Suikastın zamanlaması

Gazze’de çoğu çocuk ve kadın olmak üzere 40 bin kişinin ölümünden sorumlu İsrail’in parmak izlerini taşıyan suikastın zamanlaması birçok yönden dikkat çekiyor.

İLK SUİKAST BEYRUT’TA

İSRAİL Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun geçen hafta ABD Kongresi’nde dakikalarca ayakta alkışlandığı konuşmanın ardından İsrail-Gazze-Lübnan-İran cephesinde bir dizi vaka peş peşe yaşandı.

Cumartesi günü İsrail’in işgali altındaki Golan Tepeleri’nde Dürzi azınlığın yaşadığı Mecdel Şems köyüne füze isabet etmesi sonucu 12 çocuk hayatını kaybetti. Dürzi cemaati ‘intikam istemiyoruz’ dese de...

Salı günü Beyrut’ta Hizbullah’ın üst düzey komutanlarından Fuad Şükür’e saldırı düzenlendi.

Şükür, ABD’nin 1983’te Beyrut’taki askeri kışlaya düzenlenen yaklaşık 300 Amerikalı ve Fransız askerin öldüğü saldırılar dolayısıyla başına 5 milyon dolarlık ödül konmuş aranan bir kişiydi.

Şükür ayrıca, Hizbullah’ın güdümlü füzelerinin geliştirilmesinde rol oynadığı bilinen, Hizbullah lideri Nasrallah’a yakın bir isimdi. İsrail Dürzi köyüne düşen füzeden Şükür’ü sorumlu tutarak suikastı teyit etti.

YEMİN TÖRENİ SONRASI

ERTESİ sabah ise Tahran’dan suikast haberi geldi. Haniye, İranlı kaynaklara göre, güdümlü mermiyle öldürüldü.

New York Times gazetesi ise iki ay önce odaya yerleştirilen ve uzaktan kumandayla aktive edilen bir patlayıcıyla öldürüldüğünü iddia etti.

Bir gün önce İran’da reform yanlısı yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan için yemin töreni düzenlenmişti. 70’den fazla ülkeden temsilciler Tahran’a akın etmiş, bunlar arasında Haniye de vardı.

Dolayısıyla saldırgan İran’ı istediği vakit, istediği yerde vurabileceği mesajı vermişti. Ayrıca saldırı, başkentte birçok yabancı davetlinin bulunduğu bir dönemde düzenlenmesi babında da Tahran’ı küçük düşürmeyi hedefleyen bir eylemdi.

PEZEŞKİYAN’A FREN

PEZEŞKİYAN’ın selefi İbrahim Reisi, mayıs ayında Azerbaycan dönüşü helikopter kazasında hayatını kaybetmişti. Helikopterin kötü hava şartları yüzünden düştüğü söylenmişti.

İranlı seçmenin sandığa katılımın az olmasından rahatsız olan molla rejimi, Reisi’ye göre nispeten ılımlı, ancak dini lider Hamaney’in rehberliğine de sadakat gösterecek Pezeşkiyan’a iktidar yolunu aralamış, seçmen de oyunu ondan yana kullanmıştı. İşte saldırı Batı ile ilişkileri geliştirmeye yönelik açıklamalarıyla dikkat çeken Pezeşkiyan’ın resmi olarak göreve başlamasından birkaç saat sonra gerçekleşti. Böylece Batı ile olası normalleşme müzakeresi daha gündeme gelmeden rafa kaldırılmak istendi.

ANLAŞMA YILAN HİKÂYESİ

ÖTE yandan Hamas ve İsrail arasında ateşkes ve rehine takasıyla ilgili yeni görüşmelerin yapıldığı haberleri vardı. Haniye’den sonra İsrail dün Gazze’deki iki numaralı komutan olan Muhammed Deif’in 13 Temmuz’da öldürüldüğünün teyit edildiğini da açıkladı. Tüm bunlar Gazze’de olası bir barışı daha da öteleyecektir.

ABD Başkanı Joe Biden’ın görev süresi dolmadan Gazze’de bir anlaşma ve yol haritası üzerinde yoğunlaşacağı iddiaları gündeme gelirken Netanyahu’nun niyeti belli ki, süreci uzatıp ABD’deki kasım seçimlerinin sonucunu görmek. Cumhuriyetçi Donald Trump İsrail’e tam destek verirken, Demokratların muhtemel adayı Kamala Harris’in İsrail’in Gazze saldırısına mesafeli olduğu sır değil.

İRAN ŞİMDİ NE YAPACAK

YEMİN törenine gelen bir konuğun güvenliğini sağlayamamak elbette İran’ı zora sokan bir durum. İran, Devrim Muhafızları Kudüs Gücü komutanı Kasım Süleymani, 2020 Ocak ayında Bağdat’ta Amerikan İHA’sı ile öldürüldüğünde ABD’nin Irak’taki üslerine roket saldırısıyla misilleme yapmış, can kaybı olmamıştı.

1 Nisan 2024’te İsrail, Şam’daki Büyükelçiliği’ni vurduğunda Tahran, 15 Nisan’da İsrail’in üzerine 300’ye yakın dron veya seyir füzesi yollamış, bunların önemli kısmı bölgedeki ABD ve İngiliz güçleri tarafından imha edilmiş, İsrail tarafında kayda değer bir hasar oluşmamıştı.

İran rejimi şimdi büyük bir baskı altında. Varoluşsal tehdit olarak gördüğü İsrail’e doğrudan ve bölgedeki vekil güçleriyle eş zamanlı bir saldırıyla yanıt verebileceği söylenirken Batılı savaş gemileri yine bölgede pozisyonlarını almış durumda.

Ancak Ortadoğu’nun daha fazla şiddete değil, itidalli yaklaşımlara ihtiyacı var. Tansiyonun düşmesi de Gazze’de savaşın sona ermesinden geçiyor, bunu herkes biliyor.