Asgari ücret çok şeyi değiştirecek

Yeni asgari ücretle birlikte; doğum ve askerlik borçlanmasından işsizlik maaşına, genel sağlık sigortası priminden isteğe bağlı sigortalılık ödemelerine, Bağ-Kur primlerinden çalışanlardan kesilen Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) kesintilerine kadar tüm ödemeler de artacak.

İŞSİZLİK MAAŞI: Çalışanın adına son 4 ay içinde SGK’ya bildirilen prime esas kazanç dikkate alınarak işsizlik maaşı hesaplanıyor. Sigortalının ortalama brüt kazancının yüzde 40’ı kadar maaş ödeniyor. En fazla işsizlik ödeneği ise aylık brüt asgari ücretin yüzde 80’ini geçemiyor. 2023 başından itibaren uygulanacak en düşük işsizlik maaşı 4.000 lira, en yüksek işsizlik maaşı ise 8.000 lira olacak.

SAĞLIK PRİMİ: 2023 Ocak ayından itibaren Genel Sağlık Sigortası (GSS) için ödenecek prim de değişti. Aynı hanede yaşayan aile içinde kişi başına düşen gelir, asgari ücretin üçte birinin altında olanlar gelir testine girecek ve gelirlerinin düşük olduğu tescil edilirse GSS primlerini devlet karşılayacak. Geliri asgari ücretin üçte birinin üzerinde olanlar asgari ücretin yüzde 3’ü üzerinden GSS primi ödüyor. Yeni senede genel sağlık sigortası için aylık 300 lira, yıllık da 3.600 lira prim ödenecek.

İSTEĞE BAĞLI SİGORTA PRİMİ: Zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmayan, sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışan ya da tam gün çalışmayanlar, malullük ve yaşlılık aylığı almayanlar isteğe bağlı sigortalı olabiliyor. İsteğe bağlı sigortalılıkta ödenecek prim kişiye bağlı. Ancak belirli bir sınırlama var. En az brüt asgari ücretin yüzde 32’si, en çok da yine brüt asgari ücretin 7.5 katının yüzde 32’si kadar. 2023 yılında isteğe bağlı sigorta yaptıracaklar aylık en az 3.200 lira prim ödeyecekler. Primlerini yüksekten ödemek isteyenler ise 2023’de en çok 24.000 lira yatıracaklar.

BAĞ-KUR PRİMLERİ: Bağ-Kur sigortaları ocak ayından itibaren aylık en az 3.450 TL, en yüksek de 25.875 lira ödeyecek. Tarım Bağ-Kurlularının ise ödeyecekleri en düşük prim tutarı 3.335 TL, en yüksek de 25 bin TL olacak.

ASKERLİK, DOĞUM BORÇLANMASI: Asgari ücretin 2023 yılında artması ile birlikte kadın çalışanlar için doğum, erkek çalışanlar için de askerlik borçlanması için ödenecek tutarlar da arttı. Borçlanma karşılığında ödenecek en düşük tutar asgari ücretin yüzde 32’si, en yüksek tutar da asgari ücretin yüzde 32’sinin 7.5 katı. Buna göre 2023’te günlük en düşük borçlanma tutarı 106 lira, en yüksek de 800 lira olacak. Aylık en düşük tutar ise 3.200 lira, en yüksek tutar da 24.000 lira olacak. Buna göre 2023’te en düşük tutardan doğum borçlanması yapıldığında bir çocuk için 76.320, iki çocuk 152.260, üç çocuk için borçlanma yapıldığında ise 228.960 lira ödenecek. Askerlik borçlanması yapıldığında ise 8 ay üzerinden en düşük borçlanma tutarı olarak 25.440 lira ödenecek. 16 ay askerlik borçlanması yapılırsa da en düşük 50.880 lira ödenecek.

YAŞLILIK AYLIĞI: 65 yaşını doldurmuş, hiçbir sosyal güvencesi ve herhangi bir geliri olmayan kişilere ödenen 65 aylığının 2023’te hem yararlanma şartları değişecek hem de tutarı artacak. Aylıktan yararlanabilmek için gelirin asgari ücretin aylık net tutarının üçte birinden az olması gerekiyor. Buna göre aylık geliri 3.333 liranın altında olanlar yaşlılık aylığı alabilecek. Bugün için 1.536 lira yaşlılık aylığı ödeniyor. 2023 yılında yaşlılık aylığı 2.375 liraya çıkacak.

ENGELLİ AYLIĞI: Engellilere ödenen maaşlar da 2023’te artacak. Yüzde 40-69 arası engelli aylığı 1.958 lira, yüzde 70 ve üzeri engelli aylığı 2.845 liraya çıkacak. 18 yaşından küçük engellilerin yakınlarına ise 1.897 lira aylık ödenecek.

BES KESİNTİSİ: Bireysel Emeklilik Sistemi’ne otomatik katılımda çalışanlardan prime esas kazançlarının üzerinden yüzde 3 kesiliyor. Yeni yılla birlikte çalışanların maaşından 300 lira kesilecek.

ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ (AGİ): 2022 yılında asgari ücretten kesilen yüzde 15’lik gelir vergisi ve yüzde 0.79’luk damga vergisi uygulaması kaldırıldı. Asgari geçim indirimi, çalışanların ücret gelirleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin bir kısmının yine çalışana iadesi anlamına geliyor. En basit anlamıyla buna vergi iadesi de diyebiliriz. Bu kapsamda da çalışanın evli olup olmadığına, çocuk sayısına göre AGİ ödeniyordu. Hal böyle olunca da bekar bir çalışanın aldığı ücretle, evli ve bir çocuğu ya da iki çocuğu olan bir çalışanın aldığı ücret farklıydı ve yüksekti. 2022 yılında asgari ücret vergi dışında tutulduğundan ve ücretler üzerinden herhangi bir vergi alınmayacağından; 2023’te de asgari ücretli çalışana AGİ ödenmeyecek.