1.63 çalışan 1 emekliye bakıyor

İstatistikleri inceledim. Dikkat çeken noktaları sizlerle de paylaşayım. Prim ödeyenler ve maaş alanlar da dahil bu yılın ilk yarısında sosyal güvenlik kapsamı altında olan kişi sayısı 76 milyon 189 binin üzerine çıkmış. Yılbaşından hazirana kadarki geçen süre içinde ise sosyal güvenlik kapsamına giren kişi sayısı 310 bin artmış. Bu yılın haziran ayı itibarıyla sigortalı nüfus oranı yüzde 89 olmuş.

Bu yılın ilk yarısında işçi, Bağ-Kur, memur olmak üzere toplam sigortalı sayısı 23 milyon 205 bini üzerine çıkmış. Buna göre sene başından hazirana kadar 184 bin 220 kişi sigorta kapsamına girerken, geçen senenin aynı dönemine göre sigortalı sayısı 385 bin 884 artmış. Alt kırılımlara bakıldığında ise 23.2 milyon sigortalının 16.6 milyonu SSK’lı yani işçi statüsünde (4/a), 2.8 milyonu Bağ-Kur’lu, 3.6 milyonu da memur (4/C) statüsünde çalışanlardan oluşuyor.

MEMUR VE BAĞ-KUR’LU SAYISI AZALDI

Sigortalı sayılarını geçen yılın haziran ayı ile mukayese ettiğimizde ise ortaya ilginç tablo çıkıyor. İşçi statüsünde çalışanların sayısı bir yılda 484 bin 411 artarken, Bağ-Kur’luların 82 bin 581, memur statüsünde çalışanların sayısı ise 15 bin 946 kişi azalmış. Daha açık bir anlatımla son bir yılda memur ve Bağ-Kur’lular emekli olmuşlar.

Gelelim en çok merak edilene, emekliler konusuna. Biraz rakamlara ağırlık vereceğim ama sosyal güvenliğin boyutunu da başka türlü anlatmak mümkün değil. 2024’ün haziran ayı itibarıyla toplam bağımlı sayısı 33.9 milyonu geçmiş durumda. Ne demek bağımlı? Emekli maaşı, ölüm aylığı, iş göremezlik geliri, vazife malulü aylığı alanlar bağımlıları oluşturuyor.

BİR YILDA 1 MİLYON KİŞİ EMEKLİ OLDU

Sene başından haziran ayına kadarki altı aylık sürede ise emekli olan 282 bin 166 kişiye emekli aylığı bağlanmış ve emekli aylığı alan kişi sayısı yılın ilk yarısında 11.7 milyonu geçmiş. Kimler emekli olmuş; ona da baktım. Yılın ilk yarısında 253 bin 844 SSK’lı, 21 bin 474 Bağ-Kur’lu ve 6 bin 848 memur emekliliğini istemiş ve bu kişilere emekli aylığı bağlanmış. Geçen senenin haziran ayına da baktım. Geçen senenin temmuz ayında emekli maaşı bağlanan kişi sayısı 10 milyon 731 binin üzerindeyken, bu yılın aynı döneminde bu sayı 11.7 milyona çıkmış. Yani son bir yıl içinde 1 milyondan fazla kişi emekli olmuş.

Bunların ne kadarı EYT’den emekli bunun bilemeyiz ama şunu biliyoruz; son 10 yıllık ortalamalara göre her yıl 250 bin kişi emekli oluyor. Kimi seneler bu sayı 350 bin kişiye çıkıyor, kimi seneler 200 binlere düşüyor. 2023 yılının tamamında ise 2 milyon kişi emekli olmuş ve emekli aylığı almaya başlamış. 2023’ün haziran ayından bu yılın haziran ayına geçen bir yıllık sürede ise 1 milyon kişi emekli olmuş. Bunların büyük bir çoğunluğu da EYT’den emekli olanlar. Muhtemelen, emekli sayısı bundan sonraki seneler de aynı şekilde devam edecektir.

BAĞ-KUR’DA 1.11 ÇALIŞANA 1 EMEKLİ DÜŞÜYOR

Yine SGK’nın açıkladığı önemli bir veriyi daha paylaşayım. Bu yılın ilk yarısında bağımlıların sayısı 33.9 milyon, aktif sigortalı sayısı ise 25.4 milyon kişi. Ve sosyal güvenlik sisteminin tamamında aktif/pasif oranı, haziran ayı itibarıyla yüzde 1.63 olarak gerçekleşmiş ki, bu 2009 yılından bu yana en düşük oran. Aktif/pasif oranı ne demek? Çalışanlara aktif sigortalı; emekli, dul, yetim, malul sigortalılara pasif sigortalı deniliyor. Aktif/pasif oranı da kaç aktif çalışanın, kaç pasif çalışanı finanse ettiğini gösteriyor. Bir başka deyişle kaç aktif çalışan, kaç pasif çalışana bakıyor. İşte bu oran yüzde 1.63. Demek ki, 1.63 çalışan, 1 emekliye bakıyor.

Burada bir oran var mı? Var; kabul görmüş oran, 4 çalışanın 1 emekliyi finanse etmesi ki, 1980’lerde 3.3 çalışan bir emekliyi finanse ediyordu. Böyle olursa sosyal güvenlik sistemi sürdürülebilir oluyor.

Tabi bu 1.63 oranı sosyal güvenliğin geneli için geçerli. Mesela, SSK’lı çalışanlarda 1.78 çalışan 1 emekliye bakarken, Bağ-Kur’da 1.11 çalışan 1 emekliyi finanse ediyor. Memurlarda ise 1.57 çalışan, 1 memur emeklisine bakıyor.