunun da yüzde 32’si 3.425.7 lira ediyor. İsteğe bağlı emeklilik için aylık en fazla 3.425.7 lira ödeyebilirsiniz. Bunun 685.14 lirası emekli aylığı, sakatlık ya da vefat tazminatı; 411 lirası da sağlık primi için kesiliyor.

Ne kadar ödeyebilirsiniz: Bütçenize göre 527.4 lira ile 3.425.7 lira arasında istediğiniz rakamı ödeyebilirsiniz.

PRİME ESAS KAZANÇ ARTTI

GEÇTİĞİMİZ hafta yürürlüğe giren torba yasada yapılan düzenleme ile günlük brüt asgari ücretin 6.5 katı olan sigorta primine esas kazancın üst sınırı, 7,5 katına yükseltildi. Yeni uygulama, 1 Ocak 2017’de başlayacak. Prime esas kazanç hakkında kısa bir bilgi vereyim. Çalışanların hizmet dökümlerinde yer alan brüt kazanç, sigorta primine esas günlük kazançtır ve bunun içine nelerin dahil olduğu pek bilinmez. Özetleyecek olursak; prim, ikramiye, ay içinde ödenen istihkaklar bu kazancın içindedir. İşte buna prime esas kazanç denir.

MAAŞLARA ETKİSİ

Peki, 2017’de başlayacak düzenleme ne getirecek. Birincisi, tüm çalışanların sosyal güvenlik primleri değişecek ve devletin de prim gelirleri yükselecek. Bugün için brüt 1.647 lira olan asgari ücretin 6.5 katı 10.705 lira ediyor. Yani, bugün prime esas günlük kazancın üst sınırı 10.705 lira. Yeni düzenleme ile bu rakam, bugünkü asgari ücret üzerinden hesaplandığında –ki, 2017’de asgari ücret de değişecek- 12.352.5 lira olacak. İkincisi, yüksek maaş alan kişiler yüzde 20’ye yakın daha fazla emekli maaşı alabilecek. Prime esas kazançtaki artış bu kadarla da sınırlı değil. Bireysel emeklilik sistemine ödenecek katkı payı tutarından isteğe bağlı emekliliğe, sağlık sigortasına kadar birçok alanda hem yapılan ödemeler hem de kesintiler değişecek ki, yeni uygulamanın hangi kalemlere etkileyeceğini gelecek yazımda detaylı değineceğim.

BAĞ-KUR’LULARIN 5 PUANLIK PRİM DESTEĞİ HESAPLAMASI

BağKur’-lulara, SGK’ya ödedikleri primlerden 5 puanlık indirimin nasıl uygulanacağına ait detaylar belli oldu. Hatırlatayım, Bağ-Kur sigortalıların malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden 5 puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanacak. Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı; sigortalının prime esas kazancının yüzde 20’si ve bunun yüzde 9’u sigortalının, yüzde 11’i de işverenin hissesine düşüyor. Teşvik uygulaması ile bu oran yüzde 15 olarak uygulanacak. Örneğin, Ekim ayı itibariyle günlük prime esas kazancı 54.90 lira olan bir çalışandan; kısa vadeli sigorta kolları prim oranı için 32.94 lira, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı için 329.40 lira ve genel sağlık sigortası primi için de 205.88 lira olmak üzere toplam 568.22 lira prim kesiliyor. İşte bu primin, 82.35 lirası Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bütçesinden karşılanacak, sigortalının cebinden ise 485.87 lira çıkacak. Ancak 485.87 liranın Kasım’ın son günü mutlaka ödenmesi gerekiyor.