Kudüs kararı ne anlama geliyor

Müttefiklerin itirazlarına rağmen atılan bu adımlar ise bölgede var olan sorunların alevlenerek devamı, barışın ötelenmesi ve yeni sorunların ortaya çıkma riskini arttırıyor.

KRİZ PATLAMASI

EN başta Ortadoğu’nun en önemli sorunu olarak İsrail-Filistin barışının bir türlü sağlanamaması vardı.

Şimdi ise Ortadoğu’nun neresine baksanız bir kriz ya da savaş... Suriye’de 2011’den beri süren içsavaş. Terör örgütü DEAŞ’a karşı ilan edilen zafere rağmen hâlâ istikrara ulaşamamamış bir Irak. Suudi Arabistan’ın başını çektiği koalisyonun Yemen’de İran destekli Husilere yönelik askeri müdahalesi.

İran liderliğindeki Şii eksen ile Suudi Arabistan merkezli Sünni ekseni arasındaki gerilim... İran ile yakın ilişki içinde olduğu gerekçesiyle Suudi Arabistan, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn tarafından ambargo uygulanan Katar. Ve tüm bu sorunların birbirine girmiş alt başlıkları.

TRUMP’IN FORMATI

BARACK Obama döneminde İsrail Başbakanı Netanyahu, Filistin topraklarına inşa edilen yasadışı Yahudi yerleşimleri nedeniyle Washington nezdinde itibar kaybetmişti. Yine Obama zamanında İran lehine gelişmeler yaşanırken bu adımlar Suudilerle de ilişkileri germişti.

Ancak Trump’ın seçilmesiyle birlikte ABD Yönetimi, eski ayarlarına geri döndü.İsrail ve Sünni eksen lehine adımlar atılırken İran ile ilişkiler gerildi.

İran’a yeni yaptırımların getirilmesinin akabinde en ciddi adım Kudüs’te yaşandı. Şimdiye kadar Kudüs’ün nihai statüsünün iki devletli bir çözüm sağlayacak barış anlaşmasıyla belirlenmesi öngörülüyordu.

Ve Trump yönetiminin Kudüs çarkının ilk bedelini de Gazze Şeridi’nde durumu protesto etmek için İsrail’in güvenlik çitine yürüyen ve İsrail’in ateşi altında can veren Filistinliler ödedi. İsrail, Hamas’ı suçlasa da yürüyenler silahsız Filistinlilerdi.

BARIŞA ÖTELEME

TRUMP’ın Ortadoğu’da attığı adımlar, aslında birçok da yeni krize gebe...

ABD basınına göre eski bir ABD Dışişleri Bakanlığı ve Pentagon yetkilisi olan Ilan Goldenberg, “Geleneksel olarak biz Ortadoğu’da itfaiyeci rolü oynamaya çalıştık. Şimdi ise kundakçı rolü oynuyoruz” diyor.

Trump’ın damadı ve danışmanı Jared Kushner, büyükelçilik açılışında Filistin-İsrail barışını destekleyeceklerini söylese de Filistin yönetimi Washington ile işbirliği yapar mı?

Nitekim Filistin müzakerecisi Saeb Erekat net yanıt veriyor. “Onlarla masaya oturmayız. Onlar problemin büyük bir parçası oldu, çözümün değil. Trump yönetimi en büyük sorundur.”

Bu da çoktan beri zaten rafta olan Filistin barışının uzun süre daha rafta kalacağı, zaten barışa inanmayan taraflara da güçlü gerekçeler sağlayacağı anlamına geliyor.

IRAK’A DİKKAT

ÖTE yandan İran’a getirilen yeni yaptırımlar... Tahran, artık ABD’yi pazarlık için güvenilir bir ortak olarak görmeyeceğini söylüyor. Anlaşmaya sadık kalmak isteyen Avrupa Birliği, daha kapsamlı bir anlaşmayı gündeme getirmek isterken İran’da özellikle de muhafazakârlarda tepkiler had safhada.

Irak’ta da ilginç gelişmeler oluyor. Geçen haftaki seçimlerden ne ABD’nin umut bağladığı Haydar el İbadi’nin ittifakı ne de İran’ın desteklediği Hadi el-Ameri’nin koalisyonu galip çıktı. Seçimlerde ABD’nin 2003’te Irak’ı işgal etmesinin ardından Mehdi Ordusu ile saldırıya geçen Muktada el Sadr birinci geldi.

Molla bir aileden gelmesine rağmen komünist ve laiklerle seçime ortak katılan Sadr’ın iktidara gelmesini engellemek için İran manevralara başlamış görünüyor. Bu da Kudüs’ten sonra yeni güç çekişmesinin Irak’a kayabileceği anlamına geliyor.

Suriye ve Yemen’deki savaşlar da her an farklı gerilimler tetikleyebilir.