Silah bırakma

Sahayı normalleştirirken masada çözüm arayan taraflara daha ciddi konularda pazarlık için alan açar.

*

MODERN zamanlardaki çözüm müzakerelerine örnek teşkil eden Kuzey İrlanda barış süreci geçen ağustos ayında 20’nci yılını geride bıraktı.
Kuzey İrlanda’nın İngiltere’den bağımsızlığı için terör faaliyeti yürüten İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu’nun (IRA) 31 Ağustos 1994’te ateşkes ilan etmesi tarafların barış niyetiyle masaya oturmasında önemli rol oynamıştı.

*

BELFAST Telegraph gazetesi, “3.168 ölü, 25 yılı aşkın terörün ardından IRA açıkladı” diye üst başlık atmış, altına “BİTTİ” diye manşet çekmişti.
Müzakereler sürmüş, ama terör gerçekte bitmemişti.
Patlayan her bomba barış sürecine darbe vurmuş, görüşmeler sekteye uğramış, barış biraz daha ötelenmişti.
1998 yılında Hayırlı Cuma anlaşmasıyla taraflar siyasi çözüm konusunda anlaşmış, ancak bir yanda silahsızlanma konusunda yaşanan anlaşmazlıklar, öte yandan IRA’nın içindeki fraksiyonların terör saldırıları çoğu kez süreci tehdit etmişti. Ancak barış niyetiyle yola çıkan tren yavaş da olsa rayda ilerlemeyi başarmıştı.
Ve yıllar sonra 2005 yılında uluslararası denetçilerin gözetimi ve din adamlarının şahitliği önünde silahsızlanma sürecinin tamamlandığı açıklanabilmişti.

*

KUZEY İrlanda meselesi can kaybı, silah gücü açısından değerlendirildiğinde Türkiye’nin 30 yılı aşkın süredir yaşadığı terör döneminin yanında daha küçük ölçekli kalıyor. Öte yandan Türkiye ile aynı süreçte Kolombiya da FARC diye anılan solcu gerillalarla uzlaşmayı deniyor. Küba’da taraflar arasında görüşmeler sürerken uzun bir zaman silahlar susmadı.
Aralık ayında örgütün bir generali kaçırması müzakereleri uçurumun eşiğine taşımıştı ki, askerin iadesi ve sonrasında FARC’ın ilan ettiği tek taraflı ateşkes, tehlikeye giren süreci toparladı. Devlet tarafı da ateşkes olasılığını değerlendirdiğini açıkladı.
Taraflar 50 yılda 220 binden fazla can alan terör sürecini bitirmek için pazarlığı sürdürüyor.

*

KOLOMBİYA’da üç konuda uzlaşmaya varılmış durumda. Toprak reformu, barış halinde militanların siyasete katılımı, FARC’ın önemli gelir kapısı olan uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele. Teröre karışmış kişilerin durumu, silahsızlanma ve nihai anlaşmanın nasıl uygulanacağına dair görüşmeler ise devam ediyor.
Kolombiya Devlet Başkanı Juan Manuel Santos, elbette FARC’ın silahlarını bırakıp hapse giren ilk gerilla grubu olmak istemediğini söylüyor. “Ancak bugünkü dünya adalet istiyor” diye de ekliyor. Anlaşılan Kolombiya, hem barışı sağlayacak hem de adalet duygusunu tatmin edecek bir formül arayışında.
Santos tüm zorluklara rağmen 2015 yılını barış yılı olarak öngörüyor, görevinin sona ereceği 2018’e kadar ise sürecin tamamlanmasını.

*

KOLOMBİYA Silahlı Devrimci Güçleri (FARC) de görüşmelerde en üst seviyede temsil ediliyor. Bu da örgütün sürece desteğinin güçlü olduğunun göstergesi olarak algılanıyor. Kolombiya ordu kaynakları 8 bin gerillası olduğu tahmin edilen FARC’ta bir çözülme olduğunu, küçük yaşta örgüte girenlerin normal hayata geri dönmek istediğini anlatıyor.
Bu gençlerin topluma entegrasyonu için formül bulunabilecek mi? Yoksa şimdi FARC adına kokain ticareti yürüten orta kademe ileride yeni bir mafya grubuna mı dönüşecek?
Öte yandan yıllardır devam eden terörden canı yanmış toplumun azımsanmayacak bir kesimi ancak suçluların cezasını çekmesi şartıyla barışa onay vereceğini belli ediyor.

*

BARIŞ süreci Kolombiya’da olsun, Türkiye’de olsun gelecek için umut vaat etse de zor bir dönem. Türk hükümet yetkilileri ve HDP’nin; PKK lideri Öcalan’ın silah bırakma çağrısını birlikte ilan etmesi önemlidir.
Ortadoğu’da ortaya çıkan yeni dinamikler Türkiye halklarını her zamankinden daha çok kenetlenmeye, beraber mücadele etmeye zorlamaktadır. Şu da unutulmamalıdır ki, terörün en kanlı dönemlerinde bile insanlarımız tüm kışkırtmalara rağmen birbirine düşmemiştir. Üstelik barış için, çözüm için de vekâlet vermiştir. PKK’nın silah bırakması, bu toplumsal vekâletin sürmesi için çok önemlidir.
Acelecilik, baskı, dayatma, tehdit ise çözüm sürecini ertelemekten başka bir işe yaramayacaktır. Uluslararası örnekler bunu gösteriyor.