Netanyahu ilhak adımını atacak mı

TARTIŞMA NİYE ALEVLENDİ

DONALD Trump iktidara geldiğinden bu yana ABD’den Netanyahu hükümeti ve ABD’deki İsrail yanlısı seçmen tabanını memnun edecek birçok hamle geldi. ABD, İsrail’in işgal altında tuttuğu Suriye’nin Golan Tepeleri’ndeki egemenliğini tanıdı, Büyükelçiliği’ni Tel Aviv’den Kudüs’e taşıdı vs.

Son olarak da Trump’ın ocak ayında Beyaz Saray’da Netanyahu ile birlikte açıkladığı ‘yüzyılın anlaşması’ diye lanse edilen Ortadoğu barış planı, Batı Şeria’da yasadışı inşa edilen Yahudi yerleşimleri ile Ürdün Vadisi’nin İsrail tarafından ilhakına kapıyı aralayan maddeler içeriyordu.

1 TEMMUZ’DA NE OLACAK

LİKUD Partili Netanyahu’nun Mavi-Beyaz İttifakı lideri Benny Gantz ile zar zor yaptığı koalisyon anlaşması, 1 Temmuz’dan itibaren ilhakın kabine veya meclisin onayına sunulabileceğini öngörüyor.

İşte bu tarih yaklaşırken de dünya Netanyahu’nun böyle bir adımı göze alıp almayacağını merak ediyor. Çünkü ABD dışında ne Avrupa’da ne de Arap dünyasında bu konuda İsrail’e bir destek söz konusu. Hatta Trump yönetiminin bile bu konuda bölündüğüne dair haberler geliyor.

BÖLGEDE DURUM NE

1990’lı yıllarda İsrail ile Filistin arasında yapılan Oslo Anlaşması, Gazze ve Batı Şeria’da bir Filistin devletinin kurulması için pazarlık zemini hazırlıyordu.

Ancak müzakerelerde bir arpa boyu yol alınamadığı gibi zamanla Filistin’de iki ayrı yönetim oluştu. Batı Şeria’daki yasadışı Yahudi yerleşimlerin sayısı da tepkilere rağmen hızla arttı. Hali hazırda Batı Şeria’da 450 binden fazla Yahudi yerleşimci yaşıyor. Filistinlilerin nüfusu ise 2.7 milyon civarında.

İYİ DE NİYE ŞİMDİ

İSRAİL’in Batı Şeria’nın C bölgesi denen ve üçte birine tekabül eden bir bölgede kendini egemen ilan edebileceği söyleniyor. Netanyahu’nun özellikle de ABD’de kasım ayında yapılacak seçimler öncesinde harekete geçmeyi tercih edebileceği konuşuluyor. Çünkü ABD seçimlerinde Trump’ın rakibi olan anketlerde en az 10 puan önde giden Demokrat Partili Joe Biden ilhaka karşı olduğunu beyan eden bir isim.

Dolayısıyla Netanyahu’nun bu işi Trump’ın gitme riskine karşı seçim öncesinde kotarmak istediği söyleniyor. Yolsuzlukla suçlanan Netanyahu’nun yeni bir seçime hazırlandığı iddiaları da söz konusu. İlhak bir anlamda seçim yatırımı da olabilir.

DÜNYA NE DİYOR

DIŞİŞLERİ Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, önceki gün İsrail’e bu plandan vazgeçme çağrısı yaptı. Arap Birliği örgütü ‘din savaşı çıkarabilir’ diye uyardı. Avrupa Birliği karşı olduğunu ifade etmişti. BM Güvenlik Konseyi ABD dışında 14 ülke ‘ilhak uluslararası hukukun ihlali anlamına gelir’ dedi.

Elbette müeyyidesi olmayan bu açıklamalar Netanyahu’yu durdurmaya yetmeyebilir. Ancak İsrail Başbakanı’nın da olası bir kararda göz önünde bulunduracağı unsurlar olacaktır. Mesela, İsrail’e nispeten yakın olan Mısır, Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerin olası tepkisi. Filistin halkından gelebilecek muhtemel tepkiler. İran’ın olası tavrı? Ayrıca ilhak adımı, Türkiye ile ilişkileri daha da açma potansiyeline sahip olacaktır.

Sınırlı ya da kapsamlı olsun bir ilhak adımı her halükarda Filistin’in devlet olma hayallerine bir darbe daha vuracaktır.

Dünya İsrail’i ilhaktan vazgeçirme ve iki tarafı müzakere masasında buluşturmak için daha fazla çaba harcamalıdır.