S-400 mü F-35 mi?

Türkiye Rusya’dan S-400 alım sürecine devam edecek mi etmeyecek mi? Çünkü öte yanda ABD, ‘S-400’ler sevkedilirse F-35 savaş uçaklarının satışı durur’ tehditlerini daha güçlü bir şekilde gündeme getirmeye başladı.

Her ne kadar Türkiye, Müşterek Taarruz Uçağı, yani F-35’in proje ortağı olsa da Amerikalı yetkililer, ABD Kongresi’nin baskıları karşısında Trump yönetiminin bu uçakların satışını durdurma yetkisi olduğunu dillendirmeye başladılar.

ABD NİYE KARŞI ÇIKIYOR
S-400’ler; havadan saldırı araçlarını imha etmek üzere tasarlanmış bir hava savunma sistemi. S-400 radarları, 600 km uzaktaki tehdidi algılayıp 400 km’lik menzile girişine kadar birkaç dakikada tüm hesaplamaları yapıp füzeleri ateşleme konumuna geçebiliyor. Ancak bu füze sistemi Ruslar tarafından geliştirilmiş olduğu için Batı unsurlarını düşman olarak algılayacak şekilde kodlanmış durumda.

ABD, Türkiye’nin NATO sistemini kullandığını, S-400’leri konuşlandırması halinde Batılı uçakları düşman olarak algılayacağını savunuyor. Bir diğer itirazları da Rusların Türkiye’de yerleştirilecek S-400’ler sayesinde en gelişmiş savaş uçağı olan F-35’lerin teknolojisiyle ilgili erişime sahibi olacakları yönünde.

TÜRKİYE’NİN TAVRI NE
TÜRK yetkililer, hava savunma sistemini Batı’dan temin etmek istediklerini, ancak bu imkan sağlanmadığı için Rusya’dan alımı yapmak zorunda kaldıklarını söylüyorlar. Nitekim Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun 4 Haziran’da Washington’da ABD’li mevkidaşı Mike Pompeo ile yaptığı görüşmenin ardından sızan haberlerde konunun burada da gündeme geldiği anlaşılıyor.

Türk tarafı görüşmelerde S-400’lerin NATO’nun herhangi bir sistemine tehdit oluşturmaması için hassas davranıldığı mesajını verdi. Buna göre, Ruslar, S-400’leri 9 ayda teslim etme kapasitesine sahipti. Ancak Moskova bu durumda kendi yazılımlarıyla sistemi sevkedecekti. Türkiye, füze sisteminin Türk ordusu kullanacak şekilde yazılımla donatılması için 19 aylık bir rötarı göze aldı.

İşte bu noktada bir uzlaşma olabilir mi? ABD, yazılımı NATO unsurlarını düşman olarak algılamayacak şekilde değiştirilmiş bir S-400 sistemine ikna olur mu? Ayrıca bazı ABD’li yetkililerin, Türk muhataplarına ‘Alın ama, kullanmayın’ diye öneride bulunduğu da gündeme gelmişti.

KONGRE’DEN ENGELLEME
ABD Senatosu, Savunma Bakanlığı’nın 2019 yılı bütçesini düzenleyen Ulusal Yetkilendirme Yasası’na F-35 şerhini de koymuş durumda. Senato geçen hafta kabul edilen yasa tasarısına Trump yönetiminin Türkiye’nin S-400’lerinin NATO’yu tehdit etmediği ve ABD vatandaşlarını tutuklamadığını ispatlaması halinde F-35 satışına izin vereceğini ekledi.

ABD Temsilciler Meclisi’nde kabul edilen yıllık savunma politikaları yasa tasarısında ise Türkiye’ye F-35’ler de dahil olmak üzere ‘büyük savunma sanayi teçhizatlarının’ sevkiyatının askıya alınması istendi. Kongre’nin iki kanadının tasarılarının sonbaharda nihai bir yasaya dönüşmesi bekleniyor.

ABD Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Wess Mitchell, iki gün önce Senato’nun bir komisyonunda yaptığı açıklamada S-400’lerin satın alınması ve teslimatın gerçekleşmesi halinde Ankara’ya yaptırım uygulayacaklarını belirtti.

KRİTİK BİR YIL
TÜRKİYE’nin ilk F-35 uçağı 21 Haziran’da Teksas’ta bir törenle teslim edildi. Önümüzdeki günlerde ikincisinin, Mart 2019’da ise 3 ve 4’üncü uçağın teslim edilmesi bekleniyor. ABD’de pilot eğitimi sürdüğünden uçakların Kasım 2019 öncesi Türkiye’ye gelmesi öngörülmüyor. Rusya’dan 2.5 milyar dolara satın alınan S-400’lerin ise yine en erken 2019 sonbahar aylarında gelmesi bekleniyor.

S-400’lerin Türkiye’ye gelmesi ABD açısından kritik olacağa benziyor. Washington bir yandan da Türkiye’de teröre destek vermekten yargılanan rahip Andrew Brunson’ın akibetini takip ediyor. ABD’li yetkililere göre Trump yönetiminin ulusal güvenlik gerekçeleri nedeniyle Türk F-35’lerinin sevkiyatını durdurma yetkisi bulunuyor.

Dolayısıyla tartışma gelecek aylarda giderek tırmanma potansiyeline sahip. Suriye’de Rusya ile önemli bir yol kat eden Türkiye, F-35 tehdidi karşısında zor bir tercihle karşı karşıya kalabilir.