Çalışan zorla emekli edilemez

Cevap: Emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini sonlandırma hakkı çalışana ait bir haktır. İşveren, çalışanı zorla emekli edemez. Ancak, istisnai durumlar var. Eğer işveren işyeri kurallarını belirlemiş ve emekliliği gelenlerin işe devam etmemesi gibi bir kuralı da şart koşmuşsa o zaman çalışan emekli edilebilir. Bu durumda da tüm çalışanların bu kuralları kabul etmesi ve imzalaması gerekiyor. Çalışanların imzalamadığı, işverenin kendi kendine koyduğu kuralların iş kanunu karşısında bir önemi yoktur, çalışanı da bağlamaz. Örneğin, kimi işyerleri yaş kuralı koyar ve bu yaşın üzerindekilerin emekli olmasını talep edebilir. Tabi bu kuralların herkese eşit şekilde uygulanması gerekir. İşveren emekliliği gelmiş çalışanlardan bazılarının işe devam etmesine izin verip, bir başka çalışanın emekli olmasını isterse eşitlik ilkesine aykırı hareket etmiş olur. Bu durumda emekli edilen çalışan dava açıp, işe iadesini talep edebilir. İşyerinde yapılan incelemelerde işverenin eşitsiz davrandığı ortaya çıkar ve mahkeme çalışan lehine karar verir.

EMEKLİLERİN MAAŞINA 300 LİRA YATMAYACAK

Soru: 1 Temmuz 2022’de asgari ücret kadarki gelirin vergi dışında kalması nedeniyle tüm emekli aylıklarında ortalama 300 TL artış olacağı açıklanmıştı, fakat temmuz ve ağustos maaşlarında bu artış olmadı. Hangi aydan itibaren 300 TL emekli maaşlarına eklenir? Musa Ç.

Cevap: Asgari ücret kadar gelirin vergi dışında kalması brüt ücretle çalışanları ilgilendiren bir durum, emeklileri ilgilendirmiyor. Yapılan açıklama da ‘asgari ücret kadar gelirin vergi dışında kalması nedeniyle kamu çalışanlarına asgari ücret artışı ortalama 300 lira olarak yansıyacak’ şeklindeydi. Dolayısıyla emeklilerin maaşında 300 lira bir artış olmayacak.

EK GÖSTERGEDEN YARARLANAMAZSINIZ

Soru: Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan emekliyim. 1999-2004 yıllarında belediye başkanlığı yaptım. Emekliliğim dolmadığı için tekrar göreve döndükten sonra 2011 yılında emekli oldum. Herhangi bir üniversite mezunu değilim. 3600 ek göstergeden yararlanabilecek miyim? Muhammed E.

Cevap: Meclis’ten geçen yasaya göre öncelikle birinci dereceye gelmiş olmak şartıyla 2 yıl ve üzeri yükseköğrenim mezunlarının ek göstergeleri 3600’e yükseltildi. Yükseköğrenim mezunu olmayanlar ek göstergeden yararlanamayacak. Ancak aynı yasada 2008 sonrası göreve başlayan ve 2008 öncesi göreve başlayıp, mevcut şartları yerine getiremeyip de makam tazminatı alamayan belediye başkanları tazminat alabilecek. 3600 ek gösterge 2023’ün ocak ayında uygulanmaya başlanacak. Uygulamanın detayları için o tarihi beklemekte fayda var.

SİGORTALILIK SÜRESİ 18 YAŞINDA BAŞLAR

Soru: 1.6.1982 doğumluyum. SGK girişim 1.4.1997. Çıraklık sigortası değil, emekliliğe esas prim günüm yatmış.  Bu durumda benim emekliliğe esas sigorta girişim 8.9.1999 tarihten sonraya mı kalıyor? 18 yaş altı SGK çalışma prim günüm dahil 5402 gün sigorta primim mevcut, halen çalışmaktayım. Ne zaman emekli olurum? Erbil T.

Cevap: 18 yaşından önce malullük, yaşlılık primi yatırılmış olsa da sigortalılık süresi 18 yaşı dolduktan sonra başlar. 18 yaşından önce ödenen yaşlılık ve malullük primleri emeklilik için gerekli prim gün sayınızı etkiler, yukarı çeker ama emeklilik yaşınızı etkilemez. Bu durumda emeklilik için kabul edilecek sigorta girişiniz 2000 yılıdır. Bu durumda da 7000 prim günü doldurup, 60 yaşında emekli olabiliyorsunuz.  

AYRILIRSANIZ DA TAZMİNAT ALIRSINIZ

Soru: 7786 gün prim ödedim ve 27.5 yıldır sigortalıyım. 5 yıl sonra devletin emekli aylığı bağlaması gerekmekte. Emeklilikte yaşa takılanlardanım. Çalıştığım kurumdan istifa edersem kıdem tazminatı alma hakkım var mıdır? Müjde T.

Cevap: İlk kez sigortalı olduğu tarih, 8 Eylül 1999 tarihinden önce olanlar 15 çalışma yılını doldurup, 3600 prim gün sayısını tamamladıklarında kendi istekleri ile işten ayrılıp, kıdem tazminatını alabiliyorlar. İlk sigortalı olduğu tarih 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihi arasında olanlar ya 25 yıl çalışıp, 4500 prim günü doldurduklarında kıdem tazminatı alabilirler ya da çalışma yılına bakılmaksınız 7000 prim günü doldurduklarında işyerinden kıdem tazminatı alıp, işten ayrılabilirler. Bu şartları yerine getiriyorsanız tazminatınızı alıp, işten ayrılabilirsiniz.